Diamond Blackfan Anemisi

Diamond Blackfan Anemisi Nedir?

Anemi, kırmızı kan hücresi olarak bilinen eritrositlerin hacimlerinin aynı yaştaki normal sağlıklı kişilere göre azalması durumudur. Pratik olarak yenidoğan döneminde hemoglobin alt sınırı 13 gr/dl’dir. 1. Ay ve 6. Ay arasında bu alt sınır 9.5 gr/dl’ dir. Hemoglobinin vücudumuzdaki en önemli görevi dokulara oksijen taşımaktır. Hemoglobin değerinin düşmesi anemi olarak değerlendirilir. Hemoglobinin ortalama değerleri yaşlara göre değişmektedir.

0 – 1 ay: 13 gr/dl

1 ay – 6 ay: 9.5 gr/dl

6 ay – 4 yaş: 11 gr/dl

5 yaş – 7 yaş: 11.5 gr/dl

8 yaş – 12 yaş: 12 gr/dl

Diamond Blackfan anemisinde, hastaların ortalama %90’ ı yaşamlarının ilk 1 yılında tanı almaktadırlar. Ortalama tanı yaşı 3 olan diamond blackfan anemisi, doğuştan hipoplastik anemiler sınıfının bir altbaşlığı olarak değerlendirilmektedir.

Diamond Blackfan anemisinde, kemik iliğinde kırmızı kan hücresinin üretildiği seride, matürasyon olarak adlandırılan olgunlaşma sürecinde bir duraklama söz konusudur. Olgunlaşamayan kırmızı kan hücreleri çeşitli sistemleri etkileyerek vücutta birtakım tahribatta bulunur.

Diamond Blackfan Anemisi Belirtileri Nelerdir?

Diamond Blackfan anemisi çeşitli belirtilerle karşımıza çıkabilmektedir. Kırmızı kan hücresi olgunlaşmasında sorun olduğu için çeşitli sistemler etkilenmektedir. Bu belirtiler sıklıkla hayatın ilk 6 ayında kendini gösterir.

• Derin anemi bulguları kendini 2. ve 6. Aylar arasında gösterir. Halsizlik önemli bir belirti olabilmektedir.
• Boy kısalığı vakaların %30’ unda görülmektedir.
• Kalkık uçlu burun da görülebilmektedir.
• Parmak yapısında bozulmalar görülebilmektedir. Trifalangeal baş parmak olarak tanımlanan, baş parmakta fazladan kemik yapısı görülebilmektedir.
• Bazı iskelet anormallikleri görülebilmektedir.
• Doğuştan göz içi basınç yüksekliğine bağlı görme ile ilgili sorunlar olarak da belirti gösterebilmektedir.
• Doğuştan veya sonradan oluşan böbrek sorunları görülebilmektedir.
• Doğuştan kalp yapısı bozuklukları görülebilmektedir.
• Koldan nabız alınamaması da önemli bir belirtidir.

Diamond Blackfan anemisi, Aese sendromu ile karışabilmektedir. Aese sendromunda da başparmak anomalileri görülebilmektedir. Diamon blackfan anemisinde olduğu gibi Aese sendromunda da doğuştan kalp anomalileri görülebilmektedir. Bu yüzden ayırıcı tanıda düşünülmesi gereken bir sendromdur.

Diamond Blackfan anemisine oluşum mekanizması olarak benzeyen bir başka sendrom daha bulunmaktadır. Pearson sendromunda, diamond blackfan anemisinde görüldüğü gibi “makrositer anemi” görülebilmektedir. Makrositer anemiye ek olarak yüksek Hemoglobin F değeri görülebilmektedir. Diamond blackfan anemisinden farklı olarak diyabet hastalığına neden olabilmektedir.

Diamond Blackfan Anemisi Nedenleri Nelerdir?

