Harita Dil

Harita Dil Hastalığı Nedir?

Harita dil hastalığı dilin yüzeyini tamamen kaplayan ve tat almamıza yardımcı olan tat tomurcuklarını adını verdiğimiz tabakanın yok olması sonucu oluşan bir rahatsızlıktır. Bu hastalıkta tomurcuklukların yok olduğu alan belirli bir alan değildir dilin üstünde, yanlarında hatta altında dahi bu rahatsızlık görülebilir. Tat tomurcuklarının kaybolmasıyla dil üzerinde yama tarzı, düzensiz, çizgi şeklinde kırmızımsı beyaz lekeler oluşur; bu lekelerin oluşturduğu görüntü coğrafi haritaya benzetildiğinden dolayı bu rahatsızlığa HARİTA DİL veya COĞRAFİ DİL HASTALIĞI adı verilmiştir. Haftalar ilerledikçe haritamsı alanların yer değiştirdiğini gözle görülür şekilde fark edebilirsiniz. Bu hastalık genellikle orta yaşta görülmekle birlikte, ağrısızdır. Kadınlarda daha sık görülen bir rahatsızlıktır.

Harita Dil Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Bu rahatsızlığa genellikle muayene esnasında diş hekimi veya doktor tarafından fark edilerek tanı konulur. Coğrafik dil rahatsızlığı aylar yıllar gibi uzun müddetlerce fark edilmeyebilir, özellikle ağrısız olduğundan dolayı kişiler genellikle bu hastalığı geçirdiklerini fark etmezler. Bu hastalığa tanı koyduracak belirtiler şunlardır:

- birçok alanda kırmızımsı yamalar ve beyaz çizgilenmeler

- beyazımsı renkte olan hafif yüksek kenarlar

- farklı boyutlarda yamalar

- dilin farklı farklı kısımlarında zaman içinde yer değiştirebilen çoğu zaman hızlı bir şekilde iyileşen yamalar

Harita Dil Hastalığının Nedenleri Nelerdir? 

Bu hastalığın neden olduğu tam olarak belirlenmemekle beraber; genetik geçişli olabileceği düşünülmüştür. Hastalığın oluşum mekanizmasının ise şu şekilde olduğu düşünülmektedir; 

Dil yüzeyinde bulunan tat tomurcukları ve papilla adı verilen dil üzerindeki çıkıntılar kendilerini yenilerken normal koşullarda her yerden eşit bir şekilde çıkar bu rahatsızlıkta ise tomurcuklar ve papillar eşit şekilde çıkamadıklarından dolayı girinti çıkıntılar, tabakalaşmalar ve çizgi şeklinde yollar olur. 

Birçok bilimsel makalede B vitamini eksikliğine bağlı olarak bu hastalığın oluştuğuna dair kanıtlar da bulunmaktadır.  

Harita Dil Hastalığının Teşhisi

Bu hastalığın teşhisi tamamen fizik muayene esnasında hekimin gözlemleri ile (inspeksiyon) konulur. Korkulacak kötü karakterleri bir hastalık değildir çoğu zaman kendiliğinden geçer. Bazı kaynaklarda sedef hastalığı olan insanlarda daha sık görüldüğüne dair bilgiler bulunmaktadır ama henüz tıbbi olarak tamamen kanıtlanmamıştır. 

Harita Dil Hastalığının Tedavisi

Coğrafi/Harita dil tedavisinde analjezik ilaçlar olarak da adlandırılan ağrı kesici ilaçların yeri yoktur fakat iltihabi bir hastalık olan pamukçuk gibi rahatsızlıkları beraber geçiren bebekler ve acılı yemek, baharatlı yemek, sıcak sıvılar ve sıcak yemekler tüketen bireylerde dildeki kendini henüz yenilenememiş dokunun tahrişine bağlı olarak ağrı duyusu oluşabilir. Bu tür durumlarda hekim tarafından ağrı kesici ilaçlar reçetelendirilebilir.

