Agranulositoz, kandaki granülositlerin (nötrofil, bazofil, eozinofil) ciddi şekilde azaldığı ve vücudun enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini kaybettiği nadir fakat hayati risk taşıyan bir durumdur. Genellikle ilaç yan etkisi olarak ortaya çıkar ve acil tıbbi müdahale gerektirir. Bu makalede, agranulositozun nedenlerini, klinik bulgularını, teşhis sürecini ve tedavi seçeneklerini detaylandıracağız.

Agranulositozun Başlıca Nedenleri
Agranulositoz gelişimine yol açan faktörler şunlardır:

• İlaçlar: Kemoterapi ilaçları (örneğin karboplatin), antitiroid ilaçlar (propiltiourasil), antipsikotikler (klozapin) ve bazı antibiyotikler (vankomisin).
• Otoimmün Hastalıklar: Sistemik lupus eritematozus (SLE) veya romatoid artrit gibi durumlarda bağışıklık sisteminin granülositlere saldırması.
• Enfeksiyonlar: HIV, tüberküloz veya ağır viral hepatit gibi hastalıklar.
• Kemik İliği Hastalıkları: Lösemi, miyelodisplastik sendrom veya aplastik anemi.

Agranulositoz Belirtileri
Hastalık genellikle aniden başlar ve şu semptomlarla kendini gösterir:

• 38°C’yi aşan yüksek ateş ve titreme
• Boğaz ağrısı, ağız içinde ülserler veya diş eti kanamaları
• Halsizlik, ciltte döküntüler ve terleme
• İdrar yolu enfeksiyonu veya zatürre gibi tekrarlayan enfeksiyonlar

Teşhis Yöntemleri
Agranulositoz şüphesinde aşağıdaki testler uygulanır:

• Tam Kan Sayımı (CBC): Nötrofil sayısının <500 hücre/μL olması tanı koydurucudur.
• Kemik İliği Biyopsisi: Granülosit üretimindeki bozukluğu değerlendirmek için yapılır.
• Otoantikor Testleri: Otoimmün nedenleri ekarte etmek amacıyla ANA veya anti-nötrofil antikorlarına bakılır.

Tedavi Protokolleri
Tedavi altta yatan nedene ve hastanın klinik durumuna göre planlanır:

1. İlaç Kesilmesi: Şüpheli ilaç derhal kesilir ve hasta yakın takibe alınır.
2. Enfeksiyon Kontrolü: Geniş spektrumlu antibiyotikler (seftazidim + vankomisin) ve antifungal ilaçlar (flukonazol) başlanır.
3. Granülosit Koloni Uyarıcı Faktör (G-CSF): Filgrastim gibi ilaçlarla kemik iliği uyarılarak granülosit üretimi artırılır.
4. İmmünosupresif Tedavi: Otoimmün kaynaklı vakalarda kortikosteroidler veya intravenöz immünglobulin (IVIG) kullanılır.

Korunma ve Takip Önerileri

• İlaç Kullanımında Dikkat: Granülositopeni riski olan ilaçlar kullanılırken düzenli kan takibi yapılmalı.
• Enfeksiyon Önlemleri: Hasta, kalabalık ortamlardan kaçınmalı ve el hijyenine özen göstermeli.
• Beslenme: Pastörize edilmemiş süt ürünlerinden ve çiğ etten uzak durulmalı.

Risk Grupları ve Özel Durumlar
Kemoterapi gören kanser hastaları, otoimmün hastalığı olanlar ve belirli genetik mutasyon taşıyan bireyler (örneğin ELA2 gen mutasyonu) agranulositoz açısından yüksek risk altındadır. Bu gruplarda enfeksiyon belirtileri ortaya çıktığında acil servise başvurulması hayati önem taşır.

Hastalık Seyri ve Komplikasyonlar
Erken teşhis ve uygun tedaviyle granülosit sayıları genellikle 2-4 hafta içinde normale döner. Ancak tedavi gecikirse sepsis, çoklu organ yetmezliği veya ölüm gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir.