Kuduz, insanlara enfekte hayvanların ısırığı veya tükürüğünün açık yaraya temasıyla bulaşan ölümcül bir viral hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, kuduz her yıl 59.000’den fazla kişinin ölümüne yol açmaktadır. Nörolojik semptomlar geliştikten sonra ölüm oranı neredeyse %100’dür. Bu nedenle kuduz şüpheli temas durumunda aşı ve immünglobulin uygulaması hayat kurtarıcıdır.

Kuduz Aşısı Nedir ve Nasıl Etki Eder?
Kuduz aşısı, inaktive edilmiş kuduz virüsü içeren bir biyolojik üründür. Vücuda enjekte edildiğinde bağışıklık sistemini uyararak antikor üretimini tetikler. Günümüzde kullanılan modern aşılar (HDCV, PCECV) yan etki riski düşük ve yüksek etkilidir.

Kuduzun Bulaşma Yolları

• Enfekte hayvan ısırığı (köpek, kedi, yarasa, tilki)
• Kuduz hayvanın tükürüğünün göz, ağız veya açık yaraya teması
• Organ nakli gibi nadir yollarla

Kuduz Aşısı Kimlere Yapılır?

1. Temas Öncesi Profilaksi (Risk Grupları):

   • Veterinerler, hayvan bakıcıları ve laboratuvar çalışanları
   • Yaban hayatıyla teması olan doğa sporcuları
   • Kuduzun endemik olduğu bölgelere seyahat edenler

2. Temas Sonrası Profilaksi:

   • Kuduz şüpheli hayvan tarafından ısırılan veya tükürüğüne maruz kalan herkes
   • Hayvanın 10 gün gözlem altında tutulamadığı durumlar

Aşılama Şeması ve Uygulama

• Temas Öncesi: 0, 7 ve 21/28. günlerde toplam 3 doz.
• Temas Sonrası: 0, 3, 7, 14 ve 28. günlerde 5 doz + kuduz immünglobulini (20 IU/kg).
• Aşı, deltoid kas (erişkin) veya uyluk ön yüz (çocuk) bölgesine yapılır.

Kuduz Aşısının Yan Etkileri

• Hafif Yan Etkiler: Enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık, hafif ateş.
• Ciddi Yan Etkiler (Nadir): Anafilaksi, nörolojik komplikasyonlar.

Türkiye’de Kuduz Aşısı Uygulamaları
Sağlık Bakanlığı, kuduz şüpheli temaslarda ücretsiz aşı ve immünglobulin sağlamaktadır. Isırık sonrası ilk 24 saat içinde başvuru kritik önem taşır. Aşılar, 81 ilde bulunan Kuduz Riskli Temas Birimleri’nde uygulanır.

Kuduzdan Korunma İpuçları

• Evcil hayvanlarınızı düzenli aşılatın.
• Yabani hayvanlardan uzak durun ve temas halinde hemen sağlık kuruluşuna başvurun.
• Açık yaraları su ve sabunla en az 15 dakika yıkayın.

Kuduz Aşısı Hakkında Sık Sorulan Sorular

• Aşı gebelikte güvenli mi? Evet, gebelik ve emzirme döneminde uygulanabilir.
• Isırıktan kaç gün sonra aşı etkilidir? İdeal olarak ilk 24 saat, ancak semptomlar başlamadan önce her zaman geçerlidir.
• Aşı sonrası alkol alınır mı? Alkolün aşı etkinliğini azalttığına dair kanıt yoktur.

Kuduz İmmünglobulini Nedir?
Temas sonrası profilakside aşıya ek olarak uygulanır. Hazır antikorlar içerir ve virüsün sinir sistemine yayılmasını engeller. Dozaj, vücut ağırlığına göre hesaplanır.