Anevrizma, kan damarlarının duvarlarında oluşan anormal genişlemelerdir ve patladığında hayati risk oluşturabilir. Beyin, aort veya periferik damarlarda görülebilen bu durum, erken teşhis edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu makalede, anevrizmanın türleri, belirtileri, teşhis süreçleri ve güncel tedavi yöntemlerini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Anevrizma Türleri ve Nedenleri
Anevrizmalar, oluştuğu bölgeye ve yapısal özelliklerine göre sınıflandırılır:
- Beyin Anevrizması: Sıklıkla serebral arterlerde gelişir. Yüksek tansiyon, genetik yatkınlık veya travma nedeniyle oluşabilir.
- Aort Anevrizması: Göğüs (torasik) veya karın (abdominal) aortta görülür. Ateroskleroz ve sigara kullanımı başlıca risk faktörleridir.
- Periferik Anevrizma: Bacak, kol veya dalak arterlerinde gelişir. Enfeksiyon veya vaskülit gibi durumlarla ilişkilidir.
Anevrizmanın Belirtileri
Belirtiler, anevrizmanın konumuna ve büyüklüğüne bağlı olarak değişir:
- Beyin Anevrizması: Şiddetli baş ağrısı, bulantı, görme bozuklukları veya bilinç kaybı.
- Aort Anevrizması: Göğüs/karın ağrısı, nefes darlığı, sırt bölgesinde zonklama hissi.
- Patlama Sonrası: Ani şok, düşük tansiyon, bilinç bulanıklığı.
Teşhis Yöntemleri
Anevrizmanın erken teşhisi için görüntüleme teknikleri kritik rol oynar:
- Bilgisayarlı Tomografi Anjiyografi (CTA): Damarların detaylı görüntülenmesini sağlar.
- Manyetik Rezonans Anjiyografi (MRA): Özellikle beyin anevrizmalarında tercih edilir.
- Ultrason: Abdominal aort anevrizması taramalarında kullanılır.
Tedavi Seçenekleri
Tedavi, anevrizmanın boyutu, konumu ve hastanın genel sağlık durumuna göre planlanır:
- Cerrahi Olmayan Yaklaşımlar:
- Küçük ve stabil anevrizmalar düzenli takip edilir.
- Tansiyon kontrolü için antihipertansif ilaçlar reçete edilir.
- Cerrahi Müdahaleler:
- Endovasküler Tamir: Kateter ile damar içine stent yerleştirilir.
- Açık Cerrahi: Anevrizma kesilerek yapay greft konulur.
Risk Faktörleri ve Korunma
- Sigara kullanımı, yüksek tansiyon ve obezite riski artırır.
- Düzenli egzersiz ve Akdeniz diyeti damar sağlığını destekler.
- Aile öyküsü olanlar yıllık tarama programlarına katılmalıdır.
Anevrizma Sonrası İyileşme Süreci
Cerrahi sonrası ilk 6 hafta fiziksel aktivite kısıtlanır. Kan sulandırıcı ilaçlar ve düzenli kontrollerle komplikasyon riski azaltılır. Beyin anevrizması geçiren hastalarda nörolojik rehabilitasyon gerekebilir.