Kalp Sıkışması

Kalp Sıkışması Nedir?

Her organ gibi kalbi de besleyen damarlar vardır. Bunlara koroner damarlar denir. Çeşitli sebeplerden dolayı koroner damarlara giden kan akımının azalmasıyla hissedilen göğüs ağrısına ‘Kalp sıkışması’ denir. Kalp sıkışması hastalık değil bulgudur. Bu belirtiyle seyreden hastalıklara ‘Koroner damar hastalıkları’ denir.

Kalp Sıkışması Belirtileri Nelerdir?

Kalp damar hastalıklarında, sıkıntı genellikle ağrı olarak algılanmaz. Belirsiz, çok az rahatsızlık veren bir ağrı şeklinde ya da hızla ağır, göğüste yoğunlaşan ezici bir his oluşabilir. Yeri çok değişkendir, en çok iman tahtasının altında hissedilir. Sol omuza, sol kol iç yanından aşağı doğru, parmaklara kadar yansıyabilir.

Kalp sıkışması belirtileri:

• Göğüs bölgesinde sıkıştırıcı tarzda ağrı
• Sol omuz bölgesinde ağrı
• Sol kolun iç tarafında ağrı
• Sırt, boyun, çene ve mide bölgesine yansıyan ağrı
• Sol kol ve omuzda uyuşma, karıncalanma hissi
• Çarpıntı
• Terleme
• Bulantı, kusma hissi
• Nefes darlığı
• Bayılma
• Yorgunluk hissi
• Egzersiz ile belirtilerin artması ve dinlenme ile azalması
• Yüksek veya düşük tansiyon
• Ölüm korkusu

Kalp Sıkışması Nedenleri Nelerdir?

Kalp sıkışması çocukluk çağındaki hastalıklardan kalp krizine kadar birçok hastalığın belirtisi olabilir.

Kalp sıkışması nedenleri:

• Diyabet
• Hipertansiyon
• Kötü kolesterol (LDL) yüksekliği ve iyi kolesterol(HDL) düşüklüğü
• Fiziksel aktivite azlığı
• Sol kalbi büyüten hastalıklar
• Kalp kapak hastalıkları
• Damar iltihapları (Takayasu, poliarteritis nodosa, sistemik lupus eritematozus ve kawasaki hastalığı)
• Sigara, alkol ve madde kullanımı
• Stres
• İlaçlar (örn: doğum kontrol hapları)
• Obezite, yağdan zengin diyet
• Genetik yatkınlık
• Enfeksiyonlar (örn: Chlamydia pneumoniae)
• Göğüs kafesine alınan darbeler
• Marfan ve Ehler-Danlos sendromu (Bağ dokusu hastalıkları)
• Kan ve dolaşım sistemi bozuklukları

Kalp Sıkışmasının Teşhisi

Hasta diyabet, yağ yüksekliği, tansiyon, sigara içimi, ileri yaş, erkek cinsiyet, menopoz sonrası durum ve diğer risk faktörlerinin açığa çıkarılması açısından sistematik sorgulanmalıdır.

Teşhis aşamaları aşağıdaki gibi yapılır:

• Hikâye: Kalp sıkışması olan hasta, 50-60 yaş erkek veya 65-75 yaş kadın hastalar olup, göğüste yanma, baskı, sıkışma veya boğulma ya da bazen sadece hafif ağrı şikâyeti ile doktora başvurabilir. Ağrı yerini göstermeleri istendiğinde, hastalar genellikle yumruklarını iman tahtasının üzerine koyarak ağrı ve sıkışma şeklinde ifade etmektedir. Bu şikâyet artıp azalan karakterde olup 1-5 dakika arasında sonlanır.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede tam sistem muayenesi yapılmalıdır. Risk faktörlerine yönelik incelemeler yapılmalıdır. Diyabette cilt lezyonları, kansızlık, tiroit hastalığı bulguları ile sigara içilmesine bağlı parmaklarda sarı lekeler bulunabilir. Kalp seslerini, ritmini, hızını dinlemek gerekir.
• Laboratuvar: Total kolesterol, LDL, HDL, trigliserid, şeker, protein, kan hücre değerlerine bakılmalı ve fizik muayene bulguları mevcutsa tiroit fonksiyon testleri de bunlara eklenmelidir. Kalp krizine yönelik şüphe varsa kalp proteinlerinin (troponinler, LDH) seviyesine bakılmalıdır.
  