Ayrıca gargara kullanımı da hekimler tarafından ısrarla tavsiye edilmektedir.

B vitamini takviyeleri ve çinko takviyelerinin kullanımı ile bağışıklık sistemini güçlendirilerek tat tomurcuklarının yenilenmesine yardımcı olabilir. 

Harita Dil Hastalığı Tedavi Edilmezse

Harita Dil Hastalığı dilin yenilenmesiyle kendiliğinden düzelen bir hastalık olduğundan dolayı çoğu zaman hekim tarafından ilaç kullanımına ihtiyaç duymaksızın 1 ila 3 ay içerisinde geçmesi beklenen bir rahatsızlıktır. Bu sebepten dolayı özellikle bir ilaç tedavisi kullanılmasa bile maksimum 6 ay içerisinde dilin tamamen normal hale gelmesi beklenmektedir. Bazı inatçı vakalarda ise doktorunuza başvurarak B vitamini, gargara gibi yardımcı tedavi ajanları ile ağız içi sağlığının desteklenmesiyle hastalık tamamen iyileşir.  

Harita Dil Hastalığına Ne İyi Gelir?

Harita Dil Hastalığında ağız içi sağlık birinci derecede önemlidir bu sebeple ağız içini temiz tutmak, yenilen ve içilen gıdaların sağlıklı gıdalardan seçilmesine dikkat etmek, asitli ve baharatlı gıdalardan uzak durmak gerekir. Ayrıca dilin, dişlerin ve diş etlerinin sağlığına ve temizliğine çok dikkat edilmeli sabah, akşam ve yemeklerden sonra mutlaka olmak kaydı ile dişleri ve dili düzenli bir şekilde fırçalamak gerekmektedir.

Harita Dil Rahatsızlığı teşhisi almış kişilere hekim tarafından reçetelendirilmiş olan ilaç ve vitamin takviyelerini düzenli bir şekilde kullanmak, doktor kontrollerini aksatmadan gitmek ve eğer pamukçuk gibi enfeksiyonlar geçiriyorsak bu durumu en hızlı şekilde hekime bildirerek tedavisine başlamak bu hastalığın en kısa sürede geçmesine yardımcı olacaktır.

Takviye edici gıdalar alınabilir;

En çok B vitamini içeren besinler:

• Tahıllar pirinç, darı, kahverengi pirinç, çavdar, buğday, arpa
• Et ürünleri: kırmızı et ürünleri, beyaz et ürünleri, balık ve deniz ürünleri
• Süt ve süt ürünleri: yoğurt, kefir
• Yumurta
• Baklagiller: bakla, nohut, fasulye, bezelye, soya mercimek)
• Yapraklı sebzeler: kale bitkisi, lahana, kara lahana, ıspanak, brokoli, tere, marul, roka , karahindiba, pancar yaprağı, turp yaprağı
• Meyvelerde bol miktarda b vitamini bulunur. 

Çinko içeren gıdalar şunlardır; 

• Et ürünleri: kırmızı et ürünleri, beyaz et ürünleri, balık ürünleri, yengeç ve ıstakoz gibi deniz mahsulleri
• Vitamin ve minerallerce zenginleştirilmiş kahvaltılık gevrekler
• Kepekli tahıllar
• Süt ve süt ürünleri: yoğurt, kefir 

Harita Dil Hastalığına Ne İyi Gelmez?

Ağız sağlığına ve temizliğine dikkat edilmemesine sebep olan her türlü davranış; asitli, baharatlı, sıcak, acılı, alkollü gıdalar tüketmek, sigara ve tütün benzeri maddelerin hastalarca kullanımı, hekim tarafından reçetelendirilmiş olan ilaç ve vitamin takviyelerinin kullanılmaması veya düzenli şekilde alınmaması durumlarında dilin iyileşmesi bir hayli gecikecektir.

