Ayak Karıncalanması

Ayak Karıncalanması Nedir?

Günlük hayatta çok sık karşılaşılan ayak karıncalanması; ayakta gelişen iğne batar tarzda bir histir. Bu his ayağın hareketsiz kaldığı yada üzerine oturtulduğu durumlarda oluşabileceği gibi; pek çok sinirsel ve metabolik hastalıkta da oluşabilir.

Ayak karıncalanması kişide tek başına oluşabileceği gibi hareketsizlik, uyuşukluk, ağrı gibi semptomlarla da birliktelik gösterebilir. Ayak karıncalanması beraberinde diğer semptomları da barındırıyorsa genellikle acil tanı ve tedavi gerektiren hastalıklardan dolayı oluşmaktadır.

Ayak Karıncalanmasına Eşlik Eden Belirtiler Nelerdir?

Ayak karıncalanması toplumda çoğunlukla ayağın üzerine oturulduğu yada ağırlık konulduğu durumlarda oluşur. Bu durum geçicidir ve birkaç dakika içinde düzelir. Ancak hastada eşlik eden semptomlar varsa bu durumda altta yatan bir hastalık araştırılmalıdır. Ayak karıncalanmasına en sık eşlik eden semptomlar;

• Ayak Ağrısı: Ayak ağrısı ayak karıncalanmasına eşlik eden semptomların başında gelir. Ayağın üzerine ağırlık binmesi sonucunda oluşan ayak karıncalanmasında ayak ağrısı oluşabileceği gibi, diğer nedenlerle oluşan ayak karıncalanmasında da ayak ağrısına rastlanılabilir.
• Hareket Kısıtlılığı: Ayak karıncalanmasında; karıncalanmanın oluşumu sonucu hastada ani rahatsızlık gelişir, yere basamama gibi şikayetler oluşur. Bu durum hareket kısıtlılığına yol açar. Acil tedavi gerektiren bazı hastalıklara bağlı oluşan ayak karıncalanmasında da hareket kısıtlılığı görülebilir.
• Yanma: Ayak karıncalanması yaşayan kişilerde; karıncalanan ayak üzerine baskı uygulandığında yada üzerine basıldığında yanma hissi oluşur.
• Ayakta Renk Değişikliği: Ayak karıncalanması bazı durumlarda ciddi hastalıklara bağlı gelişebilen bir semptomdur. Bu hastalıklar ayağın kanlanma durumunu bozarsa ayak karıncalanmasına ek olarak ayakta renk değişikliği ve ağrı da oluşabilir.
• Ayakta Yara Oluşumu: Şeker hastalığının yarattığı sinir hasarına bağlı gelişen ayak karıncalanmasında; karıncalanmaya ek olarak yara oluşumuna da rastlanılabilir.
• Parmakları Hareket Ettirmede Zorluk: Ayak karıncalanması ciddi bir hastalığa bağlı oluşmuşsa; bu hastalık kişide sinir ve kas hasarına neden olmuşsa bu durumda hastada parmakları hareket ettiren sinir ve kaslar hasarlanabilir. Hasarlanan yapılar parmakların hareket ettirilmesini zorlaştırır.
• Ayak Derisinde Hassasiyet: Ayak karıncalanmasında; karıncalanmaya yol açan pek çok hastalıkta ayak derisinde hassasiyet gelişir. Hasta ayak derisine dokunamaz.

Ayak Karıncalanması Nedenleri Nelerdir?

Ayak karıncalanması toplumda çoğunlukla ayağın üzerine binen yük arttırıldığında oluşan bir durumdur. Ancak bunun dışında bazı ciddi sinir ve metabolizma hastalıkları da ayak karıncalanmasına yol açabilir. Ayak karıncalanmasına en sık yol açan etkenler;

• Ayağın Üzerine Uzun Süre Oturma: Toplumda ayak karıncalanmadınız en sık nedeni uzun süreli ayağın üzerine oturmaktır. Bu durumda ayağın üzerine binen ağırlık kan dolaşımının yavaşlamasına neden olur. Yavaşlayan kan dolaşımı derideki sinir hücrelerini harekete geçirir ve karıncalanma gelişir.
• Ayağın Üzerine Aşırı Yük Binmesi: Ayağın üzerine oturmaya benzer şekilde ayağın üzerine aşırı yük binmesi durumunda da ayak karıncalanması gelişebilir. Özellikle uzun yolculuklarda ayağın sürekli aynı pozisyonda kalması; ayağın üzerine binen yükü arttırır ve karıncalanma gelişimine neden olur.
• Diyabet (Şeker) Hastalığı: Şeker hastalığı; vücutta insülin adlı hormonun yetersizliği nedeniyle kan şekerinin yükselmesi ile giden hastalıktır. Yükselen kan şekeri pek çok organa hasar vereceği gibi sinir hücrelerini de hasarlandırabilir. Bu durumda kişide el ayak karıncalanması ortaya çıkar.
• Nöropatik Hastalıklar: Nöropatik hastalıklar herhangi  bir nedenle sinir hücrelerinin hasarlanmasına ve ölmesine neden olan bir hastalıktır. Bu hastalıklarda sinir hücrelerinin hasatlanması ayak karıncalanması ve yanması şeklinde hastaya yansır.
• Tiroid Hastalıkları: Tiroid bezi boynun ön bölgesinde bulunan ve tüm vücudu etkileyen tiroid hormonlarının salgılanmasını sağlayan bez yapısıdır. Bu bezi etkileyen herhangi bir hastalıkta sinir hücresi hasarı, bunun sonucunda da ayak karıncalanması görülebilir.
• Böbrek Rahatsızlıkları: Böbrekler vücuttan atık maddelerin atılmasını sağlayan organlardır. Bu organı etkileyen herhangi bir hastalıkta vücuttaki atık maddeler atılamaz. Bunun sonucunda atık maddeler sinir hücrelerini hasar verip ayakta karıncalanma oluşumuna neden olabilir..
• B12 Vitamin Eksikliği: B12 vitamini vücutta sinir hücrelerinin canlılığını sağlayan en önemli vitaminlerden biridir. Bu vitamini eksikliğinde sinir hücreleri hasarlanıp ayak karıncalanması gelişimine neden olabilir.

Ayak Karıncalanması Teşhisi

Ayak karıncalanması ayağın üzerine aşırı yük binmesine bağlı gelişip birkaç dakika içinde sonlanabileceği gibi; çok ciddi hastalıklara bağlı olarak da gelişebilir. Hastada altta yatan nedenin bulunup tedavi edilmesi komplikasyon oluşumunu önlemek açısından oldukça önemlidir. Ayak karıncalanmasının teşhisinde şu yöntemler kullanılır:

• Anamnez: Anamnez hastanın hastalığı hakkında yaşadığı sıkıntıları dile getirmesi durumudur. Ayak karıncalanması yaşayan hastalar bu karıncalanmaya ek olarak ayak ağrısı, ayak derisinde hassasiyet, hareket zorluğu, parmakları hareket ettirmede sıkıntı gibi semptomlarla hekime başvurur. Hekim hastada var olan şikayetlere yönelik sorular sorar. Hastada var olan şikayetlerin hastanın yaşamına etkisine bakar ve ardından fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hekim hastanın ayak derisini, varsa ayakta bulunan yaraları, hastadaki hareket kısıtlılığının düzeyini ve hastadaki parmakları hareket ettirememe sıkıntısını inceler.
• Kan Tahlili: Kan tahlilinde hastanın kan şekeri, tiroid hormonları, B12 vitamin seviyesi, potasyum, üre gibi böbrekten atılması gereken atıkların kandaki seviyesi incelenir. Bu test hastadaki şeker hastalığı, vitamin eksiklikleri, tiroid Hastalıkları ve böbrek hastalıkları hakkında fikir verir.
• Elektromyelografi(EMG): Elektromyelografi, düşük doz elektrik akımının vücuttan geçirilmesi ve bu akımın sinir hücrelerindeki hasarı ölçmesi sonucu hastalıklara tanı koyan bir yöntemdir. Hastalarda var olan ayak karıncalanmasının sinirsel hasardan kaynaklı olup olmadığını gösterir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme(MR): Manyetik rezonans görüntüleme işlemi; manyetik alanın görüntü oluşumuna yol açtığı bir yöntemdir. Bu yöntemle hastada var olan ayak karıncalanmasının yapısal bir bozukluk nedeniyle oluşup oluşmadığı konusunda fikir edinilir.

Ayak Karıncalanması Tedavisi

Ayak karıncalanmasının tedavisi pek çok hastalıkta olduğu gibi; karıncalanmaya yol açan etkenin bulunup ortadan kaldırılması ile yapılır. 

Ayak karıncalanmasına yol açan etkenler çoğunlukla; ayağın üzerine aşırı yük, diyabet hastalığı, tiroid hastalıkları, B12 vitamin eksikliği, böbrek hastalıkları ve nöropatik hastalıklardır. Bu durumda hastada ayak karıncalanmasının tedavisinde B12 Takviyesi, Böbrek Hastalığının Tedavisi, Diyaliz, Diyabet(Şeker) Hastalığının Tedavisi, Tiroid Hastalığının Tedavisi yapılır. Karıncalanmaya yol açan bu etkenler iyileştirildiğinde; hastada var olan ayak karıncalanması da geriler.

Ayak Karıncalanması Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Ayak karıncalanması iyi huylu nedenlere bağlıysa, uzun süreli ayağın üzerine oturma gibi bir nedenden dolayı oluşmuşsa tedavi gerektirmez, birkaç dakika içinde düzelir. Ancak hastada karıncalanma; altta yatan bir hastalığa bağlı oluşuyorsa, bu durumda etken tanı konulmalı ve tedavi edilmelidir.

Şeker hastalığı nedeniyle oluşan ayak karıncalanmasında hastanın kan şekerini düşürmeye yönelik tedavi uygulanmazsa; yüksek kan şekeri göz, böbrek, sinir yapıları gibi pek çok doku ve organa zarar verebilir. Ayrıca hastada var olan yüksek kan şekeri bakterilerin çoğalması için elverişli ortam oluşturur ve enfeksiyon riskini arttırır.

