DHEA

DHEA Nedir?

Böbreküstü bezlerinde salgılanan DHEA (Dehidroepiandrosteron Sülfat), kadınlarda kadınlık erkeklerde ise erkeklik hormonuna dönüşen bir hormondur. Hipofiz bezinde salgılanan ACTH (adrenokortikotropik) hormonun kontrolü altında olan DHEA hormonu, kadınlarda adet döngüsünün bozulması, kısırlık, yüzde sivilce ve akne oluşumu gibi sorunların yaşanmasında etkilidir. Erkeklerde ise pubik kıllanma ve ses kalınlığının anormal olması durumunda DHEA So4 hormonu testi yapılarak incelenir.

Androjen hormonu olarak da bilinen Dehidroepiandrosteron sülfat (DHEA-So4) hem kadın hem de erkeklerde bulunur. Kadınlarda östrojene dönüşen bu hormon yumurtalıkların gelişimini sağlarken erkeklerde ise testosteron ve androstenedion androjenlerini metabolize ederek testislerde hormon üretimini sağlar.

DHEA So4 Normal Değerleri Kaç Olmalı?

İlk doğum anında yüksek seviyede olan DHEA hormonu, ergenlik dönemine kadar azalıp ergenlik döneminde yeniden artışa geçerek vücudun gelişimini tamamlamasına yardımcı olur. Ergenlik dönemi sonrasında ise yine düşüşe geçer. Bu nedenle yaşam boyunca vücuttaki DHEA hormonu değerleri farklılık gösterir.

• Yeni doğan bebeklerde: 1620-3640 ng/ml
• Çocuklarda: 100-600 ng7ml
• Ergenlik döneminde erkeklerde: 2000-3350 ng/ml
• Ergenlikten menopoza kadarki dönemde kadınlarda: 820-3380 ng/ml
• Yetişkin erkeklerde: 270-1400 ng/ml
• Menopoz sonrası kadınlarda: 100-610 ng/ml

DHEA Nasıl Ölçülür?

Böbreküstü bezlerinin fonksiyonlarını yerine getirmemesi halinde DHEA-S seviyelerini ölçtürmek amacıyla DHEA testi yaptırılır. Kol damarından alınan numune kan örneğinin incelenmesi ile vücutta bulunan DHEA seviyeleri belirlenir. Kadınların DHEA-so4 seviyelerini ölçtürmeleri için en ideal zaman adet döneminden 1 hafta öncesi ya da sonrasıdır. Aç karnına yapılması gereken kan testi sonuçlarının normal değeri göre kıyaslanması ile tanı konur.

Hamilelikte DHEA Değerleri Nasıl Olmalı?

Yeni doğan bebeklerin ve fetüsün gelişimi için oldukça önemli olan DHEA hormonu, hamilelik döneminde anneden bebeğe aktarılır. Fetüsün gelişimi ile bebeğin zihinsel gelişimini sağlaması için annede n3 seviyesi yeterli miktarda olmalıdır. Anne karnındaki bebeğin sağlıklı gelişimini sağlaması rahim ortamını uygun hale gelmesinde ve yumurtaların kalitesini arttırmada etkilidir.

DHEA hormonu embriyo kalitesini ve sperm miktarını arttırarak gebelik oluşumunu kolaylaştırır. Ayrıca DHEA hormonu bebeğin anne karnında fiziksel ve zihinsel gelişimini olması gerektiği gibi tamamlayabilmesine yardımcı olur. Gebelik için gerekli olan yumurta sayısını ve kalitesini arttırmak için DHEA hormonu takviyesinin alınması fayda sağlar.

Tüp bebek tedavisinde DHEA ile hamile kalanlar oldukça fazladır. Tedavi sırasında azalan yumurtalara takviye edilmesine yardımcı olan DHEA, yumurta kalitesini arttırır ve ileri yaş gebeliklere imkan sağlar. Özellikle yumurtalıklarında sorun olan, kısırlık yaşayan ve tüp tedavisi başarısız sonuçlanan kişilere DHEA hormonu verilerek hamilelik şansı arttırılmaya çalışır. DHEA ve gebelik oluşumu arasındaki tüm koşulların olumlu yönde ilerlemesine etki eder. Tüp bebek yapacak olan kişilerin 8 hafta öncesinden DHEA tablet ilaçlarını kullanmaları önerilir.

Bebek ve Çocuklarda DHEA Değerleri Nasıl Olmalı?

Bebek ve çocuklarda parmak delme yöntemi ile parmak uçlarından alınan kan örneği ile kan testi yapılarak DHEA seviyeleri ölçülür. Bebek cinsiyetinin belirginleşmesini sağlayan bu hormon değerlerinin yüksek olması halinde çocuklar vaktinden çok daha erken yaşta ergenlik belirtilerini yaşamaya başlar.

