B4 Vitamini

B4 Vitamini Nedir?

B4 vitamini yakın bir döneme kadar vitamin olarak adlandırılan, ancak gerçek bir vitamin olmadığı ortaya çıkan “kolin (choline)” bileşiği için yaygın olarak kullanılan ifadedir. Temel besin maddeleri arasında yer alan kolin, vücut tarafından az miktarlarda salgılanabilir ancak temel kaynak tüketilen besinlerdir. 

Vücudun esansiyel bileşenlerinden biri olan kolinin başlıca görevleri şu şekildedir:

• Nörolojik haberleşme: B4 vitamini sinir hücreleri arasında ve sinir-kas kavşağında uyarıların iletilmesinde görevli nörotransmitter madde olan asetilkolinin yapısına katılmaktadır. Hafıza ve nörolojik işlevlerde önem taşımaktadır. Kas-iskelet sistemi ve kalp atışı düzenlenmesi gibi kas işlevleri için gereklidir.
• Hücresel yapı: Kolin molekülleri hücre zarını oluşturan fosfolipitlerin yapısına katılmaktadır.
• DNA sentezi: Hücre çoğalması ve DNA sentezlenmesinde B12 ve folat ile birlikte görev almaktadır.
• Yağ metabolizmasında gerekli maddelerin sentezlenmesinde görevlidir.

B4 Vitamini Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Sağlıklı yetişkin bir bireyin plazma kolin miktarı 7 - 10 mmol/L’dir ancak bu değer korunmaya eğilimlidir ve kolin seviyesi düşüklüğü veya yüksekliğini belirlemede etkili değildir. Uzun süre aç kalan bireyde de bu değerin normale çok yakın olduğu görülmüştür. Bu durumun sebebinin hücre zarı parçalanması sonucu ortaya çıkan kolinin kan düzeyindeki azalmayı engellemesi olduğu düşünülmektedir.

Sağlıklı bir vücut için baz alınan kolin değerleri ise günlük tüketim miktarı üzerinden hesaplanmaktadır. Buna göre yetişkin bir erkeğin 550 mg, yetişkin menopoz öncesi bir kadının ise 400-430 mg’dır. Menopoz sonrası ihtiyaç ise erkeklere yakındır. Menopoz öncesi kadınlarda ihtiyacın erkeklerden az olması ise östrojen hormonu ile ilişkilendirilmektedir.

B4 Vitamini Nasıl Ölçülür?

Serum kolin seviyesi kan biyokimyası testi ile ölçülür. Pratikte kolin ölçümü anlamlı sonuçlar vermediğinden dolayı sık kullanılmaz. Ortaya çıkan belirtiler kolin seviyesinin değerlendirilmesi açısından önemlidir. Ayrıca bazı özel gruplar kolin eksikliği açısından risk altındadır.

Hamilelikte B4 Düzeyi Ne Kadar Olmalı?

Hamilelik sürecinde pek çok maddenin yanı sıra kolin gereksinimi de artmaktadır. Hamilelik döneminde anne ve bebek sağlığının korunması açısından günlük 450 mg koline ihtiyaç duyar. Özellikle 3-6. gebelik aylarında yeterli kolin alınmaması fetüste beyin gelişim bozuklukları ile ilişkilendirilmektedir. Gebelik döneminde yüksek miktar kolin alımının çocuğun ilerleyen yaşlarında özellikle görsel belleğin yüksek kapasiteli olmasına katkı sağladığını gösteren bilgiler bulunsa da kesin değildir.

Bebeklerde B4 Düzeyi Ne Kadar Olmalı?

Doğumdan sonra nörolojik ve bilişsel işlevlerin korunması amacıyla 1 yaşa kadar 125 mg, 1-3 yaş arası 200 mg olan günlük kolin ihtiyacı yaşla birlikte artmaktadır. Özellikle anne sütüyle beslenen bebeklerde kolin anne sütünden bebeğe geçer. Emziren annelerin günlük 550 mg kolin ihtiyacının karşılanması bebekte ortaya çıkabilecek olası eksikliklerin önünü keser.

B4 Vitamini Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?

Fizyolojik fonksiyonlar için gerekli kolinin vücuda alınmaması durumunda eksiklik ortaya çıkar. B4 eksikliğinin en önemli nedeni besinlerle alımın yetersizliğidir. Ayrıca bağırsaklardan emilim bozukluğuna sebep olan hastalıklarda eksiklik görülebilir. Kan testi ile ölçüm veya günlük alım miktarının hesaplanması mümkün olmadığından dolayı kolin eksikliği açısından risk altında olan gruplar belirlenmiştir:

• Hamile kadınlar: Fetüsün ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla kolin ihtiyacı artar. Bebekte nörolojik sorunların gelişmemesi amacıyla anneye kolin takviyesi gerekli görülebilmektedir.
• Menopoz sonrası kadınlar: Östrojen hormonunun karaciğerde kolin sentezlenmesi üzerine olumlu etkisinin olduğu düşünülmektedir. Menopoz sonrası östrojen seviyesinin azalması ile vücuttaki üretim düşer ve besinlerle alınması gereken kolin miktarı artar.
• Bazı genetik özelliklere sahip bireyler: Bazı enzimler kolin metabolizması üzerine etkilidir. Üretimi ve ihtiyacı değiştirebilir.
• Yüksek miktarda alkol tüketenler 

