Hepatit A, virüs kaynaklı bir karaciğer enfeksiyonudur ve özellikle hijyen koşullarının yetersiz olduğu bölgelerde yaygın olarak görülür. Kirli su, kontamine gıda veya enfekte kişilerle temas yoluyla bulaşan bu hastalık, çocuklarda ve yetişkinlerde sarılık, halsizlik ve ateş gibi belirtilere yol açar. Hepatit A aşısı, hastalığa karşı en etkili korunma yöntemidir ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından riskli bölgelere seyahat edenler ile kronik karaciğer hastalığı olanlara önerilir.
Hepatit A Aşısı Kimlere Uygulanmalı?
- Seyahat Edenler: Özellikle Afrika, Asya ve Güney Amerika’nın hijyen standartları düşük bölgelerine seyahat edecekler.
- Kronik Karaciğer Hastaları: Hepatit B veya C gibi mevcut karaciğer sorunu olanlar.
- Çocuklar: 1 yaşını dolduran çocuklarda rutin aşılama programına dahil edilebilir.
- Yüksek Riskli Meslek Grupları: Gıda sektörü çalışanları veya kanalizasyon işçileri.
Aşının Uygulama Şeması ve Dozları
Hepatit A aşısı, genellikle 6-12 ay arayla iki doz halinde uygulanır. İlk dozdan sonra %95 koruma sağlarken, ikinci dozla bu oran %99’a çıkar. Yetişkinlerde kas içi (deltoid kas) enjeksiyon şeklinde yapılır. Çocuklarda ise uyluk kası tercih edilebilir.
Hepatit A Aşısının Yan Etkileri
Aşı sonrası görülen yan etkiler genellikle hafif ve geçicidir:
- Enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, şişlik veya ağrı.
- Hafif ateş (38°C’yi geçmeyen).
- Baş ağrısı ve geçici halsizlik.
- Nadiren alerjik reaksiyonlar (ürtiker veya nefes darlığı).
Aşı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Aşı uygulandıktan sonraki 48 saat içinde ağır fiziksel aktivitelerden kaçınılmalıdır. Enjeksiyon bölgesinde ısı artışı veya şiddetli ağrı durumunda soğuk kompres uygulanabilir. Alerjik reaksiyon belirtileri (yüzde şişme, çarpıntı) görülürse acil tıbbi destek alınmalıdır.
Hepatit A’dan Korunma İçin Ek Önlemler
Aşı tek başına koruma sağlasa da hijyen kurallarına uymak önemlidir. Ellerin sık sık sabun ve suyla yıkanması, kabuklu deniz ürünlerinin iyice pişirilmesi ve sokak satıcılarından buzlu içecek tüketilmemesi riski azaltır. Seyahat ederken kapalı şişe suyu tercih edilmeli ve çiğ sebzelerden kaçınılmalıdır.
Hepatit A Aşısının Koruma Süresi
İki doz aşı tamamlandığında koruyuculuk süresi 20 yıldan fazladır. Bağışıklık sistemi zayıf kişilerde (kanser hastaları, organ nakli alıcıları) bu süre kısalabilir. Bu durumda antikor düzeyi kontrol edilerek ek doz gerekebilir.
Hepatit A ile Hepatit B Aşısı Arasındaki Fark
Hepatit A ve B aşıları farklı virüs türlerine karşı geliştirilmiştir. Hepatit B, kan ve cinsel yolla bulaşırken, Hepatit A oral-fekal yol ile yayılır. İki aşı aynı anda güvenle uygulanabilir ancak farklı enjeksiyon bölgelerine yapılması önerilir.
Gebelik ve Emzirme Döneminde Aşı Güvenliği
Hepatit A aşısının gebelikte kullanımına ilişkin veriler sınırlı olsa da canlı virüs içermediği için riskli kabul edilmez. Emziren annelerde ise aşının bebeğe geçtiğine dair kanıt yoktur. Ancak doktor onayı alınması önerilir.