Multipl Skleroz (MS), merkezi sinir sistemini etkileyen ve bağışıklık sisteminin sinir liflerini çevreleyen miyelin kılıfına saldırmasıyla ortaya çıkan kronik bir hastalıktır. Genellikle 20-40 yaş aralığında görülen MS, kadınlarda erkeklere göre 2-3 kat daha sık teşhis edilir. Bu yazıda, MS hastalığının belirtileri, tanı süreci, güncel tedavi seçenekleri ve yaşam tarzı önerilerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

MS Hastalığının Temel Belirtileri
MS semptomları, etkilenen sinir bölgesine göre değişiklik gösterir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Görme kaybı veya çift görme (optik nörit)
• Kol ve bacaklarda uyuşma, karıncalanma veya elektrik çarpması hissi
• Kas güçsüzlüğü ve denge kaybı
• Yorgunluk (özellikle öğleden sonra şiddetlenen)
• İdrar kaçırma veya sık idrara çıkma
• Bilişsel fonksiyonlarda yavaşlama (odaklanma güçlüğü)

Teşhis Sürecinde Kullanılan Yöntemler
MS tanısı, klinik bulguların yanı sıra ileri görüntüleme ve laboratuvar testleriyle konulur:

• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Miyelin hasarını gösteren plaklar tespit edilir.
• Beyin Omurilik Sıvısı (BOS) Analizi: Oligoklonal bantların varlığı tanıyı destekler.
• Uyarılmış Potansiyel Testleri: Sinir ileti hızındaki yavaşlamayı ölçer.

MS Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar
Tedavi, atakların kontrol altına alınması, semptom yönetimi ve hastalık seyrinin yavaşlatılması hedeflenerek planlanır:

1. Atak Tedavisi:

   • Yüksek doz kortikosteroid (metilprednizolon) ile inflamasyon baskılanır.
   • Şiddetli ataklarda plazma değişimi (plazmaferez) uygulanabilir.

2. Hastalık Modifiye Edici Tedaviler (DMT):

   • İnterferon beta (Avonex): Atak sıklığını %30-50 azaltır.
   • Ocrelizumab (Ocrevus): B hücrelerini hedef alarak progresif MS’de etkilidir.
   • Siponimod (Mayzent): Sphingosin-1-fosfat reseptör modülatörü olarak kullanılır.

3. Semptomatik Tedavi:

   • Kas spazmları için baklofen veya tizanidin.
   • Yorgunluk yönetiminde amantadin veya modafinil.
   • Mesane problemlerinde oksibutinin gibi antikolinerjikler.

Yaşam Tarzı Önerileri ve Destekleyici Tedaviler

• Düzenli Egzersiz: Yüzme, yoga ve pilates kas tonusunu korur.
• D Vitamini Takviyesi: Günde 2000-5000 IU alımı önerilir.
• Bütünleyici Terapiler: Fizik tedavi, akupunktur ve masaj semptomları hafifletebilir.
• Psikolojik Destek: Grup terapileri ve bilişsel davranışçı terapi (BDT) depresyon riskini azaltır.

MS ve Beslenme İlişkisi
Anti-inflamatuar beslenme, hastalık aktivitesini yönetmede önemli rol oynar:

• Omega-3 yağ asitleri (somon, ceviz) sinir dokusunu korur.
• Gluten ve işlenmiş gıdalardan kaçınmak inflamasyonu azaltabilir.
• Yüksek lifli beslenme bağırsak sağlığını destekler (bağırsak-beyin ekseni teorisi).

MS’ten Korunma Stratejileri
MS’in kesin nedeni bilinmemekle birlikte risk faktörlerini azaltmak mümkündür:

• Düzenli D vitamini takviyesi almak.
• Sigara ve aşırı alkol tüketiminden kaçınmak.
• Epstein-Barr virüsü gibi enfeksiyonlara karşı önlem almak.