Erkek çocuklarında yüksek DHEA, üreme organlarının hızlı gelişmesi ve vücutta aşırı kıllanmaya neden olurken kız çocuklarında ise erken yaşta ya da anormal miktarda adet görülmesine yol açar. Vaktinden önce ergenlik belirtilerinin görülmesi halinde DHEA testi yaptırılarak hormon seviyelerinin dengelenmesi amacıyla tedavi yapılır.

DHEA Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Kadınlarda östrojen hormonunun üretilmemesi halinde düşmeye başlayan DHEA hormonu ülseratif kolite yol açar. DHEA hormonu düşüklüğü hem kadın hem de erkeklerde hormonların düzensiz çalışmasını etki ederek zaman içerisinde böbrek üstü bezi tümörü oluşmaktadır. DHEA hormonu düşüklüğü nedenleri ve hastalıkları aşağıdaki gibidir:

• Kalp ve damar hastalıkları
• Alzheimer 
• Tip 2 Diyabet 
• Böbrek yetmezliği
• Kemik erimesi (osteoporoz)
• Vitamin eksikliği
• Kadınlarda östrojen hormonu yetersizliği
• Kanser
• Depresyon
• Hormon bozukluğu
• Obezite
• Hipertansiyon
• Aşırı miktarda C vitamini alınması
• Doğum kontrol hapı kullanımı
• Depresyon ilaçlarının kullanımı
• Bağışıklık sisteminin azalması
• Stres

DHEA Eksikliği Belirtileri

Yetişkinlerde DHEA-s düşüklüğü kadın ve erkeklerde farklı belirtiler göstermektedir.  Ergenlik döneminde vücutta olması gerekenden daha az seviyede DHEA hormonun tespit edilmesi halinde fiziksel gelişim geriliği ortaya çıkar. Kadın ve erkeklerde görülen ortak belirtiler arasında;

• Şiddetli kas ve kemik ağrıları 
• Kronik yorgunluk, halsizlik
• Cinsel isteksizlik
• Depresyon
• Unutkanlık, dikkat eksikliği
• Saç dökülmesi
• Sivilce artışı
• Göbek bölgesinde yağlanma
• İdrar kaçırma
• Adet düzensizlikleri
• Kalp çarpıntısı
• Ses kalınlaşması
• Sinirlilik
• Şeker yeme isteğinde artış
• Bağışıklık sisteminin zayıflamasından kaynaklı hastalıkların görülmesi yer alır. 

DHEA Eksikliği Tedavisi

Gelişme ve menopoz dönemlerinde takviye DHEA hormonu ilaçları kullanılarak DHEA hormonu eksikliği giderilir. DHEA faydaları ilaç kullanılmaya başlanması ile etkisini gösterir. Normal değerlere ulaştırılması için uygulanan ilaç tedavisi sayesinde erkeklerde testosteron seviyesi artar. Yapılan test sonucuna ilaç kullanımının süresi belirlenir. DHEA kullananlar hızla iyileşme göstererek şikayetleri azalır. Zaman içinde vücuttaki kas kütlesi artar. Şeker hastalarının insülin duyarlılığı iyileştirilirken bağışıklık sistemin güçlenir.

Hastanın ihtiyaçları ile bağlantılı olarak uygun beslenme listesi de hazırlanabilir. Diyet listesine uyulması durumunda ilaç tedavisi desteklenir.

DHEA Eksiliğine Ne İyi Gelir?

Yaşın ilerlemesi, menopoz, sigara kullanımı ve stres gibi faktörler DHEA So4 seviyesinin düşmesine etki eder. İlaç tedavisinin yanı sıra sağlıklı yaşam tarzının benimsenmesi DHEA hormonun dengelenmesini kolaylaştırır. Alkol ve sigara kullanılmaması ve düzenli olarak egzersiz ve yürüyüş yapılması hormonal değerleri aktive edilmesine yardımcı olur. DHEA eksikliği için tüketilmesi gereken besinler:

• Ton balığı
• Zeytinyağı
• Zeytin
• Peynir
• Patlıcan
• Avokado
• Sarımsak 
• Soya yağı
• Patates

DHEA Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

DHEA hormonu eksikliğinin tedavi edilmemesi halinde ilk başta kadınlarda düzensiz adet görme, adet miktarında artış ya da erken menopoz gibi sorunlar görülmektedir. Yumurtalıkların hem miktarını hem de kalitesinin azalmasına yol açarak kısırlık sorunu yaşanır. Ergenlik döneminde ise geç adet görme ve fiziksel olarak gelişim sorunu yaşanır.

