Kemik ölçümü, kemik yoğunluğunu değerlendirmek ve osteoporoz (kemik erimesi) gibi hastalıkların erken teşhisini sağlamak için kullanılan kritik bir tanı yöntemidir. Özellikle 50 yaş üstü bireylerde ve menopoz sonrası kadınlarda sık görülen kemik kırıklarının önlenmesinde bu test büyük önem taşır. Bu yazıda, kemik ölçümünün nasıl yapıldığını, kimlerin yaptırması gerektiğini ve sonuçların nasıl yorumlandığını detaylı bir şekilde anlatacağız.

Kemik Ölçümü (DEXA) Nedir?
Kemik mineral yoğunluğu ölçümü olarak da bilinen DEXA (Dual Energy X-ray Absorpsiometri), düşük doz X-ışınları kullanarak kemiklerin mineral içeriğini ölçen bir görüntüleme tekniğidir. Özellikle kalça, omurga ve önkol gibi kırık riski yüksek bölgelerde yapılır. İşlem ağrısızdır ve ortalama 10-15 dakika sürer. Radyasyon dozu geleneksel bir akciğer röntgeninden daha düşüktür, bu nedenle güvenle uygulanabilir.

Kemik Ölçümü Hangi Durumlarda Yapılır?

• Menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda osteoporoz taraması
• 50 yaş üstü erkeklerde kemik kaybı şüphesi
• Uzun süreli kortizon kullanımına bağlı kemik erimesi riski
• Geçirilmiş kırık öyküsü olan bireylerde değerlendirme
• Aile öyküsünde osteoporoz veya kalça kırığı bulunması
• Tiroid veya paratiroid hormon bozuklukları gibi metabolik kemik hastalıkları

Kemik Ölçümü Nasıl Yapılır?

1. Hazırlık Süreci: Testten 24 saat önce kalsiyum takviyeleri ve kemik yoğunluğunu etkileyen ilaçlar geçici olarak kesilir.
2. Giyim: Metal düğme veya fermuar içermeyen rahat kıyafetler giyilmesi istenir.
3. İşlem: Hasta masaya uzanır ve cihaz bel, kalça veya önkol üzerinde tarama yapar. Hareketsiz kalınması önemlidir.
4. Sonuçlar: T-Score ve Z-Score değerleri üzerinden kemik yoğunluğu raporlanır.

Kemik Ölçümü Sonuçları Nasıl Değerlendirilir?

• Normal (T-Score ≥ -1): Kemik yoğunluğu yaşa ve cinsiyete göre beklenen seviyededir.
• Osteopeni (T-Score -1 ile -2.5 arası): Kemik yoğunluğu düşük ancak osteoporoz teşhisi için yetersiz.
• Osteoporoz (T-Score ≤ -2.5): Kemiklerde ciddi zayıflık ve kırık riski artışı mevcut.
• Şiddetli Osteoporoz (T-Score ≤ -2.5 + kırık öyküsü): Acil tedavi gerektiren durum.

Osteoporoz Riskini Azaltmak İçin Öneriler

• Beslenme: Günlük 1200 mg kalsiyum (süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler) ve 800-1000 IU D vitamini alımı.
• Egzersiz: Haftada 3-4 kez 30 dakika yürüyüş veya direnç antrenmanları.
• Alışkanlıklar: Sigara ve aşırı alkol tüketiminden kaçınmak.
• Düşme Önlemleri: Ev içi aydınlatma ve kaygan zeminlerin düzenlenmesi.

Tedavi Seçenekleri

• Bifosfonatlar: Alendronat, zoledronik asit gibi ilaçlar kemik yıkımını yavaşlatır.
• Hormon Tedavisi: Östrojen replasmanı menopoz sonrası kadınlarda kemik kaybını önler.
• Biyolojik Ajanlar: Denosumab gibi monoklonal antikorlar kemik rezorpsiyonunu engeller.
• Kalsiyum ve D Vitamini Takviyeleri: Kemik sağlığını desteklemek için temel tamamlayıcılar.

Kimler Düzenli Kemik Taraması Yaptırmalı?

• 65 yaş üstü tüm kadınlar ve 70 yaş üstü erkekler
• Erken menopoza giren (45 yaş altı) kadınlar
• Romatoid artrit veya çölyak hastalığı gibi kronik hastalığı olanlar
• 5 yıldan uzun süre kortizon kullanan bireyler

Kemik ölçümü, osteoporozun sessiz ilerleyişini durdurmak için en etkili yöntemlerden biridir. Risk grubundaysanız, düzenli kontrollerle kemik sağlığınızı koruyabilirsiniz.