EGFR Nedir ve Değeri Kaç Olmalı?

EGFR Böbrek Sağlığının Kritik Göstergesi

EGFR (Tahmini Glomerüler Filtrasyon Hızı), böbreklerin atık süzme kapasitesini ölçen ve kronik böbrek hastalıklarının evrelendirilmesinde kullanılan temel bir parametredir. Özellikle böbrek nakli sonrası takiplerde ve böbrek fonksiyon bozukluklarının erken teşhisinde önemli rol oynar.

EGFR Nedir?

Böbreklerdeki glomerül adı verilen mikroskobik filtreler, kanı temizleyerek atıkları uzaklaştırır. EGFR, bu filtrelerin dakikada ne kadar kanı süzdüğünü matematiksel formüllerle hesaplayan bir testtir. Kreatinin seviyeleri, yaş, cinsiyet ve vücut kitle indeksi gibi faktörler dikkate alınarak kişiye özel değerlendirme yapılır.

EGFR Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Sağlıklı yetişkinlerde EGFR değerleri genellikle 90-120 ml/dakika arasında seyreder. Yaş ilerledikçe böbrek fonksiyonları doğal olarak azalır; 60 yaş üstü bireylerde 60-89 ml/dakika normal kabul edilir. Değerlerin yorumlanması şu şekildedir:

≥90 ml/dakika: Normal böbrek fonksiyonu,
60-89: Hafif fonksiyon kaybı (Erken evre böbrek hastalığı),
30-59: Orta dereceli hasar,
15-29: Ciddi yetmezlik,
<15: Son dönem böbrek yetmezliği (Diyaliz gerektiren evre).

EGFR Nasıl Ölçülür?

Test için aç karnına kan örneği alınır. Cockroft-Gault ve MDRD formülleri, kreatinin düzeyi ve hasta özelliklerine göre EGFR’yi hesaplamak için yaygın kullanılan yöntemlerdir. Örneğin MDRD formülünde; yaş, cinsiyet ve etnik köken gibi değişkenlerle daha hassas sonuçlar elde edilir.

Hamilelikte EGFR Değerleri

Gebelikte böbrek boyutları artar ve kan akımı hızlanır. Bu fizyolojik değişim, EGFR değerlerini %40-50 oranında yükseltebilir. Ancak kronik böbrek hastalığı olan gebelerde düşük EGFR, erken doğum veya preeklampsi riskini artırabilir.

Bebeklerde ve Çocuklarda EGFR

Schwartz formülü, çocuklarda boy ve kreatinin değerleri kullanılarak EGFR hesaplanmasını sağlar. Yenidoğanlarda 3-12 ml/dakika olan değerler, ergenlikte yetişkin seviyelerine ulaşır.

EGFR Düşüklüğü: Nedenleri ve Çözümler

Diyabet, hipertansiyon veya glomerülonefrit gibi hastalıklar EGFR’yi düşürür. Tedavide altta yatan neden kontrol altına alınır:

Diyet: Tuz ve protein alımının kısıtlanması,
İlaçlar: ACE inhibitörleri ile kan basıncının düzenlenmesi,
Yaşam Tarzı: Düzenli egzersiz ve sigaranın bırakılması önerilir.

EGFR Yüksekliği: Ne Anlama Gelir?

Değerlerin 120 ml/dakika üzerinde olması genellikle idrar yolu tıkanıklığı veya akut böbrek hasarına işaret eder. Pyelonefrit gibi enfeksiyonlar veya rabdomiyoliz (kas yıkımı) durumlarında acil müdahale gerekebilir.

Önemli Uyarılar

İlaç Kullanımı: NSAID’ler ve bazı antibiyotikler böbreklere zarar verebilir.
Sıvı Alımı: Günde 2-2.5 litre su tüketimi böbrek sağlığını korur.
Düzenli Kontrol: Yılda bir kez kreatinin ve EGFR testi yaptırın.

EGFR, sessiz ilerleyen böbrek hastalıklarının erken teşhisinde altın standart bir testtir. Anormal sonuçlar mutlaka nefroloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Unutmayın: Böbrek sağlığı, genel vücut direncinin temel taşıdır.