Erkeklerde ise testosteron hormonunun yetersizliğine etki ederek cinsel isteksizlik sorunu yaşanır. Ayrıca sperm kalitesinin azalması, ses kalınlaşması ve vücutta aşırı kıllanma gibi sorunlar görülür. Tedavi sürecinin uzun süre aksatılması vücutta daha ciddi sorunların yaşanmasına neden olur. Aşırı hormon düşüklüğü şeker hastalığı, yüksek tansiyon, obezite, depresyon ve kemik erimesi gibi sorunlara yol açarak kişinin fiziksel ve zihinsel sağlığını olumsuz etkiler.

DHEA Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Kısırlık, gebelik sorunlarının yanı sıra ciddi birçok rahatsızlık DHEA yüksekliğine eden olur. Kilo alıp verme, sağlıksız beslenme, alkol tüketimi ve aşırı stres faktörleri DHEA hormonu seviyesine olumsuz yansır. DHEA So4 hormonunun yüksek çıkmasının başlıca nedenleri şunlardır:

• Hipertiroidizm
• Böbreküstü bezinin aşırı çalışması
• Böbreküstü bezlerinde ur olması
• Tümör 
• Polikistik over sendromu (yumurtalıkta iyi huylu tümör olması)
• Addison hastalığı (böbreküstü bezinin adrenal üretmemesi)
• Cushing sendromu (aşırı miktarda kortizol üretimi)
• Hipopitüitarizm (hipofiz bezi yetersizliği)

DHEA Hormonu Yüksekliği Belirtileri

Kişinin yaşam kalitesini ciddi oranda düşüren Başlıca hormonu yüksekliğinin görülmesi tüm organlara etki ederek fonksiyonlarının yerine getirilmemesine yol açar. Başlıca so4 yüksekliği, sivilce ve akne sorunlarına neden olur. Hastanın bağışıklık sistemini zayıflatarak hastalıklara karşı dirençsiz bırakan Başlıca So4 yüksekliği belirtileri arasında;

• İç organların fonksiyonlarını yerine getirememesi
• Güçsüzlük, yorgunluk
• Sürekli uyuma
• Depresyon
• Aşırı streslilik ve sinirlilik
• Bağışıklığın zayıflaması
• Adet düzensizlikleri
• Kısırlık
• İyi kolesterol (HDL) seviyesinde azalma
• Saç dökülmesi
• Yüzde tüylenme
• Kas miktarında artış
• Sivilce ve akne oluşumu
• Kız çocuklarında genital bölge oluşumunda bozukluk
• Erkek çocuklarında erken dönemde ergenliğin yaşanması yer alır.

DHEA SO4 Hormonu Yüksekliği Tedavisi 

DHEA testi sonucuna göre DHEA yüksekliğinin tespit edilmesi halinde hormon dengeleyici ilaçların kullanımına başlanır. DHEA so4 yüksekliği endokrinoloji bölümü doktorları tarafından tedavi edilen hastalara belirli aralıklarla kan testi yapılarak değerlerdeki değişimler takip edilir.

İlaç tedavisinin yanı sıra yaşam koşullarında ve beslenme düzeninde bazı değişikliklerin yapılması gereklidir. Uzman doktor kontrolünde kişinin sağlık durumuna ve ihtiyaçlarına bağlı olarak diyet listesi hazırlanır ve bu süreçte uyması istenir.

DHEA Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

DHEA So4 hormon değerlerinin yüksekliğinin tedavi edilmesi sürecinde hormon dengeleyici besinlerin de tüketimi oldukça önemlidir. Hastanın yaşamını zorlaştıran DHEA So4 hormonu yüksekliği zararlarını minimum seviyeye indirmek için doğru besinleri sıkça tüketmek gereklidir. Bunlar;

• Brokoli
• Somon balığı
• Tatlı patates
• Badem
• Ceviz 
• Yoğurt
• Turşu
• Kemik suyu
• Yumurta
• Hindistan cevizi yağı
• Nar
• Kinoa
• Rezene çayı

DHEA So4 Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Ergenlik döneminde büyüme ve gelişim geriliğine yol açan DHEA So4 yüksekliği yetişkinlik döneminde ise bağışıklık sistemini düşürerek ciddi hastalıkların görülmesine etki eder. DHEA hormonu yüksekliği ilk başlarda hafif şiddette şikayetlere neden olur. Bu dönemde dengeli ve sağlıklı besinler tüketerek DHEA hormonu ilaç kullanmadan düzeltilebilir. Ancak sağlıklı yaşam ve strese uzun süre maruz kalınması halinde bu şikayetler hızla artar. İleri safhada tümör, ur oluşumu ya da kanser görülür. Tiroid hastalığı ve kısırlık gibi sorunlara yol açan DHEA So4 hormonu yüksekliği zaman içerisinde iç organlarda kalıcı tahribata yol açar.