Diamond Blackfan anemisinde çeşitli genetik faktörler rol oynamaktadır. Ortalama olarak 1 yaşında tanı konulan diamond blackfan anemisinde, ribozomal protein S19’ da mutasyon vardır. Aynı zamanda GATA – 1 mutasyonu da görülmektedir. GATA – 1 mutasyonu olan hastalarda, X kromozomuna bağlı geçiş olduğu gösterilmiştir. X kromozomuna bağlı geçiş olması, anne veya babada da bu kromozomda bir sorun olduğu anlamına gelmektedir.

Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, hastaların ortalama %40 – 45’ inde otozomal dominant geçiş vardır. Bu durum, ebeveynlerden en az birinde de bu anemi çeşidi görülebilir olduğunu kanıtlar niteliktedir. Genellikle akraba evliliği olan çiftlerde, bu tarz genetik anormalliklerin görülme sıklığı oldukça fazla bir şekilde artmaktadır.

Diamond Blackfan Anemisi Teşhisi

Diamond blackfan anemisi teşhisi için birtakım tanı kriterleri kullanılmaktadır. Tanı kriteri için biyokimyasal değerler, patoloji sonucu ve fizik muayene değerleri kullanılmaktadır.

Tanı kriterine göre:

• Hastanın 1 yaşından küçük olması gerekmektedir.
• Hastanın kan değerinde “makrositer anemi” olması gerekmektedir. Makrositer anemi, kırmızı kan hücrelerinin olması gerekenden daha büyük olması anlamına gelmektedir. Makrositer anemi tablosu çeşitli hastalıklarda görülebilmektedir. Hipotiroidi, kronik karaciğer hastalıkları, down sendromu, dalak alınması sonrası, fankoni anemisi gibi durumlarda da görülebilmektedir.
• Hastanın kan değerinde “retikülosit sayısının az olması” gerekmektedir. Retikülositler, olgunlaşmamış kan hücreleri anlamına gelmektedir. Olgunlaşmamış bu kan hücrelerinin yetersiz yapımdan dolayı diamond blackfan anemisinde az olması beklenmektedir.
• Hastalarda genetik analiz değerlendirilmesi yapıldığında, RPS – 19 geninde mutasyon saptanması.
• Ailede de diamond blackfan anemisi öyküsünün bulunması.
• Biyokimya değerinde ADA değerinin yüksek olması
• Bebekte iskelet, başparmak, kalp gibi organlarda birtakım anormalliklerin olması
• HbF değerinin yüksek olması

Bu değerlerin olması durumunda, diamond blackfan anemisi tanısı konulmaktadır. Bu tanı kriterine ek olarak kanda demir, folik asit ve B12 vitamini yüksekliği görülebilmektedir.

Hastanın 12 yaşından küçük olması, makrositer anemi, retikülosit sayısının az olması ana kriterlerdendir. Hastada mutasyon saptanması ve aile öyküsünün olması önemli derecede destekleyici bulgulardır. ADA yüksekliği, doğuştan anomali olması ve hemoglobin F yüksekliği ise her hastaya eşlik etmeyebilmektedir.

Hemogram – Tam Kan Sayımı: Hemoglobin değerinin, retikülosit değerinin ölçülmesi için kanda bakılan bir parametredir. Hemogram damar yolundan kan alınarak, biyokimyasal değerlerin ölçüldüğü, hızlı sonuç veren bir sistemdir.

Kemik İliği biyopsisi: Sırt bölgesinde omurlar arasından lokal anestezi eşliğinde uygulanabilecek bir yöntemdir. Kemik iliğindeki kırmızı kan hücrelerinin oluşum serisinde azalma diamond blackfan anemisi tanısını desteklemektedir.

Aynı zamanda ek anomalileri tespit edebilmek için çeşitli görüntüleme yöntemleri kullanılabilmektedir.

EKO: Kalp yapısındaki anormallikleri tespit etmek için kullanılan bir yöntemdir. Herhangi bir radyasyon riski bulunmamaktadır. Kalp kapakçıklarının değerlendirilmesinde oldukça değerli bir yöntemdir.

• Diamond blackfan anemisinde aynı zamanda böbrek anormallikleri de görülebildiği için Bilgisayarlı Tomografi, Direkt Grafi gibi yöntemler ek olarak istenebilmektedir.

