Cinsel Kimlik Bozukluğu

Cinsel Kimlik Bozukluğu Nedir?

Bireyleri oluşturan yapı taşlarından biri cinsel kimliktir. Cinsiyet kimliği ve cinsel kimlik birbirinden farklı kavramlardır. Cinsiyet kimliği, kromozomların etkisiyle var olan kimliğimiz iken cinsel kimlik bireylerin kendilerini tanımlama şekilleridir. Örneğin, XX kromozomlu sağlıklı birinin cinsiyet kimliği kadın iken, bu birey kendini erkek olarak tanımlayabilir. Tanımladığı bu durum ise bireylerin cinsel kimliğidir. Cinsel kimlik ise cinsel davranışların bir ürünüdür.

Cinsel davranışlar, kısacası doyumlarımızın bir ürünüdür. Yani bireyler, bahsedilen cinsel ihtiyaçlarını karşılamak adına birtakım dışavurumları kullanır ve bir şekilde kendini tatmin eder. Cinsel davranışlar, doyum için yapılan bu dışavurumların bir bütünüdür. Doyum sağlamak veya cinsel anlamda bir bağ kurmak için ortaya çıkan cinsel davranışlar, sadece fizyolojik ihtiyaçlarımızı karşılamamaktadır. Aynı zamanda birileri tarafından korunma, beğenilme arzularımız ve onaylanma arzularımız gibi duygusal ihtiyaçlarımızı da karşılamamıza yardımcı olmaktadır.

Bireylerin cinsel anlamda ortaya çıkan bu davranışları birtakım cinsiyetlere yönelir. Bu duruma da cinsel yönelim adı verilmektedir.

• Bir birey sadece karşı cinse karşı bir ilgi hissediyorsa heteroseksüel denilmektedir.
• Bir birey sadece kendi cinsine karşı bir ilgi hissediyorsa homoseksüel veya eşcinsel denilmektedir.
• Bir birey sadece kendi cinsine veya karşı cinse ilgi duymuyor, her iki cinse karşı da bir ilgi içerisinde ise, bu duruma da biseksüel denilmektedir.
• Bir birey, karşı cinste var olan birtakım davranışları benimsemek veya üstlenmekten keyif alması veya ilgi duyması travesti olarak tanımlanmaktadır.
• Transseksüel bireyler ise, cinsiyet değişmelerinin gerektiğini yani karşı cinse ruhsal anlamda ve bedensel anlamda ait olmaları gerektiğini düşünen bireyler için yapılmış bir tanımdır.

Günümüzde cinsel kimlik veya cinsel yönelim hakkında birbirinden farklı ve yanlış önyargılar veya inanışlar mevcuttur.

• Örneğin, eşcinsel bir erkek kendini kadın gibi hissetmez veya eşcinsel bir kadın da aynı zamanda kendini bir erkek gibi hissetmez. Fakat toplumda bu bireylerin kendilerini karşı cins gibi hissettikleri algısı olabilmektedir. Bu durum da bu bireylerin toplumdaki konumlarını ve ilişkilerini ciddi ölçüde etkileyebilmektedir.

Cinsel Kimlik Bozukluğu Belirtileri

Cinsel kimlik bozukluğunun erişkinlik döneminde ve çocukluk döneminde birbirinden farklı belirtileri bulunmaktadır. Fakat bu belirtilerin var olması, özellikle çocuğun cinsel kimlik bozukluğu olduğunu göstermemektedir. Ayrıca bu belirtilerin dışında farklı birtakım belirtiler de görülebilmektedir.

• Çocuklar oyun oynarken genellikle cinsiyetine uygun oyunlar seçmeyi tercih ederler. Fakat bazı çocuklar sürekli olarak karşı cins ile beraber karşı cinsin oyunlarını tercih ediyorsa ve hemcinslerini reddediyorsa cinsel kimlik bozukluğundan şüphelenilmelidir.
• Eğer bir çocuk cinsel organını reddediyorsa veya karşı cins gibi cinsel organı olmasını arzuluyorsa cinsel kimlik bozukluğu belirtisi olarak karşımıza çıkabilir.
• Eğer bir çocuk, sürekli karşı cinsin kıyafetlerini gitmeyi arzuluyorsa ve bunun için ebeveynlere diretiyorsa, bu durum da cinsel kimlik bozukluğu açısından sorgulanmalıdır. Örneğin erkek bir birey, sürekli kadın kıyafetleri giymek istiyorsa ve ailesi tarafından ona alınan erkek kıyafetlerini giymeyi reddediyorsa, bu durum bir belirti olabilmektedir. Aynı örnek kız çocukları için de geçerlidir.

Cinsel Kimlik Bozukluğu Nedenleri

Bireylerin psiko – sosyal gelişimi yaklaşık 2 yaşından sonra başlar. Cinsel yönelim ise ergenliğin ilk dönemlerinde başlamaktadır. Cinsel kimlik bozukluğunun birçok nedeni olabildiği gibi, bu nedenlerin herhangi bir kesinliği bulunmamaktadır. Cinsel kimlik bozukluğuna neden olan durumun bilinmesi, tedavide başarı şansını arttıracaktır.

• Genetik nedenler cinsel kimlik bozukluğuna neden olabilmektedir. Örneğin adrenal bezin bir takım genetik hastalıkları bulunmaktadır. Adrenal bez, östrojen ve testosteron üretim merkezidir. Bu bölgedeki herhangi bir rahatsızlık, çocukların cinsel organ gelişimini etkileyebilmektedir.
• Endokrin nedenler de cinsel kimlik bozukluğuna neden olabilmektedir. Östrojen veya testosteronun fazla salınmasına neden olabilecek herhangi bir durum, cinsel kimlik bozukluğu için bir neden yaratabilmektedir.
• Psiko – sosyal nedenler de aynı zamanda cinsel kimlik bozukluğuna neden olabilmektedir. Bu durumda da bireylerin yaşadıkları çevre, kültürleri ve yaşayış biçimleri bu durumu etkilemektedir.

Cinsel Kimlik Bozukluğu Teşhisi

Cinsel kimlik bozukluğu teşhisinde DSM – 5 kriterleri kullanılmaktadır. Bu kriterlere yıllar içerisinde yenileri de eklenebildiği gibi, var olan kriterlerin bir kısmı da çıkarılabilmektedir. DSM – 5, cinsel kimlik bozukluğunu; “Gençlerde ve erişkinlerde cinsel kimliğinden yakınma” ve “Çocuklarda cinsel kimliğinden yakınma” olarak 2 ayrı başlıkta incelemektedir. Bu bölümde gençler ve erişkinlerde cinsel kimliğinden yakınma başlığı incelenecektir.

• Eğer kişinin yaşadığı veya dışa vurduğu cinsel kimlik ile kişideki primer veya ikincil cinsel özellikleri arasında belirgin bir uyumsuzluk varsa,
• Kişinin yaşadığı veya dışa vurduğu cinsel kimliğin, kişideki primer ve / veya ikincil cinsel özellikler ile arasında bir uyumsuzluk olduğu için, kişinin primer ve / veya ikincil cinsel özelliklerini red etmesi,
• Eğer kişi karşı cinsin primer ve / veya ikincil özelliklerini fazlaca istiyorsa,
• Eğer kişi, karşı cinsten biri olmak istiyorsa veya onun için belirlenmiş olan cinsel kimlikten farklı biri olmak istiyorsa,
• Eğer kişi, karşı cinsten biriymiş gibi ona karşı davranılmasını istiyorsa,
• Eğer kişi, kendinde karşı cinse özgü duygu, düşünce ve tepkilerin olduğunu düşünüyorsa

Bahsedilen bu özelliklerden en az 6 özelliğin olması ve bu özelliklerin en az 6 ay devam etmesi gerekmektedir.

Cinsel Kimlik Bozukluğu Tedavisi

Cinsel kimlik bozukluğunun tedavisinde, hastanın isteklerinin, yaşının veya beklentilerinin önemi büyüktür. Bu belirteçlere göre tedavi planı yapılmaktadır. Tedavideki amaçlar ise, bireylerin sosyal yaşamda dışlanmalarını engellemek, altta yatan sebebin düzeltilmesidir.

Davranışçı Tedavi: Bu tedavi yönteminde farklı teknikler kullanılabilmektedir. Örneğin ayırımcı sosyal dikkat ve sosyal pekiştirme terapisinde, terapist en başta çocuğun ne denli karşıt cins oyuncak ve kıyafetlerine ilgisi olduğunun belirlemiş durumda olur. Ardından aile üyelerinden biri odaya alınır ve çocuk oyuncaklarını eline aldığında tepkiyle karşılaşır. Örneğin karşıt cinsin oyuncağını aldığında, çocuğu görmezden gelmek, kendi cinsinin oyuncağını aldığında ise onu desteklemenin faydalı olduğu görülmüştür. Bu terapiye ek olarak psikanalitik ve psikanalitik yönelimli psikoterapi de kullanılmaktadır.

