Anti-Nükleer Antikor (ANA) testi, bağışıklık sisteminin vücudun kendi hücre çekirdeklerine saldırdığı otoimmün hastalıkların teşhisinde kullanılan önemli bir kan testidir. Bu test, özellikle lupus, romatoid artrit ve Sjögren sendromu gibi hastalıkların tanısında yol gösterici olur. ANA testinin pozitif çıkması her zaman bir hastalık anlamına gelmez, ancak doğru yorumlama için uzman değerlendirmesi şarttır.
ANA Testi Nedir ve Nasıl Yapılır?
ANA testi, kandaki anti-nükleer antikorları tespit ederek bağışıklık sisteminin hücre çekirdeğindeki bileşenlere karşı ürettiği anormal tepkiyi ölçer. Test için kol damarından alınan kan örneği laboratuvarda incelenir. Pozitif sonuç, genellikle IF (indirekt immünofloresan) yöntemiyle rapor edilir ve titrasyon değeri (1:40, 1:80 gibi) ile birlikte verilir.
Hangi Durumlarda ANA Testi İstenir?
- Eklem ağrısı, şişlik veya sabah tutukluğu gibi romatolojik şikayetler
- Ciltte güneşe duyarlı döküntüler (kelebek döküntüsü gibi)
- Açıklanamayan yorgunluk, ateş veya kilo kaybı
- Böbrek fonksiyonlarında bozukluk veya idrar protein kaçağı
ANA Pozitifliği Ne Anlama Gelir?
- Düşük Titre (1:40-1:80): Sağlıklı bireylerin %5-15’inde görülebilir. Genellikle takip gerektirmez.
- Yüksek Titre (1:320 ve üzeri): Otoimmün hastalık riskini artırır. Lupus hastalarının %95’inde pozitiftir.
- Yanlış Pozitiflik: Enfeksiyonlar, kanserler veya yaşlanma süreci ANA’yı yükseltebilir.
ANA Pozitifliğinde İleri Tetkikler
Pozitif sonuç alındığında, altta yatan hastalığı netleştirmek için ek testler yapılır:
- Anti-dsDNA ve Anti-Smith: Lupus tanısında spesifik.
- Anti-CCP: Romatoid artrit için özgüllüğü yüksek.
- Anti-Ro/SSA ve Anti-La/SSB: Sjögren sendromu ile ilişkili.
ANA Pozitifliğinin Eşlik Ettiği Hastalıklar
- Sistemik Lupus Eritematozus (SLE): Cilt, eklem ve böbrek tutulumu yapar.
- Romatoid Artrit: Eklemlerde simetrik iltihaplanma ile karakterizedir.
- Skleroderma: Cilt ve iç organlarda fibrozis gelişimi.
- Polimiyozit: Kas güçsüzlüğüne yol açan kas iltihabı.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi, altta yatan hastalığa göre planlanır:
- Lupus: Hidroksiklorokin, kortikosteroidler ve immünsupresif ilaçlar.
- Romatoid Artrit: Metotreksat, biyolojik ajanlar (TNF inhibitörleri).
- Sjögren Sendromu: Göz kuruluğu için suni gözyaşı, sistemik tutulumda immün modülatörler.
ANA Testinin Sınırları
- Pozitiflik tek başına tanı koydurmaz. Klinik bulgularla desteklenmelidir.
- Negatif sonuç otoimmün hastalığı tamamen ekarte ettirmez (örneğin, seronegatif romatoid artrit).
Önemli Uyarılar
- Test öncesi açlık gerekmez, ancak bazı ilaçlar (hidralazin, prokainamid) sonucu etkileyebilir.
- Gebelikte geçici ANA pozitifliği görülebilir.