Bilgisayarlı Tomografi: Hastalığın tanısı için pek kullanılmayan bir yöntemdir. Bütün vücudu iyi bir şekilde görüntülemede yardımcı olan bu yöntemin en önemli riski radyasyondur. Özellikle çocukluk döneminde, radyasyon riski ve ileride radyasyona bağlı oluşabilecek sorunları önlemek amacıyla pek tercih edilmez.

Diamond Blackfan Anemisi Tedavisi

Diamond blackfan anemisi %20 vakada kendiliğinden gerilemektedir. Fakat %80 vakada tedavi edilmezse ciddi sorunlar yaratabilmektedir. Tedavide esas olarak steroidler kullanılmaktadır. Steroide ek olarak kan nakli de yapılabilmektedir. Tedaviye hiç yanıt alınmadıysa kök hücre nakli yapılabilmektedir.

Tedaviye steroid ilaçlarıyla başlanmaktadır. Steroid alanlarda yaklaşık %80 tedaviye yanıt alınır. Fakat steroid tedavisine 1 yaşından önce başlanılması pek istenmez. Bu yüzden olabildiğince hastanın 1 yaşına gelmesi beklenilir. 1 yaşına gelindiğinde ise, steroid tedavisi alan hastalara, ek enfeksiyon olmaması için antibiyotik de tedaviye eklenebilmektedir. Steroidlerin enfeksiyona zemin hazırladığı bilinmekte olan bir yan etkidir. Bu yüzden P. Jiroveci mikroorganizmasının hastanın vücuduna zarar vermesini engellemek adına, antibiyotik tedavisi verilir.

Steroide yanıt vermeyen durumlarda ise 4 – 8 haftada bir olacak şekilde kan nakli yapılır. Kan nakli sonucu, kanda demir miktarı artabilmektedir. Bu durumda da şelasyon adı verilen işlem uygulanmaktadır.

Steroid ve kan nakline yanıt alınamayan durumlarda, kök hücre nakli tedavi olarak denenmektedir.

Diamond Blackfan Anemisi Tedavi Edilmezse

Diamond blackfan anemisi %20’ lere varan düzeyde kendiliğinden gerileyebilmektedir. Fakat bu gerileme doktor kontrolü altında olmalıdır. Tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Tedavi edilmediği takdirde istenmeyen sonuçlara yol açmaktadır. Çeşitli kanserlerin gelişimine zemin hazırlamaktadır. Akut Myeloid Lösemi başta olmak üzere Myelodisplastik Sendrom gibi kanserlere yol açabileceği gibi kolon kanseri, kemik kanseri ve kadın genital kanserlerine zemin hazırlayabilmektedir.

Diamond Blackfan Anemisine Ne İyi Gelir?

Diamond blackfan anemisinin tek tedavi seçeneği steroid tedavisi veya kemik iliği naklidir. Steroid tedavisi esnasında vücutta bağışıklık sistemi zayıflamaktadır. Bu yüzden bu tedavi esnasında vücut dış uyaranlara karşı daha hassas bir vaziyettedir. Bu dönemde mümkün olduğunca beslenmeye dikkat edilmelidir. Enfeksiyondan uzak durmak gerekmektedir. Aksi takdirde tedaviye yanıt güçleşecektir veya tedavinin süresi uzayacaktır.

Diamond Blackfan Anemisine Ne İyi Gelmez?

Diamond blackfan anemisi tedavisi esnasında hijyene oldukça fazla önem göstermek gerekmektedir. Hijyene dikkat edilmediği sürece, beslenmeye dikkat edilmediği sürece tedaviden iyi yanıt alma olasılığı azalmaktadır. Aynı zamanda demirden zengin yiyeceklerden kaçınılması gerekmektedir. Gerek tedaviye bağlı gerekse hastalığın kendisinden kaynaklı kandaki demir yüksek ölçülmektedir. Demir ağırlıklı beslenme, bu durumu daha da arttırarak, ek rahatsızlıklara neden olabilmektedir.

