Kemik iliği biyopsisi, kan hastalıklarının teşhisi veya takibi için kemik iliğinden küçük bir doku örneğinin alınması işlemidir. Bu yöntem, özellikle lösemi, lenfoma, anemi ve kemik iliği kanseri gibi ciddi hastalıkların tanısında kritik rol oynar. İşlem, deneyimli bir hematolog veya onkolog tarafından gerçekleştirilir ve genellikle lokal anestezi altında yapılır.
Kemik İliği Biyopsisi Hangi Durumlarda Yapılır?
- Kan Hücresi Anormallikleri: Nedeni bilinmeyen anemi (kansızlık), lökosit veya trombosit düşüklüğü.
- Kanser Şüphesi: Lösemi, lenfoma veya multipl miyelom gibi hematolojik kanserlerin teşhisi.
- Kemik İliği Fonksiyonunun Değerlendirilmesi: Demir eksikliği, enfeksiyon veya kemoterapi sonrası iliğin durumunu kontrol etmek.
- Genetik Hastalıklar: Kalıtsal kan bozukluklarının araştırılması.
İşlem Öncesi Hazırlık Süreci
Hastaların işlemden önce kan sulandırıcı ilaçları (aspirin, warfarin) geçici olarak kesmesi gerekebilir. Aç kalma genellikle gerekmez, ancak doktorunuz özel bir talimat verebilir. İşlem öncesi enfeksiyon riskini azaltmak için steril koşullar sağlanır.
Kemik İliği Biyopsisi Nasıl Yapılır?
- Hastanın Pozisyonu: İşlem genellikle kalça kemiğinin arka kısmından (posterior iliak krista) yapılır. Hasta yan yatar veya yüzüstü pozisyonda yerleştirilir.
- Lokal Anestezi: İşlem bölgesi antiseptik bir solüsyonla temizlendikten sonra cilt ve kemik zarı uyuşturulur.
- Örnek Alma: Özel bir biyopsi iğnesi ile kemik korteksi delinerek iliğe ulaşılır. İğne çevrilerek küçük bir kemik silindiri ve sıvı iliğin emilmesi sağlanır. Bu süreç 10-20 dakika sürer.
- İşlem Sonrası: Bölgeye baskı uygulanarak kanama kontrol edilir ve steril bir bandaj yapıştırılır.
İşlem Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Bölgede 24-48 saat hafif ağrı veya hassasiyet normaldir. Doktorun önerdiği ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Bandaj 24 saat boyunca çıkarılmamalı ve bölge nemli tutulmamalıdır.
- Ateş, şiddetli ağrı veya kanama gibi durumlarda derhal doktora başvurulmalıdır.
Riskler ve Olası Komplikasyonlar
Kemik iliği biyopsisi genellikle güvenli bir işlemdir, ancak nadiren şu riskler görülebilir:
- Enfeksiyon: Steril koşullara rağmen %1’den az hastada gelişir.
- Kanama: Özellikle kan sulandırıcı kullananlarda dikkat edilmelidir.
- Kırık: İğnenin kemikte yol açtığı mikro hasar, çok nadiren kırık riski taşır.
Biyopsi Sonuçlarının Değerlendirilmesi
Alınan örnekler patoloji laboratuvarında incelenir. Hematologlar, kemik iliğindeki hücrelerin sayısını, olgunluğunu ve yapısını değerlendirir. Sonuçlar genellikle 3-7 iş günü içinde raporlanır.
Alternatif Yöntemler ve Biyopsinin Önemi
Periferik kan testleri veya görüntüleme yöntemleri kemik iliğinin durumunu tam olarak yansıtmaz. Bu nedenle biyopsi, birçok kan hastalığı için kesin tanı koydurucu tek yöntemdir.
Hastaların Sık Sorduğu Sorular
- İşlem çok ağrılı mı? Lokal anestezi sayesinde ağrı minimaldir. İğne kemik zarını delerken basınç hissedilebilir.
- Sonuçlar ne zaman çıkar? Patoloji incelemesinin karmaşıklığına göre değişir, ancak genellikle bir hafta içinde bilgi verilir.
- Tekrar biyopsi gerekebilir mi? Tedaviye yanıtı izlemek veya yeni anormallikler ortaya çıkarsa tekrarlanabilir.