Kalın Bağırsak Ameliyatı Nedir?

Kalın bağırsak ameliyatı ile hastalıklı olan kısım çıkarılır ve ardından hasta kişiye, rahatsızlığının durumuna ve bölgesine bağlı olarak anastomoz (ameliyatta, organ devamlılığı için içi boş olan organların birbirine doğru dikilmesi) uygulanarak aşağı doğru bağlama yapılabilir. Ayrıca aşağı doğru bağlanması yerine ostomi adı verilen bağırsağın karın duvarı üzerine ağızlaştırılması sağlanabilir. Bu bölgeden büyük abdestini yapabilmesi tercih edilebilir. Bu noktada ostomi ise şu şekilde açıklanabilir:

• Hastalıklı olan bağırsak kesimi, operasyonla alınmasının ardından geriye kalmış olan bağırsağın karın duvarı üzerine bağlanması şekline “ostomi” denir. Hasta kişilerin büyük abdesti ise bu sayede bu noktada bir torba içerisinde toplanır. Bağlanmış olan bu bağırsak ince bağırsak ise bu işleme “ileostomi” denir. Eğer kalın bağırsak üzerine bağlama yapıldıysa o zaman bu işleme ise “ kolostomi” denir. 
• Yapılan bu ostomiler ile kalıcı ya da geçici şekilde olabilir. Belli bir zaman ardından genel olarak da 1 ila 2 ay süre sonrasında kapatılacaksa buna “geçici ostomi” denir. Ancak bazı durumlarda kişinin hayatı boyunca kalacak biçimde de “ostomi” açılması gerekebilir. 

Kalın bağırsak ameliyatı, türlü hastalıklar sebebiyle yapılması gereken bir ameliyattır. Direkt olarak da ilgilendirdiği bölge, kalın bağırsaktır ve kalın bağırsak ise şu şekilde tarif edilip açıklanabilir:

• Sindirim sisteminin anüs ile bitmekte olan son 1,5-2 metrelik kısmının genel adına “kalın bağırsak” denilir. 
• Bu kısmın son 15 santimlik bölümüne ise “rektum” denilmektedir. 
• Geriye kalan bölümüne de “kolon” ismi verilir. 

Kalın Bağırsak Ameliyatı Yöntemleri

Kalın bağırsak ameliyatı, genel olarak iki yöntem kullanılarak yapılabilmektedir. Kullanılan açık ve kapalı ameliyat yöntemi ile ilgili bilgiler ise şu şekildedir:

• Açık Cerrahi Yöntem: Bu yöntemle yapılan kalın bağırsak operasyonlarında sorunlu olan bölgenin yerleşim şekli, kişinin kilosu gibi etmenlere bağlı şekilde karın orta hat üzerinde ortalama 20 ila 30 santimlik bir kesi açılmaktadır. Ayrıca bu yöntem, diğer yönteme göre daha ağrılı olmakta ve bağırsak tıkanıklığı oluşması gibi bazı riskleri daha az kamufle edebilmektedir.
• Kapalı (Laparoskopik) Cerrahi Yöntem: Bu yöntemle yapılan kalın bağırsak operasyonlarında iki tanesi 0.5 santim ve iki tanesi de 1 santim olacak şekilde toplam 4 tane delik açılır. İşlem, bu noktadan gerçekleştirilir. İşlem tamamlandığında çıkarılacak bölümün büyüklüğüne göre karın üzerinde ortalama 4-5 santimlik ek bir tane kesi açılmaktadır. Bu teknikte çok daha küçük ebatta bir kesi atıldığından dolayı kişide ameliyat sonrası ağrı şikayeti, çok daha az seviyede olur. Bununla beraber bağırsak tıkanıklığı oluşma riski çok azalır. Ayrıca hastanede yatış süresi, kişinin yatağa bağlı geçireceği süre çok daha kısalmış olur. Neticede işe dönmesi de çok daha erken bir zamanda gerçekleşir. Hastalarda çok daha belirsiz bir ameliyat izi oluşur. 

Kalın Bağırsak Ameliyatı Hangi Hastalıklarda Yapılır?

Kalın bağırsak ameliyatının yapıldığı hastalıklar/durumlar, şu şekilde sıralanabilir:

• Durdurulamayan Kanama: Kalın bağırsak üzerinde durdurulamayan kanama sorunlarında bağırsak kesiminin çıkarılması gerektiği için bu ameliyat yapılır.
• Crohn Hastalığı: Ağızdan makat kısmına kadar olan bölümde oluşabilen bir tip iltihabi rahatsızlıktır. Bu hastalık, ilaçlar ile tedavi edilemediği durumlarda bölgenin ameliyat yapılarak çıkarılması gerekir. Bu durumda en kesin tedavi şekli olarak bu ameliyat yapılır. 
• Divertikülit: Kalın bağırsak üzerinde meydana gelen küçük baloncuklara tıpta “divertikül” adı verilir. Bunların iltihaplanması durumuna ise “divertikülit” adı verilmektedir. Divertikülit ise birden çok şekilde tekrarlarsa ya da yan etkileri gelişmişse bu kalın bağırsak ameliyatı uygulanabilir. 
• Kalın Bağırsak Kanseri: Bu kanser tipinin erken dönemlerinde bazı hastalarda bağırsak rezeksiyonu (bağırsağın bir bölümünün ince ya da kalın bağırsaktan çıkarılması işlemi) ile halledilemediğinde veya geciktiği zaman bu ameliyata karar verilebilir.
• Ülseratif Kolit: Kronik bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. İlaçlarla tedavi sağlanamadığında ve hasta şikayetleri sürüyorsa bu ameliyat tavsiye edilebilir. Kanser öncüsü olan lezyonlar meydana geldiyse de bu ameliyat gerekmektedir.
• Gelişebilecek Olan Kanserin Engellenebilmesi Amaçlı Uygulanan Kalın Bağırsak Ameliyatı: Bağırsak bölümünde bulunan ancak iyi veya kötü huylu olduğu hakkında net bilgiler bulunmayan küçük tümörlerin kanser riskini ortadan kaldırmak amacıyla uygulanabilir. İyi huylu tümörlerin ilerleyen dönemde ortaya çıkarabilecekleri sorunları da ortadan kaldırmayı hedeflemektedir. 

Kalın Bağırsak Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Kalın bağırsak ameliyatı yapılışı ile ilgili genel olarak takip edilen adımlar, şu prosedürde gerçekleşir:

• Hasta kişi, ameliyat günü, ameliyata hazırlık odasına alınır.
• Hastanın hem kan basıncı hayati bulguları hem de nefesi, bu aşamada monitörize edilir. 
• Hazırlıkların tamamlanmasının ardından ameliyat odasına geçilir.
• Hasta, ameliyat masasına alınır. 
• Damar yolundan hastaya bir doz kadar antibiyotik yapılır. 
• Ameliyat için genel anestezi tercih edilir. Genel anestezi uygulandığından dolayı, hasta tüm operasyon süresince uyur ve rahatsızlık duymaz. 
• Bu noktada hastanın kalın bağırsağa ilişkin hastalığına bağlı olarak kalın bağırsak ameliyatı yöntemi seçilir. Bu yönteme bağlı olarak da ameliyat adımları farklı şekilde ilerleme gösterir.
• Eğer hastanın bağırsak kanseri sebebiyle kalın bağırsak ameliyatı olması gerekiyorsa ameliyat, kapalı ya da açık cerrahi yöntemlerden bir tanesi ile yapılır. Bu laparoskopik cerrahi yönteminde ise şu adımlar takip edilir: 

1- Birkaç tane küçük delik açılır ve kalın bağırsak kanseri bu yolla alınır. 

2- Farklı bir kısmından biraz daha büyük olacak bir kesi daha yapılır.

3- Sonra tümörlü olan kalın bağırsak, bir torba içerisinde kişinin derisine değdirilmeden dışarı doğru alınır. Bu noktada temas ettirilmemesinin nedeni bölgesel bir tümör ekiminin engellenebilmesi amaçlıdır. 

4- Ayrıca laparoskopik yöntem, daha az derecede ağrılı olmakta, hastalar daha erken bir sürede işlerine dönebilmektedir. Ayrıca bazen ameliyat bölgesinde oluşabilecek fıtık açısından daha az risk taşır.

Kalın Bağırsak Ameliyatı Yan Etkileri

Kalın bağırsak ameliyatı yan etkileri, ameliyat sonrası irili ufaklı şekilde gelişen çok sayıda komplikasyon olarak meydana gelebilir. Birtakım komplikasyonlar, kişinin genel sağlık durumuyla ve anestezi ilaçlarına vücudun vereceği tepki ile bağlantılıdır. Bazıları ise tercih edilen kalın bağırsak ameliyat tipine ilişkin meydana gelir. Görülebilecek bu yan etkiler ise şu şekilde sıralanabilir:

• Enfeksiyon oluşması,
• Kanama meydana gelmesi,
• Yapılmış olan bağırsak anastomozlar üzerinden bir kaçak meydana gelmesi,
• Beyin, akciğer gibi bazı hayati organlar üzerinde bir pıhtı oluşması,
• Komşu organların(Üreter/İdrar borusu, idrar torbası, ince bağırsak gibi) hasar görmesi.

Bu yan etkilerin erken farkına varılması halinde tedavi şansı çok daha yüksektir. Bu nedenle hastaların karın ağrısı, makattan kanama, ateş, titreme gibi komplikasyonlarının daha erken şekilde fark edilebilmesi ve erken müdahale şansı olması açısından ameliyat ardından en riskli bulunan ilk haftalık süreci hastanede geçirmesi tercih edilmektedir. Bu komplikasyonlar, nadiren bir haftalık süreç sonrasında da meydana gelebilir. Bu durumda da acilen doktora başvurulması önerilir.

Kalın Bağırsak Ameliyatı Riskleri

Kalın bağırsak ameliyatı riskleri, genel olarak hemen her ameliyatta olabilecek riskleri barındırır. Her operasyon sürecinde enfeksiyon, kanama, anesteziye bağlı sorunlar gibi bazı olası riskler vardır. Ancak bu olası riskler haricinde hastada şu tip durumların/etkilerin görülmesi durumunda hiç zaman kaybedilmeden doktora gidilmesi gerekmektedir:

• İnatçı ve geçmeyen ateş hali,
• Makat bölgesinde kanama,
• Karın bölgesinde artmaya devam eden şişlik,
• Devam eden kusma ve bulantı durumu,
• Ağrı kesici ilaçlarla kesilmeyen karın ağrısı şikâyeti,
• İnatçı öksürük tipi ve nefes darlığı şikâyeti,
• Yara bölgesinde büyümeye devam eden kızarıklık meydana gelmesi,
• Titreme sorunu,
• Yara bölgesinden püy (bir tip iltihaplı bir doku sıvısı) gelmesi,
• Sıvı gıdaların alınamaması gibi bir durum olduğunda hemen doktora gidilmelidir. 

Kalın Bağırsak Ameliyatı Sonrası

Kalın bağırsak ameliyatı sonrası hastaların operasyon sonrası süreçle ilgili bilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir:

• Hastalar, operasyon ardından doktor tarafından söylenmiş tüm kurallara dikkat etmeli, aynen uygulamalıdır. 
• Açık cerrahi (genellikle karın bölgesine kesi açılıp görüntülenerek yapılan cerrahi teknik) ameliyat ardından hasta kendini iyi hissetse bile bedeninin tam anlamıyla sağlığına kavuşması uzun sürecektir. Kalın bağırsak ameliyatı sonrası iyileşme süreci çok uzun bir zaman alacağı için de bu kurallara uyulması çok önemli olmaktadır. 
• Ameliyat sonrası ilk gün hastanın yataktan çıkmaması gerekir. Ayrıca yürümeye çalışmaması gerekmektedir.
• Ameliyat sonrası hastalar, ortalama olarak 1-2 hafta süre içerisinde normal günlük aktivitelerini yapmaya başlayabilirler.
• 1-2 hafta sonra hastaların yapmaya başlayabileceği normal-rutin aktiviteler ise şu şekilde sıralanır: Araba kullanılması, duş alınması, (iş) çalışmak, merdiven çıkılması, cinsel ilişkide bulunulması. 
• Ayrıca ameliyat sonrası hastaların (doktor aksini söylemedikçe) genelde 2.hafta olduğunda doktoruna kontrol muayenesine gitmesi gerekmektedir. 

Kalın Bağırsak Ameliyatı Sonrası Enfeksiyon 

Kalın bağırsak ameliyatı sonrası enfeksiyon görülme ihtimali vardır. Bu cerrahi işlem sonrasında hastalarda enfeksiyon görülmesi halinde gerekli tedaviye başlanır. Enfeksiyonun ortadan kaldırılması amaçlı olarak hastaya hem antibiyotik tedavisi başlanır hem de enfeksiyon oluşmuş yara bölgesine gerekli yara bakımı yapılır. Ayrıca bağırsaklar içerisinde dışkı bulunduğundan dolayı yapılan bağırsak ameliyatları ardından karın içi ve yara bölgesi enfeksiyonları çok sık olarak görülmektedir.

