Disdiadokinezi

Disdiadokinezi Nedir?

Diadokinezi, birbirine zıt kas gruplarının çalışmasıyla gerçekleştirilen hareketlerin tekrarlanmasıdır. Tekrarlayan hareketlerin yapılmasında zorluklar yaşanması ve kişinin hareketlerinin yavaşlamasına disdiadokinezi denmektedir. Disdiadokinezi, merkezi sinir sistemini etkileyen çeşitli hastalıklar sonucunda görülebilen bir bulgudur. Beyin ve beyincikte bulunan denge ve hareketle ilişkili bölgelerin etkilenmesi, disdiadokineziye sebep olabilmektedir.

Disdiadokinezi durumunda sıklıkla etkilenen kas grupları, kol ve bacak kasları ile konuşmayı kontrol eden kaslardır. Konuşmayı kontrol eden kasların etkilenmesi durumunda kişinin konuşması bozulabilir hatta anlamsız seslerin ötesine geçemeyebilir. Kolların etkilenmesi kişinin günlük hayatını zorlaştırabilir. Kişi, vida sıkma ve ampul takma gibi tekrarlayan el hareketleri gerektiren işleri gerçekleştiremeyebilir. Bacakların etkilenmesi yürüme bozukluklarına sebep olabilir.

Hareketlerinin kısıtlandığını hisseden ve tekrarlayan hareketleri yapmakta güçlük çeken kişilerin vakit geçirmeden uzman doktora başvurarak gerekli yardımı alması hayat kalitesi üzerinde ciddi etkiye sahiptir. Disdiadokineziye sebep olan hastalıklar zamanla ilerleyerek kişinin hareketlerini ciddi ölçüde kısıtlayabilir hatta kişiyi yatağa bağımlı hale getirebilir. Günümüzde bu hastalıkların pek çoğunun ilerlemesinin yavaşlatılması mümkündür. Hastalık ne kadar erken evrede yakalanırsa tedavinin kişinin hayat kalitesine olumlu etkisi de o derece mümkün olmaktadır.

Disdiadokinezi Belirtileri Nelerdir?

Disdiadokinezi kişiyi farklı derecelerde etkileyebilmektedir. Disdiadokinezi ile sıkça birlikte görülen çeşitli rahatsızlıklar bulunmaktadır. Disdiadokineziden muzdarip kişilerde sıklıkla görülen belirtiler şu şekildedir:

• Hareketlerde azalma ve yavaşlama
• Konuşma bozuklukları, anlaşılmaz konuşma
• Yutma güçlüğü
• Titreme
• Dokunma duyusunda bozulma, keçeleşme hissi
• Dismetri (kişinin mesafe algısının bozulması)
• Dengede bozulma
• Yürüme güçlükleri
• Kaslarda katılık
• Düşmeye eğilim
• Hareket yeteneğinin kısıtlanması 
• Kas gücünün azalması
• Denge bozuklukları, düz çizgide yürüyememe

Disdiadokinezi, farklı kişilerde farklı kas gruplarını ön planda etkileyebilmektedir. Kol kaslarının ön planda etkilendiği durumlarda, kişinin el becerileri ciddi miktarda zayıflamaktadır. Ampul takma, vida sıkma gibi el becerisi gerektiren işlerin yapılması zorlaşmaktadır. 

Bacakların ön planda etkilendiği durumlarda kişide yürüme güçlükleri görülmektedir. Kişiler denge kurmakta zorluk çekebilmektedir. Bu durumda kişilerin düşme ihtimali artmaktadır. Denge ve yürüme güçlükleri çeken kişiler yürüteç gibi aletlerden yardım alarak düşme ihtimallerini azaltabilirler. 

Konuşma kaslarının ön planda etkilendiği durumlarda kişinin konuşması bozulmakta ve anlamsızlaşmaktadır. Konuşma terapisi uygulanması kişinin konuşmasının düzeltilmesini sağlayabilir.  

Disdiadokinezi Nedenleri Nelerdir?

Disdiadokinezi, merkezi sinir sistemini ve motor sinirleri (hareket sinirlerini) etkileyecek pek çok sağlık sorununa bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Disdiadokinezi yaşayan bir kişi, bu duruma sebep olabilecek pek çok hastalık açısından değerlendirilmelidir. Çeşitli ilaçların kullanımı, yetersiz beslenme ve fiziksel travmalar da disdiadokineziye sebep olabilir. Disdiadokinezinin sebebi sıklıkla şunlardan biri veya bir kaçı olmaktadır:

• İnme ve buna bağlı olarak beyin dokularının hasarlanması
• Metabolizmal hastalıklar (Hashimoto, çölyak)
• B ve E vitaminlerinin eksikliği
• Genetik hastalıklar (Frederich Ataksisi, spinoserebellar ataksi)
• Beyin tümörleri, özellikle kötü huylu tümörler ve bunlara bağlı olarak gelişen hidrosefali (beyinde su toplanması) ve fıtıklaşma. 
• Kafa travmaları
• Nöral enfeksiyonlar (Lyme hastalığı, abse, beyincikte iltihaplanma)
• Nöral iltihaplanma (Multiple Skleroz)
• Nörodejenerasyon (Huntington, Parkinson)
• Şizofreni
• Uyuşturucu ve sakinleştirici ilaçlar, özellikle barbitüratlar
• Madde kullanımı
• Alkol bağımlılığı
• Botoks enjeksiyonlarının etken maddesi olan ‘botulinum’un yanlış kullanımı

Disdiadokinezi, kişinin yaşının ilerlemesi ile ciddileşebilen bir sorundur. Yaşlanma ile kasların gücü ve kontrolü azalır, böylece titreme ve disdiadokinezi gibi hareket bozukluklarının görülme ihtimali yükselir. Bu tarz sorunları olan kişiler tedavi edilmedikleri veya disdiadokinezinin sebebi ortadan kalkmadığı sürece, yaşlanmaları ile durum günden güne kötüleşmektedir. 

Disdiadokinezi Teşhisi

Kişi farklı sebeplere bağlı olarak geçici ve kalıcı hareket bozuklukları yaşayabilmektedir. Bu hareket bozukluklarının disdiadokinezi olduğunun tespiti için kişi kapsamlı bir fizik muayeneden geçirilmelidir. Disdiadokinezinin kişiye olan etkisi tespit edildikten sonra sebebin ortaya çıkarılması için çeşitli testler uygulanabilmektedir.

Fizik Muayene

Koordinasyon Muayenesi

Disdiadokinezinin fizik muayenede ortaya çıkarılması için kişiden belirli bir hareketin yapılması ve hızlandırılması istenir. Kişinin hareketi anlaması ve yavaşça yapabilmesi ancak tutuk olması veya hareketi birkaç kez tekrar ettikten sonra karıştırması ve devam edememesi kişide disdiadokinezi olduğunu gösterir. Nöroloji kliniklerinde uygulanan standart muayenede kişinin bir elini diğerinin üzerine uzatması istenir. Daha sonra üstteki elinin avuç içini bir aşağı bir yukarı çevirmesi ve diğer eline hafifçe vurması söylenir. Eğer üstteki elini hızlı çeviremiyorsa, elini çevirdiğini düşünerek aynı tarafını iki kez diğer eline vuruyorsa kişide disdiadokinezi görülmektedir.

Parmak-Burun Testi: Hastanın, işaret parmağıyla burnunun ucuna ve karşısındaki bir noktaya dokunması istenmektedir. Sağlıklı bir kişinin parmağı hedef noktaya ve burnuna yaklaşınca yavaşlar ve bu bölgelere hafifçe dokunur. Hasta kişiler hedefe yaklaştıklarını anlayamaz ve parmakları hedef noktanın etrafından geçebilir. Burunlarına götürmek istedikleri parmaklarını yüzlerinin başka bölgelerine vurabilirler. Disdiadokinezi ile birlikte görülebilen bu durum genellikle beyincik hasarı ile ortaya çıkmaktadır.

Diz-Topuk Testi: Kişi topuklarından birini diğer dizinin altına yerleştirir. Daha sonra üstteki bacağını açıp bükerek topuğunu dizi boyunca sürter. Bu hareketin hızlı bir şekilde tekrarlanamaması kişide beyincik hasarı olduğunu düşündürebilir.

Beyincik de beyin gibi iki yarıküre halinde bulunmaktadır. Bu sebeple beyincik muayenesinde her iki parmağın ve her iki topuğun muayene edilmesi gerekmektedir. Beyinciğin bir bölgesindeki bozukluk aynı taraftaki uzvun hareketini etkileyecektir. Beyinciğinin sağ yarıküresinde bozukluk olan kişinin sağ eliyle yaptığı parmak-burun testi ve sağ topuğuyla yaptığı diz-topuk testinde sıkıntılar görülecektir.

Yürüme Muayenesi: Yürüme muayenesi, kişinin düz bir çizgi üzerinde yürüyebilme yeteneğinin değerlendirilmesidir. Bu muayene sırasında kişi düz bir çizgi üzerinde adım atabilir ya da aldım-verdim oyunundaki gibi, arkadaki ayağın parmak ucuna öndeki ayağın topuğuyla değerek yürüyebilir (tandem yürüyüşü). Kişinin gözlerini kapatıp yürümesi sırasında denge bozuklukları görülüyor ancak kişi gözü açıkken rahat bir şekilde yürüyebiliyorsa sıkıntının beyincikten kaynaklanma ihtimali yüksektir. 

Görüntüleme Tetkikleri

Disdiadokinezi görülen kişilerde şikayetlerin sebebinin araştırılması için çeşitli görüntüleme tetkikleri kullanılabilmektedir. Kişinin beyin ve beyinciğinde görülen ve disdiadokineziye sebep olan hasarlar manyetik rezonans görüntüleme ile teşhis edilebilmektedir. Disdiadokinezinin kafa travmasından kaynaklandığı düşünülmekte ise bilgisayarlı tomografi travmaya bağlı beyin hasarının değerlendirilmesi için uygun bir tetkik olabilir.

Disdiadokinezi Tedavisi

Disdiadokinezi, pek çok farklı hastalıktan kaynaklanabilen bir bulgudur. Sebebine bağlı olarak disdiadokinezi durumunda verilen tedavi de değişebilmektedir. Ancak çoğu durumda hastalığın tedavi edilmesi mümkün olmamaktadır. Bu hastalıklarda belirtilerin ortadan kaldırılmasına yönelik yaklaşımlar uygulanmaktadır. Disdiadokinezi durumunda kişiye uygulanabilecek yaklaşımlar şunlar olabilmektedir:

• Ergoterapi: Mesleksel terapi, çalışanların iş yapma yeteneğini azaltan durumların kişinin hayat ve çalışma kalitesini artırmak amacıyla tedavi edilmesidir.
• Konuşmaterapisi: Disdiadokinezinin, başlıca konuşma ile ilişkili kasları etkilediği durumlarda özellikle kullanılmaktadır. 
• FizikTedavi: Disdiadokinezi yaşayan kişinin belirtilerinin hafifletilmesi ve hayat kalitesinin artırılması için sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Disdiadokineziden muzdarip kişiler uzman doktor ile beraber ve evde kendileri çeşitli egzersizler yapması ile şikayetleri hafifleyebilmektedir.

Disdiadokinezi Egzersizleri

Disdiadokineziden muzdarip kişiler, yapacakları egzersizlere mutlaka uzman doktora danışarak karar vermelidir. Kişilerin düşme riskine karşı dikkatli olmaları gerekmektedir. Egzersiz sırasında düşme tehlikesine karşı egzersizin yapıldığı zemin yumuşak seçilmelidir.

Egzersizlerden önce kişilerin kaslarını ısıtması gerekmektedir. Isınma egzersizleri; yürüyüş ve bisiklet sürme olabilir, en azından beş dakika ısınma egzersizi yapılması gerekmektedir. Isınma egzersizlerinin yararları şu şekilde sıralanabilir:

• Kişinin hareket yeteneğini artırır.
• Uzuvlarda katılık hissini azaltır.
• Kan damarlarını genişletir.
• Odaklanmayı kolaylaştırır.

Romberg Egzersizi

Romberg egzersizi, Romberg testinde uygulanan hareketleri içerir. Kişi, iki ayağını birleştirerek on saniye gözleri açık olarak bekler, daha sonra gözlerini kapatır. Sonrasında gözlerini kapatır ve on saniyede bu şekilde durur. Bu egzersiz sırasında kişi dengesini kaybedebilir. Dengesini kaybeden kişinin egzersizi bırakması, gözlerini açması ve düşmemek için tutunması gerekmektedir. Egzersiz yapılan yerin çevresinde, kişinin gerektiğinde tutunabileceği bir yerin bulunması önemlidir.

Tek Ayak Üzerinde Denge

Kişi, tek ayak üzerinde otuz saniye durur ve sonrasında diğer ayağı ile aynı hareketi yapar. Ayak değiştirerek bu hareket tekrarlanır. Kişi bu egzersizi dayanabildiği kadar yaptığı takdirde zamanla denge kurması daha rahat hale gelmekte ve egzersizi daha fazla tekrar edebilmektedir. Egzersizin yapılması sırasında düşme ihtimaline karşılık zemin yumuşak olmalı ve kişinin çevresinde tutunabileceği yerler olmalıdır.

Güç Egzersizleri

 Kas gücü, kişinin hareket yeteneğini belirleyen önemli bir etkendir. Kas gücü, yaşlanma başta olmak üzere çeşitli sebeplerle azalabilmektedir. Kas gücünü artırmaya yönelik egzersizlerin uygulanması, kişinin hareket yeteneğinin artmasını sağlayabilir. 

Disdiadokinezi Tedavi Edilmezse

Disdiadokinezi, pek çok farklı sağlık sorunu sebebiyle ortaya çıkabilen bir bulgudur. Disdiadokineziye sebep olan hastalıklar, tespit edilip uygun tedavinin uygulanmaması halinde kişide kalıcı hasarlar bırakabilmektedir. Disdiadokinezi, kişide hafif olarak başlayıp ilerleyebilir. Tedavi, disdiadokinezinin ilerlemesini durdurabilmekte veya en azından yavaşlatabilmektedir. Tedavi edilmeyen disdiadokinezi, kısa bir süre içerisinde kişinin günlük hayatının zorlaşmasına sebep olabilir ve kişinin destek almasını gerektirebilir. Kişinin daha uzun süre bağımsız yaşayabilmesi ve hareket becerilerini daha uzun süre koruması için disdiadokineziye olabildiğince erken tedavi uygulanmalıdır.

Disdiadokineziye Ne İyi Gelir?

Disdiadokinezi, pek çok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Disdiadokineziden muzdarip kişilerin durumla ilgili uzmana başvurmaları gerekmektedir. Disdiadokineziye sebep olan nörolojik bozukluklar, sıklıkla tam olarak tedavi edilmesi mümkün olmayan bozukluklardır. Ancak erken teşhis ile ilerlemeleri durdurulabilmekte veya yavaşlatılabilmektedir. Bu sebeple disdiadokinezinin tedavisinde erken teşhis önemli yer tutmaktadır.

Disdiadokineziye Ne İyi Gelmez?

Madde ve alkol kullanımı, disdiadokinezide görülen rahatsızlıkları artırabilir. Bazı durumlarda disdiadokinezi doğrudan madde ve alkol kullanımına bağlı olarak görülebilir. B ve E vitaminlerinin eksikliği disdiadokineziye sebep olabilir veya rahatsızlığı artırabilir. Barbitürat tarzı uyuşturucu etkisi olan ilaçların kullanımı disdiadokinezinin artmasına sebep olabilir. Kişilerin beslenme düzenleri, ilaç kullanımları ve diğer alışkanlıkları disdiadokinezi şikayetlerinin artmasına sebep olabiliceğinden kontrol altında olmalıdır. 

Disdiadokinezi için Hangi Doktora Gidilir?

Disdiadokinezi, nörolojik sorunlar sebebiyle ortaya çıkan bir hareket bozukluğudur. Kişilerin disdiadokinezi ve benzeri, vücudun tümünü veya büyük bir bölümünü etkileyen hareket bozuklukları deneyimlemeleri halinde nöroloji kliniğine başvurmaları gerekmektedir. Disdiadokineziye sebep olan nörolojik hastalıklar ilerleyici olabilir. Erken müdahale hastalığın ilerlemesinin önlenmesini veya geciktirilmesini sağlayabilir. Bu sebeple hareket etme ve konuşmada sorunlar yaşanması durumunda hızlı bir şekilde tıbbi yardım alınmalıdır.

Disdiadokineziye sebep olan hastalıkların tedavisi genellikle mümkün olmamaktadır. Bu durumda kişinin yaşadığı sıkıntıları gidermeye yönelik tıbbi müdahalelerde bulunulabilmektedir. Disdiadokinezi sorunu yaşayan kişilere fizik tedavi ve konuşma terapisi uygulanması kişinin daha rahat bir yaşam sürmesini sağlayabilmektedir.