Çene Eklemi Tedavisi Nedir?

Alt çene ile üst çeneyi birbirine bağlayan bölgede çene eklemi bulunmaktadır. Bu bölgede meydana gelen kemik ya da yumuşak doku hastalıklarında, çene eklemi tedavisi gerekmektedir. Mevcut rahatsızlığa göre, çene eklemi tedavi yöntemleri farklılık gösterebilmektedir.

Çene Eklemi Nedir?

Çene eklemi (temporomandibular eklem), yüz bölgesinde bulunan alt çene kemiği (mandibula kemiği) ile şakak kemiğinin (temporal kemik) oluşturduğu bir eklemdir. Çene eklemi, çene kaslarıyla beraber çalışarak konuşma, çiğneme gibi vücut fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde yerine getirilmesini sağlamaktadır.

Alt çene kemiği ve şakak kemiğini sürtünme ve aşınmalardan koruyan çene eklem diski (kıkırdak yapıda yastıkçık) bulunmaktadır. Eklemi çevreleyen kapsül ve bağlar sayesinde sistem bir arada tutulmaktadır.

Çene Ekleminin Düzgün Çalışmasını Engelleyen Faktörler

Sağlıklı çalışan çenede oluşabilecek sorunlar, çene eklem sisteminde rahatsızlara yol açabilmektedir. Bu sorunları oluşturabilecek etkenler şunlardır:

• Duruş bozuklukları (omuz ve boynun olması gerekenden fazla öne eğilmesi).
• Sürekli tek tarafta çiğneme, diş sıkma ve diş gıcırdatma.
• Çene ve yüzü etkileyen kazalar.
• Spor yaralanmaları.
• Sistemik hastalıklar (iltihaplı romatizma vb.)
• Sert cisimleri ısırma, parmak emme, sakız çiğneme, tırnak yeme, devamlı ağızdan nefes alıp verme, uzun süre telefonlar konuşma, keman çalma (tutuş pozisyonundan kaynaklı çeneye baskı) gibi parafonksiyonel (fonksiyon dışı) alışkanlıklar.
• Çenede oluşan kapanış bozuklukları ve diş hastalıkları.
• Omuz ile çene arasında telefon tutulması.
• Psikolojik sebepler.

Çene Eklem Hastalıklarında Hangi Belirtiler Görülür?

Çene eklemi hastalıklarının ilk evresinde ağrı ve acı hissedilmektedir. Ağrı bölgesine göre oluşabilecek olası rahatsızlıklar şunlardır:

• Kaslarda oluşan hassasiyet ve ağrı: Çene ve yanak bölgesinde hissedilen şiddetli ağrılardır. Diş sıkma, uzun süre sakız çiğneme gibi durumlar nedeniyle ortaya çıkmaktadır.
• Mevcut çene hareketlerinde değişiklik: Eklem anatomisinin bozulmasından kaynaklı rahatsızlıktır. Aynı zamanda ağrıya bağlı olarak da görülebilmektedir.
• Çene ekleminden gelen sesler: Çene eklem diskinin kayması sonucu oluşabilmektedir. Ayrıca aşırı kireçlenmeye bağlı olarak da gelişme gösterebilir.
• Ağız bölgesinde kayma: Çene eklem bölgesinde oluşabilecek anatomik ve fizyolojik bozukluklardan kaynaklanan rahatsızlıktır. Ağzın açılış ve kapanış sırasında bozukluk olmasına neden olur.
• Sağlıklı çiğneme yapısının bozulması: Tek taraflı çiğneme veya diş gıcırdatma alışkanlıkları, çiğneme yapısının bozulmasına yol açmaktadır.
• Ağız açamama: Şiddetli ağrı ve çene eklem anatomisinde yaşanan değişiklikler nedeniyle ortaya çıkabilmektedir. İleri derecede kireçlenme durumunda da yaşanabilmektedir.
• Sürekli yaşanan kulak çınlaması, baş dönmesi ve halsizlik: Çene eklem sisteminin, boyun hareketleri ile yakın ilişkisi sonucu ortaya çıkabilecek rahatsızlıktır.
• Kulak, boyun, diş, burun ve göze doğru yayılan ağrılar: Çene eklem sisteminde yaşanan şiddetli ağrı, vücudun belli bölgelerine de yayılmaktadır. Sık görülen şikayetlerdendir.

