TPA (Doku Plazminojen Aktivatörü), akut iskemik inme ve bazı kalp krizi vakalarında pıhtıyı çözmek için kullanılan kritik bir ilaçtır. Bu tedavi, özellikle inmenin ilk saatlerinde uygulandığında kalıcı hasarı önlemede hayati rol oynar. İşte TPA uygulamasına dair merak edilen tüm detaylar:

TPA’nın Kullanım Alanları ve Etki Mekanizması
TPA, pıhtı içindeki plazminojenin plazmine dönüşümünü sağlayarak fibrin ağını parçalar. Bu sayede tıkanan damarların hızla açılması mümkün olur. Başlıca kullanım alanları şunlardır:

• Akut İskemik İnme: Semptomların başlangıcından sonraki ilk 4.5 saat içinde uygulanır.
• Myokard Enfarktüsü: Kalp krizinde koroner damar tıkanıklığını açmak için kullanılır.
• Akciğer Embolisi: Büyük pıhtıların acil çözülmesi gereken durumlarda tercih edilir.

TPA Uygulaması Öncesi Değerlendirme
TPA’nın verilmesi için hastanın belirli kriterlere uyması gerekir. Bu kriterlerden bazıları şunlardır:

• İnme semptomlarının başlangıcından itibaren 4.5 saatten az zaman geçmiş olması.
• Beyin kanaması veya son 3 ayda ciddi kafa travması öyküsünün bulunmaması.
• Kan basıncının 185/110 mmHg’yı aşmaması.
• Kan sulandırıcı ilaç (warfarin vb.) kullanım öyküsü olmaması.

TPA Tedavisinin Uygulama Süreci
TPA genellikle damar yoluyla (intravenöz) verilir. Doz hastanın kilosuna göre hesaplanır (0.9 mg/kg, maksimum 90 mg). İlaç, ilk dozun %10’u bir dakika içinde, kalanı ise bir saatlik infüzyonla uygulanır. Tedavi sırasında hastanın nörolojik bulguları ve kan basıncı sürekli izlenir.

Potansiyel Riskler ve Yan Etkiler
TPA’nın en ciddi komplikasyonu beyin kanamasıdır (%6-7 oranında görülür). Diğer riskler arasında şunlar yer alır:

• Kanama eğiliminde artış (diş eti kanaması, idrarda kan).
• Alerjik reaksiyonlar (nadiren anafilaksi).
• Damar içi pıhtının parçalanmasına bağlı emboli riski.

TPA Sonrası Bakım ve İzlem
Tedavi sonrası hasta en az 24 saat yoğun bakımda takip edilir. Kan basıncı kontrolü ve nörolojik muayene düzenli aralıklarla yapılır. İlk 24 saat içinde kan sulandırıcı ilaçlar kesilir ve MR/BT ile beyin görüntülemesi tekrarlanır.

TPA’nın Alternatifleri ve Destek Tedaviler
TPA’nın kontrendike olduğu durumlarda mekanik trombektomi gibi yöntemler devreye girer. Bu işlemde kateter yardımıyla pıhtı fiziksel olarak çıkarılır. Ayrıca antiplatelet ilaçlar (aspirin) ve statinler uzun vadeli koruma sağlar.

İnmeden Korunma Yöntemleri

• Hipertansiyon, diyabet ve atrial fibrilasyon gibi risk faktörlerinin kontrol altına alınması.
• Sigara ve alkol kullanımının bırakılması.
• Düzenli egzersiz ve Akdeniz diyeti gibi sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri.