Enfarktüs, bir organ veya dokunun kan akışının ani şekilde kesilmesi sonucu doku ölümünün gerçekleşmesidir. En yaygın görülen türü kalp kasını etkileyen miyokard enfarktüsü (kalp krizi) olsa da, beyin (inme), bağırsak veya böbrek gibi organlarda da ortaya çıkabilir. Bu makalede, enfarktüsün nedenleri, belirtileri, teşhis yöntemleri, tedavi seçenekleri ve korunma stratejilerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Enfarktüs Türleri ve Nedenleri
Enfarktüs, etkilenen organa göre farklı klinik tablolara yol açar. Miyokard enfarktüsü, koroner arterlerin tıkanması nedeniyle kalp kasının oksijensiz kalmasıdır. Beyin enfarktüsü (iskemik inme) ise beyne kan taşıyan damarlardaki pıhtılaşma veya daralma sonucu gelişir. Bağırsak enfarktüsü, mezenterik arter tıkanıklığına bağlı olarak ani karın ağrısı ve sindirim sistemi hasarıyla kendini gösterir. Temel nedenler arasında ateroskleroz (damar sertliği), pıhtı oluşumu, yüksek tansiyon ve diyabet yer alır.

Enfarktüs Belirtileri

• Kalp Enfarktüsü:

  • Göğüste şiddetli baskı veya yanma hissi (20 dakikadan uzun süren)
  • Sol kola, çeneye veya sırta yayılan ağrı
  • Nefes darlığı, soğuk terleme ve bulantı

• Beyin Enfarktüsü (İnme):

  • Yüzde asimetri (gülümserken bir tarafın düşmesi)
  • Kol veya bacakta ani güç kaybı
  • Konuşma bozukluğu veya kelimeleri karıştırma

• Bağırsak Enfarktüsü:

  • Şiddetli ve ani başlayan karın ağrısı
  • Kanlı dışkı veya dışkılama alışkanlığında değişiklik
  • Bulantı, kusma ve karında şişkinlik

Teşhis Yöntemleri
Enfarktüs şüphesinde zaman kaybetmeden hastaneye başvurmak hayati önem taşır. Kalp enfarktüsü tanısında EKG (elektrokardiyogram) ile ST segment yükselmesi veya depresyonu incelenir. Kan testlerinde troponin seviyelerindeki artış tanıyı destekler. Beyin enfarktüsü için beyin BT veya MR görüntüleme kullanılır. Bağırsak enfarktüsünde ise karın ultrasonu veya anjiyografi ile damar tıkanıklığı tespit edilir.

Tedavi Seçenekleri

• Kalp Enfarktüsü:

  • Acil anjiyoplasti (tıkalı damarın stent ile açılması)
  • Trombolitik tedavi (pıhtıyı eriten ilaçlar)
  • Beta blokerler ve ACE inhibitörleri ile kalp yükünü azaltma

• Beyin Enfarktüsü:

  • İlk 4.5 saat içinde trombolitik tedavi (rt-PA)
  • Mekanik trombektomi (kateter ile pıhtının çıkarılması)
  • Antikoagülan ilaçlar (pıhtı oluşumunu engellemek için)

• Bağırsak Enfarktüsü:

  • Acil cerrahi müdahale ile ölü doku temizlenmesi
  • Antibiyotik tedavisi (enfeksiyon riskini azaltmak için)

Korunma Stratejileri
Enfarktüs riskini azaltmak için yaşam tarzı değişiklikleri ve düzenli sağlık kontrolleri şarttır. Sigara kullanımı bırakılmalı, Akdeniz diyeti gibi doymamış yağ oranı yüksek beslenme tercih edilmelidir. Haftada en az 150 dakika orta tempolu egzersiz yapmak damar sağlığını korur. Hipertansiyon, diyabet ve kolesterol yüksekliği gibi kronik hastalıklar düzenli ilaç kullanımıyla kontrol altında tutulmalıdır.

Risk Faktörleri ve Önlemler

• Ailesinde kalp hastalığı öyküsü olanlar düzenli kardiyolojik check-up yaptırmalı.
• LDL kolesterol seviyesi 100 mg/dL’nin altında tutulmalı.
• Stres yönetimi için yoga veya meditasyon gibi tekniklerden faydalanılmalı.

Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri
Trans yağlardan uzak durmak, tam tahıllı gıdalar tüketmek ve günde 5 porsiyon sebze-meyve yemek damar sağlığını destekler. Omega-3 yağ asitleri (ceviz, somon) ve antioksidanlar (nar, yeşil çay) endotel fonksiyonlarını iyileştirir.