Dilde Beyazlık

Dilde Beyazlık Nedir?

Dilde beyazlık, toplumda dönem dönem ortaya çıkabilen ve kişileri oldukça korkutan bir durumdur. Dilde beyazlık, çoğu zaman çok ciddi durumlarla ilişkili değildir. Dildeki bu beyazlık, dilin tüm yüzeyini örtü gibi sarabileceği gibi, dilde beyaz noktalar ve lekelenmeler de görülebilmektedir. Dilde beyazlık ve ağız kokusu ortak olarak görülebilecek semptomlardır ve genelde kötü ağız hijyeninden kaynaklanır. 

Beyaz bir dil genellikle endişelenecek bir durum olmasa da nadir durumlarda, bu belirti, enfeksiyon veya erken kanser gibi daha ciddi bir durumu gösterebilmektedir. Bu nedenle, dilde oluşan beyazlamalarda diğer belirtilere de dikkat edilmeli ve özellikle bu beyazlıklar birkaç hafta içinde gerilemezse bir hekime başvurmak gerekir. 

Dilde Beyazlık Nedenleri Nelerdir?

Dilde beyazlığın birçok farklı nedeni bulunabilmektedir. Bu nedenler bir hekim tarafından tespit edilmeli ve gerekirse tedavisi uygulanmalıdır. 

Toplumda dilde beyazlığın en yaygın nedeni kötü ağız hijyenidir. Dişlerin fırçalanmaması, ağız içinin düzenli olarak temizlenmemesi gibi durumlarda, dilde papilla adı verilen küçük yumrular şişmeye ve bir inflamasyon yaratmaya başlayabilir. Bunun sonucunda bu papillaların arasına bol miktarda mikroorganizma, kalıntı, yiyecek parçacığı ve ölü hücre sıkışabilir. Bu parçacıklar da dilin beyaz görünmesine neden olabilir. 

Dilde beyazlaşmaya neden olabilecek ağız içi hijyen problemleri şu şekilde sıralanabilir:  

•  Ağızdan nefes alma veya ağzı açık uyumadan kaynaklanan ağız kuruluğu
•  Dişleri doğru fırçalamamak veya diş ipi kullanmamak
•  Dili temizlememek
•  Susuz kalma (Dehidrasyon)
•  Diş telleri veya protez gibi ağız içine farklı madde kaynaklı tedavi yöntemleri uygulanması sonucu meydana gelen tahriş 
•  Aşırı alkol tüketimi
•  Sigara içmek

Dilde beyazlığın ana nedeni ağız hijyenindeki eksiklik olsa da başka dil beyazlaması nedenleri de bulunmaktadır. Bu nedenler de şu şekilde sıralanabilir:

Liken Planus

Oral liken planus, ağzı etkileyebilen ve ağızda ve dilde kalın, beyaz deri lekelerinin oluşmasına neden olabilen iltihaplı bir durumdur. Dilde beyazlık ve yarıklar, dilde beyazlık ve yanma birlikte görülebilir. Bu beyaz lekelere ek olarak ülserler yani ağız içi yaralar, yanaklarda ve diş etlerinde ağrı, acı gibi belirtiler de duruma eşlik edebilir. 

Oral liken planusun nedeni tam olarak belirlenememiştir. Ancak bu inflamatur durumda, T lenfositleri adındaki beyaz kan hücrelerinin aktif olduğu tespit edilmiştir. Bu aktivasyon sonrasında da bağışıklık sisteminde belli bir bozukluk ortaya çıkmış olur. Buna bağlı da hastalık ortaya çıkar. 

Bazı durumlarda ağız içi liken planusun bazı ilaçlar, ağız içi tahriş, enfeksiyon veya diş malzemeleri gibi alerjiye neden olan maddeler tarafından tetiklenmesinin mümkün olduğu düşünülmektedir. Stres de tüm bu lezyonları tetikleyici faktörlerden bir diğeridir. 

Lökoplaki

Lökoplaki, dil ve ağızda kalın beyaz lekelerin oluşmasına neden olan bir diğer hastalıktır. Lökoplaki genellikle tütün ve alkol gibi tahriş edici maddelerin fazla tüketilmesinden kaynaklanır. Ancak aynı zamanda oluşan bu lekeler, ağız içinde bulunan protez, diş teli gibi maddelerin yarattığı tahrişten de kaynaklanabilmektedir.

