Şant ameliyatı, beyinde veya omurilik çevresinde aşırı sıvı birikmesi (hidrosefali) durumunda uygulanan cerrahi bir prosedürdür. Bu ameliyat, vücudun diğer bölgelerine fazla sıvının boşaltılmasını sağlayarak beyin basıncını düşürür ve nörolojik hasar riskini azaltır. Hidrosefali, doğuştan gelen anomaliler, enfeksiyonlar, kafa travmaları veya tümörler nedeniyle ortaya çıkabilir. İşte şant ameliyatına dair tüm detaylar:

Hidrosefali Belirtileri Ne Zaman Ortaya Çıkar?
Hidrosefali belirtileri yaşa ve sıvı birikiminin şiddetine göre değişir. Yenidoğanlarda ve çocuklarda en yaygın görülen semptomlar şunlardır:

• Baş çevresinde hızlı büyüme
• Bıngıldakta şişkinlik ve gerginlik
• Kusma ve huzursuzluk
• Gözlerin aşağıya doğru kayması (güneş batma belirtisi)

Yetişkinlerde ise belirtiler genellikle şu şekilde kendini gösterir:

• Şiddetli baş ağrıları (özellikle sabahları)
• Denge kaybı ve yürüme güçlüğü
• Bulanık görme veya çift görme
• Zihinsel bulanıklık ve konsantrasyon bozukluğu

Teşhis Yöntemleri Nasıl Uygulanır?
Hidrosefali şüphesi olan hastalarda ilk adım detaylı bir nörolojik muayenedir. Fiziksel bulguların yanı sıra görüntüleme teknikleri tanıyı destekler. Beyin ultrasonu (bebeklerde), manyetik rezonans görüntüleme (MRI) veya bilgisayarlı tomografi (BT) ile ventriküllerin genişlemesi ve sıvı birikimi net bir şekilde tespit edilir. Bazı durumlarda lomber ponksiyon (belden sıvı alma) ile basınç ölçümü yapılabilir.

Şant Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Şant ameliyatı, genellikle genel anestezi altında gerçekleştirilen bir prosedürdür. Cerrah, beyin ventriküllerinden veya omurilik çevresinden karın boşluğuna uzanan esnek bir tüp (kateter) yerleştirir. Bu tüp, fazla beyin omurilik sıvısının (BOS) karın zarı tarafından emilmesini sağlar. Ameliyat süresi ortalama 1-2 saat sürer ve hastanın yaşına bağlı olarak değişiklik gösterir.

Ameliyat Sonrası İyileşme ve Olası Komplikasyonlar
Ameliyat sonrası ilk 24-48 saat hastanede gözlem altında tutulması önerilir. Enfeksiyon, kanama veya şant tıkanıklığı gibi komplikasyonlar erken dönemde takip edilmelidir. İyileşme sürecinde dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• Ameliyat bölgesinin temiz ve kuru tutulması
• Ağır fiziksel aktivitelerden kaçınılması (ilk 4 hafta)
• Ateş, şiddetli baş ağrısı veya kızarıklık durumunda acil doktora başvurulması

Şant Sisteminin Uzun Vadeli Takibi
Şantlar, hastaların %40’ında zamanla tıkanabilir veya enfeksiyon gelişebilir. Bu nedenle düzenli nörolojik kontroller ve görüntüleme tetkikleri hayati önem taşır. Bazı hastalarda "programlanabilir şant" sistemleri kullanılarak sıvı akış hızı ayarlanabilir. Çocuklarda büyümeye bağlı olarak şantın yenilenmesi gerekebilir.

Alternatif Tedavi Seçenekleri
Hafif hidrosefali vakalarında endoskopik üçüncü ventrikülostomi (ETV) gibi şant gerektirmeyen yöntemler tercih edilebilir. Bu prosedürde, beyin ventrikülleri arasında yapay bir kanal oluşturularak sıvı akışı sağlanır. Ancak ETV’nin başarı oranı altta yatan nedene bağlı olarak değişir.

Hidrosefali ve Şant Ameliyatı Hakkında Sık Sorulan Sorular

• Şant ömür boyu kalır mı? Çoğu şant sisteminin ömür boyu kullanılması gerekir, ancak revizyon ameliyatları sık görülür.
• Ameliyat sonrası spor yapılabilir mi? Kontakt sporlar (futbol, boks) risklidir, ancak yüzme ve yürüyüş önerilir.
• Şantın yerini hastalar hissedebilir mi? Cilt altına yerleştirilen tüp genellikle hissedilmez, ancak bebeklerde zamanla cilt gerilebilir.