El Cerrahisi Nedir?

El cerrahisi bölümü, dirseklerden parmak uçlarına kadar olan bölgedeki tüm dokuların cerrahi tedavilerinden sorumlu tıp branşıdır. 

Bu bölgedeki deri, deri altı dokuları, tendonlar, kaslar, kemikler, eklemler, damarlar ve sinirler el cerrahisi bölümünün ilgi alanıdır. 

Dokulardan herhangi birinde kemik çıkığı, kırık, çatlak, kas kopması, ağır yaralanma, tendonların kopması, şekil bozuklukları, tümör oluşumları, derin kesikler, felç vakaları, yanık, organların kopması, doku nakli yapılması, organların kesilmesini gerektiren sağlık sorunlarının olması ya da açık yara görülmesi halinde el cerrahisi doktorları tarafından müdahale yapılır. 

El cerrahisi ve mikrocerrahi bölümü ortopedi ve travmatoloji, plastik rekonstrüktif cerrahi ve genel cerrahi branşları ile işbirliği kurarak operasyon sonrasında kaybolan el fonksiyonlarının yeniden kazandırılmasını hedefler. 

Bunun için cerrahi sonrası fizik tedavi ve rehabilitasyon sürecinin tavsiye edilen zaman zarfı boyunca sürdürülmesi oldukça önemlidir.

El mikrocerrahi operasyonlarının başarı oranı hastanın genel sağlık durumuna, yaşına, alınan travmaya, altta yatan hastalıklara ya da doku canlılığına bağlı olarak değişiklik gösterir. 

Doku canlılığının yitirildiği vakalarda el fonksiyonlarının geri kazandırılabilmesi için hasta ve cerrahın uyumlu bir iyileşme programı hazırlaması gerekecektir.

Mikro el cerrahi uzmanları yalnızca planlı ameliyatları değil, acil vaka ameliyatları da yapmaktadır. Aynı zamanda eklemlerde gelişen kireçlenme sorunu, sinir sıkışmaları ve tendonların iltihaplanması durumlarında da aynı gün içerisinde cerrahi müdahale yapılabilir.

El cerrahisi devlet hastanesi, özel hastaneler ya da el mikrocerrahi hastanelerinde bulunan bir bölümdür. 

El Cerrahisi Uzmanı Nedir? El Cerrahisi Doktorlarının Görevleri Nelerdir?

El cerrahi uzmanlığı, ülkemizde 2009 senesinden itibaren yan dal olarak kabul edilmektedir. El cerrahı olmak için öncelikle 6 senelik temel tıp eğitiminin alınması ve ardından Tıpta Uzmanlık Sınavına girilerek adaylardan istenen puanın alınması gerekir. 

Adaylar Genel Cerrahi, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi ya da Ortopedi ve Travmatoloji bölümlerinden birini seçerek 5 ila 6 sene arasında süren uzmanlık eğitimi alırlar. 

Ardından ihtisaslarına El Cerrahisi bölümünde devam etmeleri gerekir. Bu eğitim ise 2 ila 3 sene arasında değişiklik gösterir. 

Eğitimin tamamlanması ile birlikte el cerrahisi olan devlet hastaneleri, özel hastaneler ya da el mikrocerrahi hastanesinde sağlık hizmeti verilebilir. 

El cerrahlarının görev ve sorumlulukları ise şu şekilde sıralanabilir:

• İlgili bölgede görülen sağlık sorunlarının teşhis edilmesi,
• Tedavi için gereken cerrahi operasyon yönteminin belirlenmesi,
• Gerek görülmesi halinde operasyonda yer alacak diğer branş cerrahlarıyla işbirliği kurulması,
• Ameliyat planın hazırlanması ve ameliyathane personelinin bilgilendirilmesi,
• Belirlenen operasyonun yapılması,
• Acil vakalarda gerekli müdahalenin vakit kaybetmeden yapılması,
• Ameliyat öncesi ve sonrasında hastanın dikkat etmesi gereken noktalarda bilgilendirilmesi,
• Ameliyat sonrası görülmesi muhtemel olan komplikasyonları engellemek için gerekli önlemlerin alınması,
• Ameliyat sonrasında fizik tedavi ve rehabilitasyon için gerekli yönlendirmenin yapılması,
• Operasyondan sonra hasta takibinin yapılması ve gerek duyulursa bir kez daha operasyon planlamasının yapılmasıdır.

Eller, karışık sinir ağlarına sahip olan ve günlük hayatta en sık kullanılan organlardır. 

Bu nedenle cerrahi operasyonların gerekli yeterliliği kazanmış uzmanlar tarafından yapılması hayli önemlidir. Aksi halde görülen fonksiyon kayıplarının yeniden kazandırılma oranı büyük oranda düşüş gösterir.

Ülkemizde el cerrahi uzmanlarının sayısı hayli az olduğu için bu branşta büyük bir açıklık bulunmaktadır. 

El Cerrahisi Bölümü Neye Bakar?

El cerrahisi bölümü, tüm hasta gruplarının dirseklerinden parmak uçlarına kadar olan kısımdaki cerrahi operasyonların yürütülmesinden sorumludur. 

Bu operasyonlar altta yatan hastalıklar ya da geçirilen travmaların tedavisi için uygulanır. 

El cerrahisi olan hastanelerde en sık ilgilenilen hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Karpal Tünel Sendromu: Ellerde en sık karşılaşılan hastalıkların başında gelir. Başparmağın işlevlerini yerine getirmesinden sorumlu olan median siniri ve tendonların iç içe geçmesi sonucunda meydana gelir. Median siniri aynı zamanda işaret, orta ve yüzük parmaklarının duyu işlevlerinden de sorumludur. Kolda güç kaybı, parmakların uyuşması, omuza yansıyan ve uykudan uyandıracak kadar şiddetli olan ağrı duyumu gibi şikayetlere neden olur. Erken teşhis ile tedavisi mümkün olsa da, ihmal edilmesi halinde sinirler kalıcı olarak deforme olur ve elde fonksiyon kayıpları meydana gelir. Gece atelleri ve diğer tedavi seçenekleri olumlu sonuç vermezse ameliyat ile sinirin üstünde oluşan baskının giderilmesi sağlanır.
  
• De Quervain Tendiniti: Baş parmak hareketlerini sağlayan tendonların kılıflarına sıkışması anlamına gelir. Harekete karşı duyarlılık, ağrı duyumu ve şişlik gibi belirtiler gösterir. Diğer tedavi yöntemlerine yanıt vermemesi halinde ameliyat ile tedavisi mümkündür.
  
• Tetik Parmak Hastalığı: Tüm el parmaklarında meydana gelebilen bir hastalıktır. Tendon kılıflarının kalınlaşarak daralması nedeniyle, tendonların kılıf içine sığmaması anlamına gelir. İlk belirtisi avuçlarda duyarlılık olan tetik parmak hastalığı, ilerleyen durumlarda parmakların hareket ederken kilitlenmesine neden olur. Sık tekrarlayan ya da uzun süre devam eden vakalarda parmak fonksiyon kayıpları meydana gelir. 
  
• El Bileği Kisti: Ganglion kistleri olarak da adlandırılırlar. Bileklerde, ellerde ya da tendon kılıflarında gelişen inflamasyon sebebiyle meydana gelir. Kistlerin içi eklem sıvısıyla dolar ve aniden kendini gösterebilir. Yavaş ilerleyen vakalarda kistler 1 sene boyunca büyümeye devam edebilir. Bazı dönemlerde kendiliğinden kaybolabilir, küçülebilir ya da daha fazla şişebilir. İyi huylu olmakla birlikte ağrı şikayetlerine neden olmazlar. Ameliyat ile kistin alınması tedaviyi sağlar.
  
• Golfçü ya da Tenisçi Dirseği: Dirsek içi ve dışında bulunan kasların kemiklere tutunduğu yerde gelişen inflamasyon nedeniyle görülür. Sporcuların yanı sıra endüstri çalışanlarında da sık görülür.
  
• Kemik Kırılmaları: Kemiklerin deri dışına çıktığı, birden fazla yerden kırıldığı, kıymık tarzı parçacıklar halinde ufalandığı ya da sivri uçların sağlıklı dokulara batarak tahribat yarattığı diğer kırık türlerinde cerrahi operasyonlar uygulanır. Bu sayede doku kayıpları engellenebilir ve kemik anatomik bütünlüğü yeniden kazandırılabilir.
  
• Dupuytrens Hastalığı: Deri altı dokularının ve avuçların kalınlaşması nedeniyle görülür. Hastalığın görüldüğü bölgeden parmak uçlarına kadar uzanan ve çekilme hissi yaratan bantlar meydana gelir. Sebepsiz görülebilen bu hastalık en sık orta yaş grubunda bulunan kişilerde görülür. Ameliyat ile sağlıksız dokuların çıkarılması ve eel terapileri ile büyük oranda fonksiyon kazanımı sağlanabilmektedir.
  

El cerrahisi bölümü aynı zamanda acil gelen hastalara da gerekli müdahalelerin yapılmasından da sorumludur. 

Organ ve doku nakilleri, kopan uzuvların yerine dikilmesi, ciddi yaralanmaların yarattığı tahribatın onarılması ve el fonksiyonlarının yeniden kazandırılması gibi operasyonlar el cerrahlarının ilgilendiği sağlık sorunları arasında yer almaktadır.

El Cerrahisi Bölümü Hangi Ameliyat Yöntemlerini Uygular?

El cerrahisi bölümü tarafından yapılan ameliyat yöntemleri, hastadan hastaya ve vakanın özelliklerine bağlı olarak değişiklik gösterir. 

Hastanın yaşı, anestezi uygunluğu, genel sağlık durumu, ameliyat yapılması gereken sağlık sorunu, elde fonksiyon kayıplarının ne oranda görüldüğü, hastalığın görüldüğü bölge ve benzeri etmenler ameliyat yönteminin belirlenmesinde etkilidir. 

El cerrahisinde uygulanan ameliyat yöntemleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Flep Cerrahisi: Kişinin kendi vücudundan alınan ve canlılığı korunan dokunun sorunlu olan bir bölgeye nakledilmesi işlemidir. Alınan sağlıklı dokuda kas, deri, kan damarları ve yağ dokusu olmasına dikkat edilir. Kısaca doku onarma ameliyatı olarak tanımlanabilir.
  
• Greftleme Yöntemi: Kişinin kendi vücudundan alınan sağlıklı kemik, deri, sinir, kas ya da diğer dokuların deformasyon görülen bölgeye nakledilmesi işlemidir. El cerrahisinde sık kullanılan ameliyat yöntemlerinin başında gelir.
  
• Transplantasyon: Replantasyon olarak da bilinir. Kopan uzuvların yeniden dikilebilmesi için mikrocerrahi yöntemleriyle ve mikroskop yardımıyla gerçekleştirilen bir ameliyattır. El sinirlerinin korunabilmesi, doku canlılığının uygun şekilde sürdürülmesi ve fonksiyon kayıplarının engellenmesi için hayli titizlik gerektirir. Bu ameliyatlarda istenen sonucun alınması için ileri dönemlerde tekrar cerrahi operasyonların yapılması gerekebilir.
  
• Artroskopik Yöntemler: Kapalı yöntem ameliyatları olarak da bilinir. Eklemlerde görülen hastalıkların tedavilerinde sıklıkla tercih edilir. Ameliyat sırasında ya da sonrasında komplikasyon gelişme riski, açık cerrahi operasyonlarına oranda daha düşüktür. Aynı zamanda iyileşme süreci daha hızlı ve kolay olduğu için hasta konforu açısından da avantajlı uygulamalardır.
  

El cerrahisi ameliyatında temel prensip doku kayıplarının önlenmesi, el anatomisinin sağlıklı şekilde bütünlüğünü kazandırılması, fonksiyon kayıplarının engellenmesi ya da görülen işlev bozukluklarının giderilmesidir. Bunun için ameliyat sonrasında yeni cerrahi planlamalar yapılabilir. 

Aynı zamanda operasyon sonrasında rehabilitasyon tedavilerinin düzenli şekilde sürdürülmesi iyileşmenin desteklenmesi açısından hayli önemlidir.