Ayrıca ağız içi enfeksiyonları geçiren bireyler bir hekime başvurup gerekli antibiyotik tedavilerini almazlarsa bu hastalığın iyileşmesi açısından çok kötü durumlara sebep olmaktadır.

Harita Dil Hastalığında Kullanılan İlaçlar 

Gargaralar/Ağız Çalkalama Sular

Birçok insan gargara solüsyonlarını ferah bir nefese sahip olabilmek ve ağız içi rahatlığı sağlayabilmek amacıyla kullanmaktadır. Çoğu gargara solüsyonları alkol içerir ve alkol içeren solüsyonlar alkol içermeyenlere göre genellikle daha etkilidir. 

Diş çürükleri, diş plakları, diş eti rahatsızlıkları, dişlerde aşınmalar ve şiddetli ağız kokusu gibi sorunlarda önleyici olan gargara kullanımı Harita Dil Hastalığının iyileşmesi için gerekli olan ve ağız içi sağlığı destekleyerek tedavide yardımcı olan maddeleri içeren solüsyonlardır.

Florür içeren gargaralar: özellikle diş çürüklerinde etkilidirler. Ortodontik tedavi alarak tel takan kişiler için uygun bir seçenektir. Bu gargaraları florür içeren diş macunlarının kullanımından hemen sonra kullanmak yerine başka zamanda kullanarak florür maddesinin diş çürüklerini engelleme etkisini maksimuma çıkartmak mümkündür. 

Diş eti rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılan özel gargaralar da mevcuttur.

Farklı amaçlara yönelik ağız gargaraları ise aşağıdaki başlıklar altında incelenebilir:

Alkol İçeren Gargaralar: Bu gargaralar %30’lara varan alkol oranları ile dikkat çekmektedirler. Alkolün varlığı ağız içinde antibakteriyel etki göstererek ağız içi temizliğe katkı sağlar. Aynı zamanda alkolün varlığı ile tat tomurcuklarının çalışma mekanizmasını hızlanır bu şekilde gargara en etkili halini alır.

Alkol alımının ağız kanseri için etken olduğu bilinmekle beraber, alkollü gargaraların ağız kanseri yaptığına dair herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Yine de alkolsüz gargaralar daha çok tercih edilmektedir.

Klorheksidin İçeren Gargaralar: Bu gargara çeşidinin en önemli ayırt edici özelliği hem anyon bileşiklerini hem de katyon bileşiklerini aynı anda içeren %2'lik solüsyonlar şeklinde bulunmalarıdır.

Gargaranın içeriğinde bulunan anyonik maddeler sayesinde diş plaklarına karşı savaş verilirken katyonik maddeler ise ağız içinde bulunan zararlı bakterilerin hücre duvarlarına yapışarak bakterileri öldürücü/üremelerini durdurucu etki yapar.

Hastaların dişeti iltihabı rahatsızlığına sahip olmaları durumunda da günde 2 kez ve art arda 1 haftalık kullanımı geçmeyecek şekilde gargara ile tedavi yapmak uygundur.

B vitamini 

B vitamini suda çözünen vitaminler grubundadır. B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9, B12 vitaminleri B vitamininin çeşitleridir. Bu 8 çeşit B vitaminini bir arada içeren preparatlarına B vitamin kompleksleri adı verilir. B vitaminleri vücutta genellikle ko-enzim ve ko-faktör olarak kullanılır ve metabolizmanın düzenli çalışmasında anahtar rol oynamaktadır.

Çinko Takviyesi 

Çinko, vücut tarafından üretilemeyen ve depolanamayan bir element olmakla beraber vücutta; yeni hücrelerin üretimi, bağışıklığın arttırılması, büyüme ve gelişmenin desteklenmesi, üreme fonksiyonlarında iyileşme gibi önemli fonksiyonları vardır. 

Çinko minerali bağışıklığın sağlanmasında, yaraların iyileşmesinde, kemik sağlığının desteklenmesinde, göz sağlığının korunmasında, enfeksiyon hastalıklarının önlenmesinde cildin daha parlak görünmesinde, saçların ve tırnakların sağlıklı uzamasında çok etkili bir takviyedir. Ayrıca hücrelerin bölünmesinde, protein sentezinde de ko- faktör olarak görev alırlar.  

Ağrı Kesiciler (Analjezik İlaçlar) 

1.  Non-opioid (Narkotik olmayan) ağrı kesiciler (NOAK):

• Ağrı kesici, yangı önleyici ve ateş düşürücü özellikleri vardır; bağımlılık ve uyuşukluk yapmazlar. Bu sebeple ağrı durumunda ilk tercih edilen ilaç grubudur. Ağrı kesici ilaçlara örnek olarak ; 

• Asetil Salisilik Asit (Aspirin)
• Parasetamol (Asetaminofen)
• Salisilamid
• Salsalat
• Sülfasalazin

Verilebilirken;

Steroid olmayan (nonsteroidal) ağrı kesicilere örnek olarak:

• Diklofenak
• İbuprofen
• Ketoprofen
• İndometazin
• Naproksen 

Verilebilir.

1. Opioid (Narkotik) ağrı kesiciler:

 NOAK grubu ağrı kesicilere göre daha güçlü ağrı kesicilerdir. Merkezi Sinir Sistemi üzerine etki ederek ağrıyı keserler. Bağımlılık yapma ve suistimal edilme ihtimali yüksek olan ilaç grubu olduğu için çok şiddetli ağrı şikayeti olmayan hastalara reçete edilmez. Narkotik ağrı kesici ilaçlara  örnek olarak; 

• Morfin
• Kodein
• Meperidin (dolantin)
• Fentanil
• Metadon

Verilebilir.

Bebekler ve Çocuklarda Harita Dil Rahatsızlığı  

Çok az sayıda olmakla beraber 6 ayını doldurmuş olan bebeklerde Harita dil rahatsızlığı görülmekle beraber, bu hastalığın bebeklerde çok yaygın görülmediği bilinmelidir. Bu hastalıkla daha çok çocukluk yaşlarında karşılaşılır. Çocuklarda Harita Dil hastalığının görülme süresi ise yetişkinlere göre daha uzun sürelerde görülebilir bu hastalık genellikle 1 hafta ile 1 ay arasında görülürken çocuklarda daha uzun sürebilir. Hastalık kronik karaktere sahip bir hastalık olduğundan ömür boyunca zaman zaman tekrarlayabilir.

Bebeklerin ve Çocukların ağız sağlıklarını korumak çok güçtür; bu sebeple çocuklarınızın dişlerini daha yumuşak diş fırçaları ile fırçalamak, gerekirse gazlı bez ile ağız ve çevresini temizlemek gerekebilir. Bu durumlara ek olarak 5-6 yaş üzeri çocuklarda Klorheksidin maddesini içeriğinde bulunduran gargaraların kullanımı da hastalığın iyi yönde seyri için önem arz eder.

Eğer çocuğunuzun dilinde şişlik, nefes almada güçlük, konuşamama, yutkunamama veya çiğneyememe gibi rahatsızlıklarını fark ederseniz, bu durum harita dil hastalığından farklı olarak daha ciddi alınması gereken rahatsızlıklarla ilişkili olabilir. Bu durumda hemen en yakın hastane veya sağlık kurumuna başvurarak bir doktora muayene olmalısınız.

Harita Dil Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

Bu hastalığın tanısını diş hekimliği kliniğinde bir diş hekimi veya tıp fakültesi mezunu hekim koyabilir ve tedavisini reçetelendirebilir. Fakat bu hastalıktan oldukça muzdaripseniz ve iyileşme konusunda ilerleme kaydedemediyseniz bir diş hekimine veya cildiye bölümünde cildiye uzmanına danışabilirsiniz.