Erişkin bireylerde de terapiler, hastanın yaşına, beklentisine göre yapılmaktadır. Ardından bu bireylerin yönelimine göre cinsiyet değiştirme ameliyatı yapılabilmektedir.

Cinsel Kimlik Bozukluğu Tedavi Edilmezse

Cinsel kimlik bozukluğu, tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Tedavi edilmediği takdirde, erken yaşta ortaya çıkan belirtiler, bireylerin ileriki yıllarında ciddi psikolojik sorunlara yol açmasına neden olmaktadır. Aynı zamanda bu duruma, toplumsal ve mesleksel sorunlar da eklenebilmektedir. Bu durum istenmeyen sonuçlara yol açabilmektedir. Toplumsal bu sıkıntılar, bireylerin daha depresif olmasına neden olabilmekle beraber intihar düşüncelerinin de artmasına neden olabilmektedir.

Cinsel Kimlik Bozukluğuna Ne İyi Gelir?

Cinsel kimlik bozukluğu çocukluk yaşlarında belirtilerini gösteren bir durumdur. Bu durum ileriki dönemlerde ciddi sorunlar yaratabilen bir durumdur. Bu yüzden ebeveynlerin bu bireylere karşı oldukça dikkatli olması gerekmektedir. Özellikle bu bireylerin dışlanmaması gerekmektedir. Çünkü cinsel kimlik bozukluğu ilk tanı aldığı dönemlerde, genellikle ailelerin kabullenmemesiyle bu süreç başlamaktadır. Bu durum da bu bozukluğun tedavi edilmesini güçleştirmektedir.

Cinsel Kimlik Bozukluğuna Ne İyi Gelmez?

Cinsel kimlik bozukluğu erken dönemde belirtilerini verebilmektedir. Tedavinin en önemli kısmından biri psikolojik destek ve aileyle beraber terapiye olan uyumdur. Bireyler bu dönemlerde sosyal çevreden destek görmelidirler. Gerek aile gerek çevreden destek görmeleri gerekmektedir. Eğer ki aileler bu durumu kabul etmezlerse veya çevrelerinden büyük bir baskı ve dışlanma durumu olursa, bu terapinin güçleşmesine neden olur. Aynı zamanda ileriki dönemlerde, bu bireylerin depresif olmasına ve hatta intihar etmesine neden olabilmektedir.

Cinsel Kimlik Bozukluğu İlaçları

Cinsel kimlik bozukluğunda ilaçlar hastanın beklentilerine göre kullanılmaktadır. Bu bireylere hormon adı verilen bir takım östrojen veya testosteron içeriği değişken olan medikal tedaviler kullanılabilmektedir.

GnRH Reseptör Agonistleri: Erken ergenlik, prostat kanseri gibi kullanım alanları olan bu ilaç grubunda, erkekler için anti – androjen etki yapmaktadır. En sık yan etkisi, sıcaklık basması, libido azalması, osteoporoz, kas kitlesinde azalmadır. Bu ilaçlar Löprolid, Gosarelin, Nafarelin, Busarelin ve Triptorelin gibi ilaçlardır.

Cinsel Kimlik Bozukluğu Ameliyatı

Cinsel kimlik bozukluğunda, bireylerin isteklerine, duruma göre cinsiyet değiştirme ameliyatı uygulanabilmektedir. Bu ameliyat için 18 yaşını doldurmak gerekmektedir. Aynı zamanda mahkeme kararınca izin verilmesi ve bu ameliyatın bireylerin ruh durumu açısından gerekli olması gerekmektedir.

Erkek birey, kadın cinsiyetine geçiş yaparken; Erkek bireyin penis ve yumurtalıkları ürologlar tarafından alınmaktadır. Kadından erkeğe geçiş yaparken, kadınların göğüsleri plastik cerrahlar tarafından, kadın üreme organları ise kadın doğum uzmanları tarafından alınmaktadır. Kadınlar için penis yapımı ise, kolun iç yüzeylerinden bir deri parçası alınır ve mekanik bir şekilde penis yapılır.

Hamilelikte Cinsel Kimlik Bozukluğu

Hamilelikte cinsel kimlik bozukluğu sık rastlanan bir durum değildir, çünkü cinsel kimlik bozukluğu uzun bir süreç sonrası var olan bozukluktur. Tedavi edilmediği takdirde bir takım sıkıntılara yol açabilen bu durum, gebelik esnasında ani bir şekilde ortaya çıkması beklenmemektedir.