Çene Eklem Hastalıkları Nelerdir?

Çene eklem sisteminde oluşan sorunlar, hastalıklara neden olabilmektedir. Çene eklem hastalıkları şu şekildedir:

• Çene çıkıkları.
• Çene kilitlenmesi.
• Doğuştan oluşan çene eklem hastalıkları.
• Çenede oluşan tümöral hastalıklar (çene ekleminde tümör oluşması).
• Çene eklem sistemini etkileyen romatizmal, iltihabı, nörolojik ve psikolojik hastalıklar.
• Çene eklem sisteminde ortaya çıkan fonksiyonel bozukluklar.

Çene Eklem Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Çene eklemi için birçok tedavi yöntemi bulunmaktadır. Tedavi başlangıcının doğru ve sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi için hastanın, doktora yeterli ve doğru bilgi vermesi gerekmektedir.

Çene ekleminin doğru kullanımının bilincinde olmak, çoğu çene eklemi hastalığının önüne geçmektedir. Bu tür durumdan ortaya çıkan çene eklemi rahatsızlıkları ev programı ve egzersiz ile tedavi edilebilmektedir.

Çene eklemi tedavisinde hasta eğitiminin yanı sıra yardımcı yöntemler de mevcuttur. Bu yöntemler şöyle sıralanmaktadır:

• Evde yapılabilecek program ve egzersizler: Çene eklemi hastalıklardan en sık kullanılan yöntemdir. Doktor, hastaya evde yapılabilecek egzersizleri ve günlük hayatta dikkat edilmesi gereken durumları içeren bir program hazırlamaktadır. Hazırlanan eğitim uygulamaya geçtiğinde, birçok çene eklemi hastalığı da tedavi edilmiş olmaktadır.
• Fizik tedavi: Hissedilen ağrının giderilmesi, çene ekleminin normal fonksiyonları sergileyebilmesi, doku yenilenmesi ve onarılması için çene eklemi hastalıklarında fizik tedavi yöntemi tercih edilmektedir. Tedavi yönteminde, ağrı kesici elektrik akımları, yüzeysel ve derin doku ısıtma teknikleri kullanılmaktadır. Bu sayede hastanın ağrısı azalmakta, kasılmış çene kaslarında gevşeme olmaktadır.
• İlaç tedavisi: Çene ekleminde oluşan ağrıların giderilmesini sağlayacak ağrı kesiciler, antidepresanlar ve bazı kas gevşetici ilaçlar kullanılabilmektedir. Kullanılacak olan ilaçlar, hastanın durumuna göre, diş hekimleri tarafından verilmektedir.
• Soğuk - sıcak tedavi: Çene eklemine alınan darbeler ya da geçirilen ameliyat sonrası yapılan uygulamadır. Çene ekleminde soğuk – sıcak tedavisi, çenede oluşan şişlik ve ağrıyı azalttığı gibi egzersizlerin kolay yapılmasını da sağlamaktadır.
• Eklem içine yapılan enjeksiyon: Akut çene eklemi rahatsızlığı bulunan hastalar için kullanılmaktadır. Çene ekleminde, kayganlığın artırılması, eklem içinde oluşan ağrının giderilmesi amacıyla kullanılan çene eklemi tedavi yöntemidir.
• Psikoterapi: Çene ekleminde rahatsızlık oluşturan psikolojik etkenlerin en aza indirilmesi için uygulanan yöntemdir.
• Splint (Gece plağı, gece koruyucu): Dişlerdeki kapanış bozuklukları ve uyumsuzlukları azaltmak nedeniyle kullanılmaktadır. Gece alt çeneye takılan splintler, eklem açıklığını uygun pozisyona getirmektedir. Ayrıca splintlerin, diş sıkmayı engellediği de bilinmektedir.
• Cerrahi tedavi: Diğer çene eklem hastalıkları tedavi yöntemlerine olumlu cevap alınamayan durumlarda cerrahi tedavi yöntemi kullanılmaktadır. Ciddi ve acil rahatsızlıklarda cerrahi tedavi yöntemine başvurulmaktadır.