B4 Vitamin Düşüklüğü Belirtileri

Özellikle riskli gruplarda olmak üzere sağlıklı bireylerde de seyrek olarak görülebilen B4 vitamini düşüklüğünün belirtileri şu şekildedir:

• Kabızlık
• Kaygı ve anksiyete
• Sinirlilik
• Baş ağrısı
• Konsantrasyon bozuklukları
• Kalp ritim bozuklukları
• Karaciğer fonksiyon bozuklukları

B4 Vitamini Eksikliği Tedavisi

B4 vitamini vücut için zorunlu bileşenlerden biri olmakla birlikte eksikliğine sık rastlanmaz. Risk grubundaki bireyler veya düşüklük tespit edilen bireylerde ilk seçenek beslenmenin düzenlenmesi ve kolin takviyeleridir. Kolin içeren besin takviyeleri kan kolin seviyesini hızlı bir şekilde yükselttiğinden dolayı doktor kontrollü ve onayı altında kullanılmalıdır. Ancak günlük doz aşılmadığı sürece kullanımı güvenlidir. Kolin emilimini etkileyen hastalıklarda genellikle diğer organik bileşenlerde de eksiklik ortaya çıkmaktadır. Böyle bir durumun tespiti durumunda altta yatan hastalık tedavi edilmeli ve eksikliğe yönelik kombine besin takviyeleri kullanılmalıdır.

B4 Vitamini Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Vücutta eksiklik ortaya çıkmaması ve fizyolojik sürecin devamı için gerekli kolin besinlerle alınmalıdır. Bu noktada beslenme düzeni büyük önem taşımaktadır. Kolin açısından zengin besinlerin günlük diyet programına dahil edilmesi eksikliğin ortaya çıkma riskini en aza indirir.

• Karaciğer (70 gram karaciğer 290 mg kolin içerir)
• Yumurta (1 yumurta 113 mg kolin içerir)
• Brokoli (100 gramı 24 mg kolin içerir)
• Karnabahar (100 gramı 31 mg kolin içerir)
• Ispanak
• Pancar 
• Buğday
• Somon
• Yer fıstığı
• Kırmızı et
• Süt ürünleri

B4 Vitamini Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur? 

Kolin ve folatın kanda bulunan homosistein aminoasidinin methionine dönüşmesine yardımcı olduğu üzerine bilgiler bulunmaktadır. Kolin eksikliği kanda homosistein birikmesine sebep olabilir. Yüksek homosistein seviyesinin ise kardiyovasküler sorunlar, inme ve MI (kalp krizi) gibi durumlarla ilişkili olduğu düşünülmektedir. 

Kolin eksikliği karaciğer sorunları ile ilişkilendirilmiştir. Karaciğerde yağ moleküllerinin taşınmasından görevli olan kolin yeterli düzeyde alınmadığında karaciğer yağlanmasına bağlı Alkolik Olmayan Yağlı Karaciğer Hastalığı ortaya çıkabilir.  

Alzheimer hastaların yapılan çalışmalarda kolin metabolizmasındaki değişiklikler ortaya konmuştur. Yapılan çalışmalar nöronların yapısal bütünlüğünün korunmasında koline gereksinim duyulduğundan dolayı eksikliğinde nörolojik hastalıklarda ilerleme görülebilir. 

Kadınlarda yapılan bazı çalışmalar kolin tüketiminin meme kanseri görülme oranında azalmalara yol açtığını göstermektedir. Çalışmaların sonuçları net olmamakla birlikte kolin tüketimi bazı kanser türlerinde olumlu sonuçlar ortaya koyabilmektedir.

B4 Vitamini Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?

Kanda kolin seviyesinin normalin üzerine çıkması sık karşılaşılan bir durum değildir. Besinlerle alınan kolinin toksik seviyeye ulaşması beklenmez. Vücutta zarar hasar ortaya çıkabilmesi için kolin tüketiminin 3.500 mg’ın üzerine çıkması gerekmektedir. Bu değer normal tüketim alışkanlıklarının yaklaşık olarak 10 katına karşılık gelir. Normal beslenme ile bu durumun ortaya çıkması beklenmez. B4 yüksekliğinin tek sebebi kolin içeren besin takviyelerinin aşırı dozlarda tüketilmesidir. 

B4 Vitamin Yüksekliği Belirtileri

Yüksek doz kolin alımına bağlı ortaya çıkabilecek belirtiler şu şekildedir:

• Bulantı
• Kusma
• İshal
• Balık gibi vücut kokusu
• Kan basıncında düşme
• Aşırı terleme
• Aşırı tükürük salgılama

B4 Yüksekliği Tedavisi

Aşırı doz kolin alımının tedavisinde öncelikli olarak kolin kaynağı kesilir. Sindirim sisteminde emilmemiş kolin temizlenir. Yalnızca gözlem yeterli olabileceği gibi eliminasyonu hızlandırmaya yönelik girişimlerde bulunulabilir.

B4 Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne olur?

Yüksek doz kolin kendiliğinden kandan temizlenebileceği gibi karaciğerde toksisiteye sebep olabilir. Ayrıca yüksek kardiyovasküler hastalık riski ile ilişkilendirilmiş bazı maddelerin miktarı kolin artışı ile doğru orantılı olarak artmaktadır. Bu durum yüksek doz kolin tüketiminin kalp ve damar hastalıklarıyla ilişkili olabileceğini ortaya koymuştur.