Kalın Bağırsak Ameliyatı Sonrası Kanama 

Kalın bağırsak ameliyatları sırasında kanamalar meydana gelebileceği gibi kalın bağırsak ameliyatı sonrası kanamalar da (ciddi boyutlarda bile) görülebilmektedir. Ameliyat esnasında kontrol altına alınmış olan damarlardan bir tanesinin açılması, kişide iç ya da dış kanama oluşmasına yol açabilmektedir. Meydana gelen bu kanama sorununun durdurulabilmesi amacıyla da yeniden hastanın ameliyata alınması gerekli görülebilir.

Kalın Bağırsak Ameliyatı Sonrası Beslenme 

Kalın bağırsak ameliyatı sonrası beslenme ile ilgili bilinmesi gerekenler vardır. Operasyon ardından kişide bağırsak hareketleri tekrar başlayana dek hastanede kalması gerekir. Bu süre ise 3 ila 5 gün kadardır. Daha çok da ilk gün, hastanın tüm elektrolit ve sıvı gereksinimi damardan sağlanır. Ayrıca tedavi şekline ve hastaya göre değişse de genelde 1. gün kişiye sulu gıda rejimi uygulanır. Hastanın durumuna göre 2. gün bu rejim, yavaşça kesilebilir ve yoğurt, çorba gibi tanesiz gıdalara başlanır. Gün ilerledikçe de bu rejimin seviyesi ve miktarı artırılır. Ortalama 1 hafta kadar bir sürede normal gıdaya yakın olacak şekilde bir beslenme düzenine geçilir.

Kalın Bağırsak Ameliyatı Sonrası Cinsel İlişki 

Kalın bağırsak ameliyatı sonrası cinsel ilişki konusunda özellikle de erkek hastalarda ereksiyon (sertleşme) sorunu ve boşalamama problemi gibi birtakım cinsel problemler görülebilmektedir. Bu ameliyatların ardından hastaların cinsel fonksiyonlarında bozulma olduğu, yapılan bazı araştırmalar kapsamında incelenmiştir. Bu çalışmalara göre ise erkek hastaların ortalama %60 kadarının ameliyat öncesinde cinsel açıdan aktif olup ameliyat ardından bu hastaların ortalama %30-40 kadarının cinsel problemler yaşadığı tespit edilmiştir. Buna karşın kadınlarda da bazı cinsel sorunlar olabildiği gözlemlenmiştir.

Kalın Bağırsak Ameliyatı Sonrası Torba Kullanımı 

Kalın bağırsak ameliyatı sonrası torba kullanımı, özellikle de kalın bağırsaktaki son kısım tümörleri için gerçekleştirilen ameliyatlar ardından çok sık rastlanan bir durumdur. Bu durumlarda hastalar, kolostomi torbası kullanmak mecburiyetinde olurlar. Ancak bu zorunluluk, 1990 senelerinde Batı’da uygulanmaya başlanmış olan yeni bir cerrahi yöntem sayesinde büyük düzeyde ortadan kalkmıştır. Bu yönteme ise “intersfinkterik rektum rezeksiyonu” adı verilmektedir. Bu yöntemle tedavi edilen hastalar, ameliyat sonrasında sadece geçici bir süreliğine bu torbayı kullanmıştır.

Kalın Bağırsak Ameliyatı Sonrası Kemoterapi 

Kalın bağırsak ameliyatı sonrası yapılan kemoterapi tedavisi için tıp literatüründe “adjuvan kemoterapi” ismi kullanılmaktadır. Bu kemoterapi şekli, genellikle 2. ile 3. evre kalın bağırsak kanserleri için yapılan ameliyatlar sonrasında tercih edilir. Bazen ise 4. evre kalın bağırsak kanseri hastalarda ameliyat öncesi kişideki tümör çapının küçültülmesi ve ameliyat girişiminin başarı seviyesinin yükseltilmesi için hastalara kemoterapi uygulanmaktadır. Bu amaçla ameliyat öncesi uygulana kemoterapi tedavisine ise tıp literatüründe “neoadjuvan kemoterapi” ismi verilir.