Tiroid hastalığına bağlı oluşan ayak karıncalanmasında; yükselen veya düşen tiroid hormonu seviyesine göre tedavi uygulanmalıdır. Tiroid hormonları kişide vücudun tamamını etkileyen hormonlar olduğu için, eksikliğinde ve fazlalığında da tüm vücudu etkileyecek komplikasyonlar oluşabilir.

Böbrek rahatsızlığına bağlı gelişen ayak karıncalanmasında hastada yükselen atık maddelerin atılımını sağlayacak tedavi uygulanmalıdır. Bu tedavi uygulanmazsa; var olan atıklar kalp, beyin, böbrek gibi hayati organların fonksiyonunun bozulmasına neden olur.

B12 vitamin eksikliğine bağlı gelişen ayak karıncalanmasında B12 eksikliği giderilmelidir. Sinir hücrelerinin canlılığının devamlılığında oldukça önemli olan B12 vitamini, eksikliğinde tedavi edilmezse sinir hasarına bağlı hareket güçlüğüne neden olabilir.

Ayak Karıncalanmasına Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Ayak karıncalanmasında karıncalanmaya yol açacak etkenlerin ortadan kaldırılması yapılacak en iyi uygulamalardan biridir. Buna bağlı olarak kişide şunlar uygulanabilir.

• Kişi fazla kiloya bağlı ayakların üzerine aşırı yük binmesine; bunun sonucunda da ayak karıncalanması oluşumuna sahip olabilir. Böyle bir durumda kilo verilmesi hastada var olan ayak karıncalanması semptomunu giderir.
• Hastada böbrek rahatsızlığını düşündüren böbrek ağrısı, bulantı, kusma gibi semptomlar varsa vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır.
• Hastada tiroid hastalığı varlığını düşündüren saç dökülmesi, saçlarda güçsüzlük, halsizlik, aşırı sinirlilik, çarpıntı, göz kararması gibi durumlarda vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır.
• Hastalarda B12 eksikliğine bağlı gelişen ayak karıncalanmasında B12 takviyelerine ek olarak yenilecek roka, balık, yumurta gibi besinler B12 seviyesinin yükselmesine yardımcı olur.
• Hastalarda şeker hastalığı belirtisini gösteren aşırı susama, sık idrara çıkma, çabuk acıkma, çabuk doyma gibi semptomların varlığında vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır. 
• Eğer hastada şeker hastalığının varlığı biliniyorsa; sinir hasarına bağlı ayak karıncalanmasını engellemek için ilaçlar düzenli kullanılmalı, insülin iğneleri belirtilen aralıklarla yapılmalıdır.
• Kişide ayağın üzerinde uzun süre oturmaya bağlı gelişen ayak karıncalanmasında; ayak uzatılmalı ve hafif bir şekilde masaj yapılmalıdır. Karıncalanan ayağa buz konulması karıncalanmanın daha çabuk çözülmesine yardımcı olur.

Gebelikte Ayak Karıncalanması

Gebelik döneminde bazı hastalıkların görülme sıklığı artarken bazılarınınki azalır. Bu dönemde bebeğin büyümesiyle birlikte anne adayında alınan kilo ayaklara daha fazla yük binmesine ve ayak karıncalanması gelişmesine neden olabilir.

Gebelik döneminde tiroid hastalıklarına, böbrek hastalıklarına, şeker hastalığına yada B12 vitamin eksikliğine bağlı ayak karıncalanması da oluşabilir. Bu dönemde gelişen bu hastalıklar hem anne adayı için, hem de bebek için ciddi risklere neden olabilir. Bu yüzden anne adayından gebelik sürecinde belli aralıklarla kan alınarak bu hastalıkların gelişip gelişmediği araştırılır.

Ayak Karıncalanmasında Hangi Doktora Gidilir?

Ayak karıncalanması hem sinirsel hem de metabolizmayı ilgilendiren hastalıklara bağlı gelişebilir. Bu durumda hastada her iki hastalık etkeni araştırılıp karıncalanmaya yol açan neden bulunmalıdır.

Ayak karıncalanması yaşayan hastaların karıncalanma için başvuracağı bölüm Nöroloji bölümüdür. Nöroloji hekimi hastayı muayene eder, gerekli tetkikleri yapar ve hastaya tanı koyar. 

Ayak karıncalanması eğer metabolizmayı etkileyen bir hastalıktan dolayı gelişmişse; bu durumda hasta Dahiliye(İç Hastalıkları) yada dahiliyenin yan dal uzmanlığı olan Endokrin ve Metabolizma Hastalıkları bölümüne başvurmalıdır. Dahiliye hekimi hastaya gerekli tetkikleri yapıp tanı koyar.

Hastalar ayak karıncalanmasına ek olarak ayak ağrısı, ayakta yanma, ayak derisinde hassasiyet, hareket kısıtlılığı, ayakta yara oluşumu durumunda vakit kaybetmeden hekime başvurmalıdır.