Çocuklarda Cinsel Kimlik Bozukluğu

Cinsel kimlik bozukluğu DSM kriterlerine göre tanımlanmaktadır. En son yayınlanan DSM – 5 kriterlerine göre cinsel kimlik bozukluğu; “Gençlerde ve Erişkinlerde cinsel kimliğinden yakınma” ve “Çocuklarda cinsel kimliğinden yakınma” olmak üzere iki ayrı başlık altında incelenmiştir.

• Eğer çocuk karşı cinste bir birey olmayı çok istiyorsa veya bunun için oldukça fazla diretiyorsa
• Erkek bir çocuk, eğer karşı cinsin kıyafetlerini giymek için istekliyse veya karşı cins gibi giyinmek için aşırı derecede öykünme varsa,

Kız çocuk ise, erkek kıyafeti giymek için istekliyse veya kadınların giydiği giysileri giymemek için bir diretme halindeyse,

• Eğer çocuk düşlemsel oyunlarında kendini karşı cins olarak görüyorsa
• Eğer çocuk oyun oynarken genellikle karşı cinsin oyuncaklarını kullanıyorsa veya karşı cinsin etkinliklerine katılıyorsa,
• Eğer çocuk oyun oynarken, arkadaşlarını sürekli karşı cinsten seçiyorsa
• Eğer erkek çocuk, erkeklerin genellikle oynadığı oyuncakları veya oyunları reddediyorsa, itiş ve kakışa neden olacak oyunlardan uzak duruyorsa,

Eğer kız çocuk, kızların oynadığı oyun veya oyuncaklara karşı mesafeliyse, yani bu etkinliklere karşı diretiyorsa,

• Eğer çocuk cinsel yapısından hiç haz etmiyorsa

Bahsedilen özelliklerin en az 6 tanesinin, en az 6 ay boyunca devam etmesi gerekmektedir.

Araştırmalar göstermiştir ki, yetişkinlik döneminde cinsel kimlik bozukluğu olan bireylerin, aslında çocukluk döneminde de karşıt cinsin davranışlarına veya özelliklerine sahip olduklarıdır. Erkek çocuklarında, kız çocuklarına göre 3 kat daha fazla görülen cinsel kimlik bozukluğu genellikle aileler tarafından 3 yaşından önce fark edilirler.

Çocukluk döneminde görülen cinsel kimlik bozukluğu hakkında net olmayan nedenler öne sürülmüştür. Örneğin erkek gibi davranış gösteren kız çocuklarının, babalarına karşı çok düşkün oldukları ve onları bir rol model aldıkları gösterilmiştir. Fakat erkek gibi davranışa sahip olmak veya kadın gibi davranışa sahip olmak gibi kavramlar bireylerin bulundukları kültüre, yaşadığı coğrafyaya bağlı kavram olmasından dolayı, net bir ifade söylenememektedir.

Bebeklerde Cinsel Kimlik Bozukluğu

Bebeklerde cinsel kimlik bozukluğu genellikle bir enzim eksikliği veya genetik hastalıklarla ilişkilidir. Örneğin adrenal bezleri ilgilendiren 21 – Alfa Hidroksilaz enziminin eksikliği ile kız bebeklerin normalde dişi olması gereken cinsel organı, çok daha farklı bir dış genitale neden olabilmektedir. Bu hastalığın tedavisinde eksik olan enzimin yerine koyulması gerekmektedir.

Cinsel Kimlik Bozukluğu için Hangi Doktora Gidilir?

Cinsel kimlik bozukluğunun tedavisinin erken olması bireyin ileriki yaşamı için oldukça önemlidir. Bunun için özellikle çocukluk dönemlerinde ebeveynlerin, çocukları hakkında dikkatli olmaları gerekmektedir. Örneğin erkek çocuk sahibi ebeveynler, çocuklarında karşıt cinse yönelim hissederlerse, karşıt cinsin oyuncaklarını oynamada ısrar görürlerse, karşıt cinsin kıyafetlerini giymek için ekstra bir çaba görürlerse Çocuk Psikiyatrisine başvurmalıdırlar. Bazı ebeveynlerin, bu durumu gelip geçici bir durum olarak görmesi de cinsel kimlik bozukluğunun geç tanı almasına sebebiyet verebilmektedir.