Cinsiyet Değiştirme Ameliyatı Nedir?

Kişinin doğuştan gelen cinsiyetini değiştirmek istemesi üzerine vücuttaki belli organların ve vücuttaki hormonların değiştirilmesi ile gerçekleştirilen operasyona cinsiyet değiştirme operasyonu denir ve kişi bu operasyondan sonra trans birey olarak adlandırılır. İşlem öncesi ve sonrasında hasta psikolojik destek görmek durumunda kalır. Tedavi süreci oldukça uzundur ve hastanın operasyon öncesinde tüm bu sürece hazırlanması ve işlemden tamamen emin olması gerekir.

Cinsiyet değişikliği operasyonlarının onaylanabilmesi için hastanın çeşitli aşamalardan geçmiş olması gerekmektedir. İşlem aşamaları aşağıdaki gibidir:

• Cinsiyet değiştirmek isteyen birey mahkemeye başvuru yapar,
• Mahkeme bireyi bir üniversite hastanesine yönlendirir,
• Üniversite hastanesinde bulunan ‘’Cinsiyet Değiştirme Konseyi’’ tarafından hasta 2-3 yıl boyunca incelenir,
• Konseyin hastanın raporunu onaylaması gerekir,
• Onaylanan rapor ile hasta tekrar mahkemeye başvurur,
• Mahkeme hastanın kimliğini değiştirir,
• İşlemler onaylanır ve ameliyat süreci başlatılır.

Cinsiyet değiştirme operasyonları çok aşamalı işlemler olduğundan dolayı işlemi yapacak olan doktorlar birliği içerisinde pek çok farklı alandan doktor bulunması ve bu doktorların bir ekip halinde çalışması gerekmektedir.

• Ses inceltme işlemleri KKB,
• Cinsiyet değişikliği işlemleri Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi,
• Kişinin vücudunda kıllanmanın sağlanması ve diğer hormonal işlemler için endokrin uzmanları,
• İşlemlerin takibini kadın doğum uzmanları,
• Tüm bu süreç içerisinde psikolog ve psikiyatristler de hastayı takip etmektedir. 

Cinsiyet Değiştirme Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Cinsiyet değişim operasyonlarında işlemler sadece ameliyat ile sınırlı kalmamaktadır. Ameliyat öncesinde ve sonrasında hastanın yeni cinsiyetine uyum sağlayabilmesi için hormon tedavisi ve psikolojik destek alması gereklidir. Cinsiyet değiştirme ameliyatları kadından erkeğe ve erkekten kadına geçiş olacak şekilde iki farklı alanda yapılmaktadır.

Erkekten Kadına Cinsiyet Değiştirme

Erkekten kadına geçiş operasyonlarında bilinenin aksine penis tam olarak alınmamaktadır. Geçmiş yıllarda yapılan işlemlerde penisin tamamen alınması söz konusu olsa da günümüzde yapılan işlemlerde penisin bir kısmı bırakılmakta ve normalden daha geriye yerleştirilmektedir. Böylelikle klitoris oluşumu sağlanmaktadır. Amaç, var olan dokunun mümkün olduğunca fazla kullanılmasıdır. Böylelikle cinsel haz gibi duyguların ortadan tamamen kalkması engellenmiş olur ve kişi cinsel ilişki esnasında orgazm olabilir. Penisin tamamen alındığı durumlarda yapay klitoris ile kişinin zevk düzeyi düştüğü için cinsel hazda da azalma görülür. Operasyonun başlıca aşamaları aşağıdaki gibidir:

• Hastaya anestezi verilir,
• Penis derisi ters çevrilir,
• Ters çevrilen penis derisinden klitoris yapılır,
• İdrar deliği açılır ve yeni bir vajina yapılır,
• Cowper bezleri adı verilen bezler, yapılan yeni vajinaya uygun bir bölgeye yerleştirilir,
• Testis derisi lazer işlemi ile şekillendirilir ve vajina dudakları oluşturulur,
• İdrar borusu kısaltılır,
• Testis ile anüs arasındaki bölge kısaltılır,
• İşlem tamamlanır.

Penisin mesaneye doğru itilmesi ile beraber normal bir vajina görüntüsü elde edilmektedir. Aynı zamanda kişinin cinsel ilişkiye girebilmesi de mümkün kılınmaktadır. Cowper bezlerinin yerleştirilme sebebi ise kişinin herhangi bir cinsel ilişki esnasında vajina salgısı yapabilmesini sağlamaktır. Bu salgı, vajinada kayganlığa sebep olur ve cinsel ilişki kolaylaştırılır. İşlem sonrasında hasta bir süre hastanede tutulur ve kontrolleri sağlanır. Taburcu olana kadar hastanede ve olduktan sonra dışarıdan psikolojik destek görmesi gerekir. Cinsel organ operasyonuna ek olarak kişinin aşağıdaki operasyonları da yaptırması gerekmektedir:

• Göğüs ameliyatı,
• Burun ameliyatı,
• Kaş törpüleme,
• Alt çene kemiğinin törpülenmesi,
• Hormon tedavisi ile kılların dökülmesi,
• Gerekirse ses telleri ile oynanarak daha ince bir ses elde edilmesi,
• Görünüşü estetik açıdan zenginleştirmek için çeşitli dolgu işlemleri

Erkeklerde göğüs oluşumu olmadığı için silikon yardımı ile göğüs ameliyatı yaptırmaları gerekmektedir. Bunun yanı sıra kaşlar sert ve erkeksi bir görünüme sahip olduğu için kaşların törpülenmesi ile daha yumuşak bir görünüm elde edilmektedir. Çene kemiklerinde özellikle alt çene kemiği bölgesinde sert bir oluşum olması daha erkeksi bir görünüme sebebiyet verir. Bu sebeple bu kemiklerin törpülenme yöntemi ile yumuşatılması gerekmektedir.

Kadından Erkeğe Cinsiyet Değiştirme

Kadından erkeğe dönüşüm için yapılan operasyonlar erkekten kadına dönüşüm için yapılan operasyonlara göre çok daha zordur ve alanında ciddi eğitim almış ve uzmanlaşmış hekimler tarafından gerçekleştirilmesi gerekir. Özellikle mikro cerrahi alanında uzmanlığı olan hekimler tercih edilmelidir. Dönüşüm işleminin başlatılabilmesi için öncelikle yasal prosedürün tamamlanması gerekir. Ardından hasta kadın doğum bölümüne sevk edilir. İşlem aşamaları aşağıdaki gibidir:

• Kadın doğum tarafından rahim ve yumurtalıklar çıkarılır,
• Hastanın göğüsleri alınır,
• Kaval kemiği ve derisi ile penis yapılır,
• Alınan dokular duyu sinirlerine bağlanır,
• İşlem tamamlanır.

Penis oluşumu farklı bölgelerden alınan doku ve kemikler ile sağlanabilir. Burada önemli olan hangi yöntemin hasta için daha dayanıklı ve uygun olacağıdır. Genellikle kaval kemiği ile yapılan penisler tercih edilmektedir. Bunun sebebi hem daha güvenilir hem de devamlı erekte halde olmasıdır.  Ek olarak uygulanması gereken işlemler aşağıdaki gibidir:

• Göğüs bölümünün tam olarak düzleştirilmesi,
• Testosteron hormonunun uygulanmasına başlanması

Kadından erkeğe dönüşüm işlemlerinden sonra hasta ortalama 10 gün kadar hastanede tutulmaktadır. İşlem son derece hassasiyet gerektiren ve zor bir işlem olmasına rağmen ülkemizde başarı ile uygulanmaktadır. Operasyon sonrasında penis 6 ay boyunca herhangi bir hissiyata ve duyuya sahip olmamaktadır. Bu sebeple hasta penis kısmında herhangi bir şey hissetmemektedir. 6 ayın sonunda duyular ve hisler gelmeye başlamaktadır. Bu 6 aylık süreçte hastanın son derece dikkatli olması ve yapılan penise zarar gelmesini engellemesi gerekir.

Cinsiyet Değiştirme Ameliyatı Riskleri

Her cerrahi operasyonda olduğu gibi cinsiyet değiştirme ameliyatlarında da belirli riskler mevcuttur. İşlemler çok uzun sürdüğü için operasyon genellikle aşamalı şekilde yapılır. Aşamalı yapılmasına rağmen çok hassas ve zor bir operasyondur ve buna bağlı olarak yüksek riskleri mevcuttur. Risklerden bazıları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Hormon Yetersizliği: Hastanın durumunun tam olarak kontrol edilmemesi ve ufak detaylara önem verilmemesi gibi durumlarda ciddi bozukluklar ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple operasyonların tamamının büyük bir hassasiyet ile gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Hastalar işlemler süresince hormon takviyesi almak zorundadır. Fakat hormonlar zaman zaman vücuda uyum sağlamayabilir ve hormon yetersizliğine bağlı sorunlar meydana gelebilir. 
• Ödem: Aşamalı olarak yapılan ameliyatlarda hastaya belli bir süre boyunca sürekli anestezi uygulanması gerekir ve hastanın vücudunun farklı bölgelerinde kesiler oluşur. Buna bağlı olarak hastada ödem meydana gelebilir. 
• Enfeksiyon: Sadece bu operasyonlarda değil tüm operasyonlarda enfeksiyon riski mevcuttur. Hastanın yara yerlerinin temizlenmemesi veya yara yerlerine gereken dikkatin gösterilmemesi durumunda hasta enfeksiyon kapabilir. 
• Fonksiyon Kaybı: Bu tip ameliyatlarda operasyon sonrasında kalıcı veya geçici fonksiyon kaybı yaşanabilir. Bu durum diğer pek çok farklı komplikasyona bağlı olarak gelişmektedir.
• Uyum Sorunu: Hastaya yapılan genital organın hastanın bedenine uyum sağlamama riski vardır. Fakat bu ihtimal son derece düşüktür. Belirlenen ameliyat planına harfiyen uyulması durumunda bu sorun ile karşılaşılmaz. 
• Psikolojik Hasar: İşlem bireyin kendisi için fiziksel açıdan son derece zordur. Aynı zamanda çevresel faktörler ve benlik duygusunun da birleşimi ile hastada kalıcı psikolojik sorunlar meydana gelebilir. 

İşlemlerde yüksek bir ölüm riski yoktur. Fakat bazı hastaların yoğun ameliyat dönemini kaldıramadıkları durumlarda hayati riskler ile karşılaştıkları gözlemlenmektedir. Bunların yanı sıra hastalarda gerekli uyarı ve tedbirlere uyulmaması durumunda penis kaybı da görülebilmektedir. Bunun sebebi yapılan hatalar ile organın oluşumu etkilemek ve henüz organ tam olarak uyum sağlayamadan organın işlevini yitirmesine sebep olmaktır. Bu sebeple doktor talimatlarına harfiyen uyulması gerekir.

Cinsiyet Değiştirme Ameliyatından Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler

Cinsiyet değiştirme operasyonları komplike ve aşamalı işlemlerdir. Bu sebeple hastanı operasyon sonunda yapacağı hatalar veya dikkat etmemesi durumunda yapılan operasyonun işlevini kaybetme riski ortaya çıkabilir. Her iki farklı ameliyat için dikkat edilmesi gereken noktalar farklıdır.

Erkekten kadına cinsiyet değişimi yapıldığı takdirde dikkat edilmesi gerekenler aşağıdaki gibidir:

• Yara kısmının temiz tutulması,
• Düzenli pansuman yapılması,
• Ameliyat sırasında ve ameliyat sonrasındaki bir süre posasız gıdalar tüketilmesi,
• Cinsel ilişki için ilk 20 günün geçmiş olması,
• Yürüme gibi aktivitelere girmek için ilk 2 günün tamamlanması beklenmelidir.

Kadından erkeğe dönüşüm yapıldığı takdirde dikkat edilmesi gerekenler:

• Kıkırdak bölgesinde herhangi bir duyu ve his olmayacağı için bölgeye ilk 6 ay dikkat edilmeli,
• İlk 3 ay cinsel ilişkiden uzak durulmalı,
• Ameliyat sonrasında sigara içilmemeli,
• Sıkı giysiler giyilmemelidir.

Cinsellik için verilen süreler minimum sürelerdir. Normal şartlarda hastanın tamamen iyileşmesi ortalama 6 ay gibi bir sürece tekabül etmektedir. Bu süreç içerisinde hastanın son derece dikkatli olması gerekir. Hassas ve hayati işlemler olduğu için hastanın herhangi bir kontrolü aksatmaması da son derece önemlidir. Birçok hasta için işlem sonrasındaki dönem psikolojik açıdan oldukça zor geçmektedir. Hasta istediği bedene kavuşmanın sevinci ile toplumsal korkuyu aynı anda yaşamaktadır. Bunun yanı sıra uzun yıllardır alışık olduğu görüntüsünün bir anda değişmesi hastada travmatik durumlara da yol açabilmektedir. Bu sebeple hasta çevresindeki bireylerin de hastanın psikolojisini zedelememek adına son derece dikkatli ve destekleyici olmaları gerekmektedir.