Lökoplaki'nin neden olduğu dilde beyazlıklar kendi başlarına çok fazla zarara neden olmaz. Ancak nadir vakaların ciddi komplikasyonları olduğu da bildirilmiştir. Bu yüzden hekimin hastayı incelemesi ve tanı koyması daha doğru olacaktır.

Tüylü lökoplaki adı verilen bir çeşit lökoplaki ise çoğunluka epstein barr virüsü (EBV) adı verilen bir çeşit enfeksiyonundan kaynaklanır. EBV bir kez vücuda girdiğinde sessiz bir şekilde vücutta kalır. Bağışıklık sisteminin HIV gibi nedenlerle zayıflaması durumunda türlü lökoplaki aktifleşir ve hastalık ortaya çıkar. 

Oral Pamukçuk

Dilde beyazlaşma, çeşitli mantar enfeksiyonlarından da kaynaklanabilmektedir. Ağızda oluşan pamukçuk, dilin beyaz görünmesine neden olabilecek diğer bir durumdur. Oral pamukçuk, Candida mayasının neden olduğu bir mantar enfeksiyonudur.

Pamukçuğun ağız ve dilde oluşturduğu lekeler, genellikle beyaz veya kirli beyaz bir renge sahiptir ve hoş olmayan ağız içi bir tat oluşmasına neden olurlar. Özellikle yemek yerken veya bir şey içerken ağız içinde ağrı hissedilmesine yol açarlar. 

Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde oral pamukçuk gelişme olasılığı daha yüksektir. Bu yüzden bu durum, yakın zamanda antibiyotik almış veya kemoterapi görmüş kişilerde daha sık ortaya çıkar. Kötü ağız hijyeni veya tam oturmayan protezler diğer risk faktörleridir. Pamukçuk ayrıca astım için nefes yoluyla alınan kortikosteroid ilaç kullanımından kaynaklanabilir. Diyabet dahil olmak üzere belirli koşullar da enfeksiyon riskini artırır.

Diğer Durumlar

Frengi veya sifiliz, ağızda beyaz dile neden olabilen ve esas olarak cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Tedavi edilmeyen sifiliz, dilde beyaz lekelere ve ağızda yaralara neden olabilir. Sifiliz için doktor tarafından bir tedavi verilmesi gerekir. Daha seyrek ancak bazen ciddi durumlarda dilde beyazlaşmalara neden olabilmektedir. Bunlardan en önemlilerinden biri, ağız veya dil kanserleridir. Bunlar, dilde beyazlaşma ve ağız içinde ek semptomlara neden olur. Ayrıca ilerleyen dönemlerde sistemik semptomlar da ortaya çıkabilmektedir. 

Dilde Beyazlık Teşhisi

Dilde beyazlık teşhisi, hastanın verdiği tıbbi öykü ve yapılan fizik muayene sonrası hekimin hastanın dilini görmesiyle oldukça kolay bir şekilde koyulabilir. Ancak önemli olan nokta, bu beyazlamaya sebep olan durumu ortaya koymaktır. Yapılan muayene sonrasında hekimin şüphelendiği hastalığa göre ek tetkikler yapılabilir. 

Liken planusa bağlı dilde beyazlama oluşması durumunda hekim, aldığı tıbbi öykü ve yaptığı fizik muayene ile durumdan şüphelenir. Daha sonra durumu kesinleştirmek için aşağıdaki ek tetkikleri yapabilir:

Biyopsi: Biyopsi yönteminde hekim, mikroskop altında incelenmek üzere etkilenen dokudan küçük bir parça alır. Doku, liken planus karakteristiğine sahip hücre modellerine sahip olup olmadığını belirlemek için analiz edilir.

Hepatit C testi: Liken planus için olası bir tetikleyici olan hepatit C'yi test etmek için kan testleri yapılabilir. 

Alerji testleri: Hekim, hastanın liken planusu tetikleyebilecek bir şeye alerjisi olup olmadığını öğrenmek için kişiyi uygun yere yönlendirir ve alerji testi yapılmasını isteyebilir.

Lökoplaki genellikle alınan tıbbi öykü ve yapılan fizik muayene ile tanısı konabilen bir hastalıktır. Ancak yine de tanıyı doğrulamak adına hekim ek tetkikler yapabilir. Bu tetkikler sayesinde ileride oluşabilecek diğer lekelerin gelişimi durdurulabilir. Şüpheli görünen lekelerde diğer durumlar dışlanmak için etkilenen bölgeden biyopsi alınır ve mikroskop altında incelenir. 

Ağız içinde oluşan pamukçuklar da yapılan fizik muayene ile tanısı konabilecek bir hastalıktır. Ancak yine hekim teşhisi doğrulamak için lezyon olan bölgeden biyopsi alarak inceleme yapabilir. Bu incelemelerde lezyona neden olan candida türü bir mantar olup olmadığı tespit edilmeye çalışılır. Ağız içi görülen pamukçuklarda hekim yemek borusunda da aynı lezyonların olduğundan şüphelenirse, boğazdan aldığı örnekleri kültür yoluyla inceleyebilir veya bir endoskopi yardımıyla yemek borusuna bakmak isteyebilir.

Dilde Beyazlık Tedavisi

Belirli bir bozukluğun neden olduğu beyaz bir dil, belirli bir tıbbi tedaviye ihtiyaç duyar. Bu tedavilerde neden olan duruma göre değişiklik gösterir. Oral pamukçuk nedeniyle oluşan dilde beyazlık, lezyonlar gerileyene kadar büyük olasılıkla 1 ila 2 hafta boyunca ağız içi antifungal mantar damlaları ile tedavi edilir. 

Oral liken planusun hafif formları tedaviye ihtiyaç duyulmayıp sadece doktor izleminde olunması ile tedavi edilebilir. Ancak şiddetli vakalarda kortikosteroidlerle tedavi edilir. Lökoplaki tedavisi için genellikle hekim tarafından izlem yeterlidir. Önemli olan lezyonların ilerleyip daha kötü bir hale gelmemesini sağlamaktır. 

Sifiliz, hastalığa neden olan bakterileri öldüren antibiyotik olan penisilin ile tedavi edilir. Bunun haricinde alkol ve sigara gibi ağız içini tahriş edebilecek maddelerden uzak durmak da durumu yönetme açısından önem taşımaktadır. 

Tüm bu hekimin verdiği ilaçlara ek olarak özellikle basit ağız temizliği eksikliği gibi durumlar nedeniyle oluşan dildeki beyazlamalar için evde hastanın kendi kendine uygulayabileceği bazı yöntemler bulunmaktadır. Ancak bunlar sadece basit nedenli kaynaklı olan lekeler için geçerlidir ve tıbbi olarak ayrıntılı kanıtlanmış çalışmaları bulunmamaktadır. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilir:

Probiyotikler

Probiyotikler, ağızdaki beyaz lekelere iyi gelebilen bir üründür. Günlük hayatta yoğurt, kefir gibi maddelerde bulunur. Probiyotikler ayrıca sindirim sistemini de düzenleyici etkilere sahip bir üründür. Probiyotikler içinde bulunan yararlı mikroorganizmalar, ağız bölgesinde bulunan zararlı olan bakteriler ile de savaşabilmektedir. 

Karbonat ile Ağız İçi Fırçalama

Bir diş fırçasına gıda sınıfı karbonat eklemek ve dili, dişleri ve diş etlerini ovalamak, beyaz bir dile neden olan bakterileri azaltmaya yardımcı olarak, dildeki beyazlamanın gerilemesine yardımcı olabilir. Bir çalışmada, kabartma tozunun, Streptococcus ve Candida gibi ağızda enfeksiyonlara neden olan zararlı bakterileri öldürebileceği tespit edilmiştir. 

Çiğ Sarımsak

Çiğ sarımsak yemek, vücudun Candida'nın neden olduğu enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olabilmektedir. Yapılan bir araştırmada, sarımsakta bulunan allisin adlı bir bileşiğin zararlı Candida albicans türü mantarı yok etmede etkili olabileceği tespit edilmiştir.

Dil Temizliği

Dil temizliği, hem ağız içinde kalan artıkların temizlenmesi hem de bu nedenle oluşabilecek zararlı bakterileri engelleme konusunda oldukça önemli yöntemlerden biridir. Dil temizliği, özel diş fırçalarının sırt kısımları veya daha basit kaşık gibi maddelerle fazla tahriş edilmeden uygulanabilir. 

Dilde Beyazlık Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Dilde beyazlık, kötü ağız hijyeni gibi durumlara bağlı ortaya çıktığında tedavi edilmediği takdirde büyük sorunlara yol açmasa da, ağız kokusu, kötü görüntü gibi durumlar kişinin sosyal hayatını kötü etkileyebilir. Bu yüzden durumun tedavi edilmesi önemlidir. Bunun dışında daha nadir olsa da ciddi durumlarda da dilde beyazlık oluşabilmektedir. Bu nedenle hekimin en az hastayı bir kez görmesi ve incelemesi en doğru karar olacaktır. 

Dilde Beyazlığa Ne İyi Gelir?

Dilde beyazlığa iyi gelen şeyler dışında bu durumun oluşmasını da engellemek oldukça önemlidir. Dilde beyazlaşma oluşmasından kaçınmak her zaman mümkün olmasa da, temel ağız hijyeni birçok vakayı önlemeye yardımcı olur. Bunun için günde en az iki kez diş fırçalamak ve günde en az bir kez diş ipi kullanmak gerekmektedir. Bunun haricinde dil temizliği de yapılmalıdır. 

Dilde beyazlaşmayı tetkikleyecek maddelerden uzak durmak da oluşumu engelleyecek bir diğer durumdur. Bunun için de tütün ürünlerinden ve alkollü içeceklerden uzak durmak, çeşitli ve besleyici bir diyet programı hazırlamak gerekir. Tüm bunların yanı sıra hiçbir problem olmasa dahi 6 ayda bir diş hekimine muayene olmak genel olarak ağız sağlığı için gerekli bir durumdur. 

Bebeklerde Dilde Beyazlık

Bebeklerde dil beyazlığı oldukça sık görülen bir durumdur. Bu beyazlık genelde pamukçuk veya süt kalıntısı gibi nedenlerden kaynaklı olarak ortaya çıkar. 

Pamukçuk, Candida mantarının aşırı büyümesinin neden olduğu bir maya enfeksiyonudur. Bebeklerdeki pamukçuk dil, dudak ve iç yanak gibi bölgelerde ortaya çıkabilir. Ayrıca çocukta var olan pamukçuk mantarı emme yolu ile annenin meme ucuna da yayılabilmektedir. Bunun tersi de geçerlidir. 

Pamukçuk çok fazla endişeye kapılacak bir durum olmasa da, görmezden de gelinebilecek bir durum değildir. Enfeksiyonun daha da kötüye gitme olasılığı her zaman vardır ve bu durum gerçekleşirse, bebekte memeyi kavramayı zorlaştıran ağız içi ağrılar meydana gelir. Bebeğin beslenmesi ve huzuru oldukça olumsuz etkilenebilir.  

Bebekte pamukçuğun daha sık görülmesi nedeni, bebeğin bağışıklık sisteminin çok fazla gelişmemiş olmasıdır. Bu mayaların ağıza gelmesi ile yeterli bağışıklık cevabı oluşamaz ve kolaylıkla ağız içine yerleşerek büyür. Ancak zayıf bir bağışıklık sistemi tek suçlu değildir. Bebeğin başka bir enfeksiyonu tedavi etmek için bir antibiyotik alması iyi olan bakterileri öldürerek mayanın büyümesini teşvik edebilmektedir.

Pamukçuk bebeklerde oldukça kolay bir şekilde tedavi edilen bir hastalıktır. Genel olarak hekim tarafından doğrudan bu beyaz lekelere uygulanan antifungal ilaçlar reçete edilir. İlacın işe yaraması için olabildiğince uzun süre ilacın bebeğin ağzının içinde kalması gerekir. Bu nedenle bebeği beslemeden en az 30 dakika önce ilaç sürülmelidir. İlaç uygulanmaya başlandıktan sonraki birkaç gün içinde lezyonlar gerilemeye başlar. Pamukçuk tedavisinde sadece bebeği tedavi etmek yeterli değildir. Olası bir bulaş nedeniyle meme ucuna da ilaç kullanmak gerekebilir. 

Pamukçuk bebeklerde beyaz dile neden olan en sık durumlardan olsa da, bazı durumlarda bu beyazlık basit bir şekilde süt kalıntısı nedeniyle ortaya çıkmış olabilir. Anneler bu durumda korkup hemen bir hastalık düşünse de durum bir hastalık nedeninden kaynaklanmayabilir. Bu gibi durumlarda beyazlık tahriş etmeyen hafif kazımada bile kendiliğinden düzelecektir. 

Dilde Beyazlık İçin Hangi Doktora Gidilir?

Dilde beyazlık için gidilmesi gereken bölüm, altta yatan nedene göre değişiklik gösterir. Basit ağız hijyeni bozukluklarından kaynaklanan durumlarda, diş hekimine başvurulabilir. Bunun haricinde genel bir beyazlıkta incelemesi üzerine dermatoloji hekimine görünülebilir. Dilde beyazlık genelde kendiliğinden düzelen bir durumdur. Ancak temel ağız temizliği gibi yöntemlere cevap vermeyen ve ek semptomlara sahip kişilerin doktora başvurması gerekir.