Diamond Blackfan Anemisi İlaçları

Diamond blackfan anemisinde tedavi amaçlı ilk kullanılan ilaç steroidlerdir. Steroidler birçok sistemete etki göstermektedir. %80 oranında iyileşme sağlayan steroidlerin ne yazık ki istenmeyen yan etkileri de bulunmaktadır.

Steroid

• Steroidler şeker metabolizmasını etkileyerek kanda şeker yüksekliğine neden olmaktadırlar. Uzun süreli kullanımlarında çizgili kaslarda yapısal bozukluklar olabileceği gibi, deride incelme ve kemik erimesine de neden olabilmektedirler.
• Steroidler mide asit salgısını arttırabilmektedirler. Bu yüzden peptik ülser hastalığı gibi istenmeyen yan etkileri bulunmaktadır. Bu yüzden peptik ülser gibi mide rahatsızlıkları olan bireylerde kullanılmaması gerekmektedir.
• Steroidler aynı zamanda göz içi basıncını arttıran ilaçlardandır. Göz içi basıncı artışı ve katarakt gelişme riskini arttırdıkları için glokomlu hastalarda kullanılmaması gerekmektedir.
• Steroidler kalsiyumun böbrekten atılımını arttırarak, kanda kalsiyum düşüklüğüne neden olmaktadırlar. Dolayısıyla steroid tedavisi alanlarda yan etki olarak titreme, karıncalanma, uyuşma gibi belirtiler görülebilmektedir.
• Epilepsi hastası olan bireylerde dikkatli kullanılması gerekmektedir. Çünkü steroidler, epilepsi eşiğini düşürürler. Epilepsi eşiğinin düşmesi, bireylerin epilepsi atakları sıklığını arttırabilmektedir.
• Steroidler hormon duyarlı lipazı aktive ederek yağ yıkımını uyarırlar. Dolayısıyla dolaşıma katılan yağ asitleri ve gliserol düzeyini arttırarak etki gösterirler. 
• Steroidler karaciğer dokusu dışında yıkıcı etkiye sahiptirler. Karaciğerde ise protein yapımını arttıran etkiye sahiptirler.
• Steroidlerin nadir görülen ve istenmeyen yan etkilerinden bir diğeri ise depresyondur. Depresyona neden olduğu gibi birtakım uyku bozukluklarına da yol açabilmektedir.
• Steroidlerin dengesiz ve fazla kullanıldığı durumlarda “Cushing Sendromu” adı verilen hastalık oluşabilmektedir. Aynı zamanda steroid ilacının ani olarak kesildiği durumda ise adrenal yetmezlik tablosu ortaya çıkarmaktadır.

Diamond Blackfan Anemisi Ameliyatı

Diamond blackfan anemisinin ilk tedavi seçeneği steroidlerdir. Steroidlere yanıt alınmadığı durumlarda kemik iliği nakli gerçekleştirilebilmektedir. Kemik iliği nakli işlemi, hastanın bir başka dokusundan yine hastanın kendisine olabileceği gibi başka birinden alınıp hastaya enjekte edilebileceği bilinmelidir.

Antijeni uygun olan 2 – 60 yaş arasındaki hastalar kemik iliği vericisi olabilmektedir. HLA uyumu tam olan kardeş en ideal verici adayıdır. 10 üzerinden 10 eşleşme sağlandığında vericiden alıcıya kemik iliği nakli gerçekleştirilebilmektedir.

Diamond Blackfan Anemisi İçin Hangi Doktora Gidilmeli?

Diamond blackfan anemisi halsizlik gibi basit bir belirtiyle de kendini gösterebileceği gibi çeşitli anomalilerle birlikte kendini göstermektedir. Özellikle iskelet sisteminde anormallikler saptandığı vakit veya çocukta beklenen şekilde bir büyüme olmadığı durumlarda çocuk doktoruna başvurunuz. Çocuk doktoru gerekli muayene yaptığı vakit, sizleri hemotoloji uzmanına yönlendirecektir.