Bebeklerin sağlıklı büyümesinde aşılar, enfeksiyon hastalıklarına karşı korunmanın en etkili yöntemlerinden biridir. 4. ayda yapılan aşılar, bebeğin bağışıklık sistemini güçlendirerek ciddi hastalıklara karşı direnç oluşturur. Bu dönemde uygulanan aşıların hangileri olduğunu, yan etkilerini ve aşı sonrası dikkat edilmesi gerekenleri detaylıca ele alacağız.
4 Aylık Bebeklerde Uygulanan Aşılar
Türkiye Ulusal Aşı Takvimi’ne göre 4. ayda yapılan aşılar şunlardır:
- DaBT-İPA-Hib (Beşli Karma Aşı): Difteri, boğmaca, tetanoz, inaktif polio (çocuk felci) ve Hemofilus influenza tip B’ye karşı koruma sağlar.
- KPA (Konjuge Pnömokok Aşısı): Pnömokok bakterisinin neden olduğu zatürre, menenjit ve orta kulak iltihabını önler.
- Rotavirüs Aşısı (Oral): Rotavirüs kaynaklı şiddetli ishal ve sıvı kaybını engeller.
- BCG (Verem Aşısı): Bazı durumlarda doğumda yapılmayan BCG aşısı bu aya ertelenebilir.
Aşıların Önemi ve Koruduğu Hastalıklar
Beşli karma aşı, difteri gibi solunumu engelleyen ölümcül bir hastalığa veya boğmaca nedeniyle gelişen nefes durmalarına karşı koruma sağlar. Pnömokok aşısı, özellikle bebeklerde sık görülen orta kulak iltihabının şiddetini azaltırken, rotavirüs aşısı hastaneye yatış gerektiren ishal vakalarını %85 oranında önler. BCG aşısı ise tüberkülozun ciddi formlarına karşı etkilidir.
Aşı Sonrası Görülebilen Yan Etkiler
Aşılar genellikle hafif yan etkilerle tolere edilir. Enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, şişlik veya hassasiyet sık görülen reaksiyonlardır. Bebeklerde ateş (38-38.5°C arası), huzursuzluk veya birkaç saat süren uyku hali normal kabul edilir. Rotavirüs aşısı sonrası hafif ishal veya kusma görülebilir. Nadiren 39°C’yi aşan ateş veya uzun süren ağlama nöbetleri durumunda doktora başvurulmalıdır.
Aşı Günü ve Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Aşı öncesi bebeğin ateşi ölçülmeli, hasta veya halsizse hekime danışılmalı.
- Aşı sonrası ilk 24 saatte ateş düşürücü (parasetamol) doktor önerisiyle kullanılabilir.
- Enjeksiyon bölgesine soğuk kompres uygulamak şişliği azaltır.
- Rotavirüs aşısı sonrası bebeğin bezini değiştirirken hijyene ekstra özen gösterilmeli.
Ebeveynlerin Sık Sorduğu Sorular
- Aşılar neden tekrarlanır?
Bağışıklık sisteminin uzun süreli koruma için belirli aralıklarla uyarılması gerekir. - Ateş nasıl kontrol edilir?
Ilık duş ve ince giysilerle ateş düşürülebilir. 38.5°C’nin üzerinde doktor önerisiyle ateş düşürücü verilebilir. - Aşı ertelenebilir mi?
Hastalık gibi zorunlu durumlar dışında aşı takvimine uyulması önerilir.
Rotavirüs Aşısı Özelinde Bilinmesi Gerekenler
Rotavirüs aşısı ağız yoluyla uygulanır ve iki doz halinde verilir. İshal veya kusma başladıktan sonra aşının etkinliği azalır, bu nedenle zamanlamaya dikkat edilmelidir. Bağışıklığı baskılanmış bebeklerde canlı aşı olduğu için doktor onayı gereklidir.
Aşı Reddi ve Toplumsal Etkileri
Aşı reddi, hem bebeğin hem de toplumun savunmasız kalmasına yol açar. Örneğin, boğmaca aşısı olmayan bebeklerde ölüm riski %4’e kadar çıkabilir. Toplumda aşılanma oranı %95’in altına düştüğünde salgın riski artar.
Bebeklerde Aşı Stresini Azaltma Yöntemleri
- Aşı sırasında emzirmek veya emzik vermek bebeği sakinleştirir.
- Oyuncak veya sevdiği bir battaniye ile dikkatini dağıtmak etkilidir.
- Ebeveynin sakin tavrı, bebeğin güven duygusunu pekiştirir.
Aşı Takip Çizelgesi ve Hatırlatıcılar
Ebeveynlerin aşı takvimini takip etmesi için mobil uygulamalar veya sağlık kuruluşlarının otomatik hatırlatma sistemleri kullanılabilir. Aşı kartı düzenli olarak güncellenmeli ve çocuk doktoruyla paylaşılmalıdır.