• EKG: EKG normal çıkabilir ya da hastalığa özgü olmayan bulgular ortaya çıkabilir. Bu durumda egzersiz testi yapılmalıdır.
• Egzersiz Testi: Hasta bir koşu bandına bindirilir. EKG takılır. Koşu sırasında EKG’deki değişikliklere bakılır.
• Koroner Anjiyografi: Bu tanı yöntemi kalp damarlarının net olarak ortaya konulmasına ve kalp damar tıkanıklığının saptanması veya dışlanmasına imkân sağlamaktadır. Böylece hem darlığın derecesi hem de kalp fonksiyonları değerlendirilebilmektedir. Damardan kalp damarlarına gidildiği için riskli bir yöntemdir. Riskli hastalara uygulanır.
• EKO: Bir ultrason yardımıyla kalp fonksiyonları değerlendirilir.

Bu makaledeki yazılar bilgilendirme amaçlıdır. Eğer kalp sıkışması şikayetiniz varsa vakit kaybetmeden doktora başvurunuz!

Kalp Sıkışmasının Tedavisi

Her hasta bireysel olarak kendi beklentileri ve amaçları doğrultusunda değerlendirilmelidir. Semptomların kontrolü, kalp krizi ve erken ölüm gibi klinik durumların önlenmesi hedeflenmelidir. 

Tedavi hedeflerine ulaşabilmesi için kalp sıkışmasını uyaran fiziki ve duygusal streslerinde dikkatli takibi gerekmektedir

• Risk Faktörlerinin Saptanması ve Tedavisi: Obezite, diyabet, hipertansiyon ve hipertiroidi varsa tedavi edilmelidir. Akciğer hastalıklarında sigara kullanımı, alkol, madde kullanımı varsa tamamen bırakılmalıdır. Kansızlık tablosu düzeltilmelidir. Bu bozuklukların düzeltilmesi, kalp sıkışma sıklıklarını azaltabilir, hatta tamamen yok edebilir.
• Yaşam tarzını düzenleme: Fiziksel ve duygusal streslerden kaçınma, egzersiz, kilo verme, doymuş yağlardan fakir yiyecekler gibi yaşam tarzı düzenlenir.
• İlaç Tedavisi: İlaç tedavisi de altta yatan hastalığa göre düzenlenmelidir. Tansiyon, şeker, kötü kolesterol yüksekliği, obezite için farklı tedavi rejimleri uygulanır.
  • Sadece kalp sıkışması içinde kalp kan akımını arttıran ve damar tıkanıklığını önleyen ilaç rejimleri vardır.
• Koroner Anjiyografi: Bu yöntem hem tanı hem de tedavi de kullanılır. Amaç tıkalı damarı bulup açmaktır.

Kalp Sıkışması Tedavi Edilmezse

Kalp sıkışması tedavi edilmezse altta yatan neden ilerleyerek kalp yetmezliğinden ölüme giden bir sürece gidebilir. İstenmeyen durumlar arasında: Kalp yetmezliği, kalp krizi, aritmi, felçler, organ yetmezlikleri sayılabilir. Eğer kalp sıkışmanız varsa vakit kaybetmeden doktora başvurun!

Kalp Sıkışmasına Ne İyi Gelir?

Kalp sıkışması için en önemli faktör yaşam tarzını düzenlemektir.

Kalp sıkışmasına iyi gelen yaşam tarzı değişiklikleri aşağıdaki gibidir:

• Düzenli uyku: Her yeterli ve vaktinde yatmaya özen gösterilmelidir.
  
• Düzenli egzersiz: Haftada 3-5 gün, vücudu fazla yormadan 20-60 dakika süreyle yapılmalıdır. Sabah saatlerinde yapılmamalıdır.
• Sebze ve meyveden zengin diyet: Liften zengin, posalı gıdalar
• Doymamış bitkisel yağlar: Zeytinyağı, kanola yağı, soğuk su yağlı balıkları; somun, ton, uskumru, mısır özü yağı vs.
• Kilo vermek: Vücut kitle indeksi 30’un altında tutulmalıdır.
• Vitamin E, vitamin C, folik asit ve kalsiyum takviyeleri: Gerekli durumlarda kullanılmalıdırlar.
  
• Yeme alışkanlığı: Sık aralıklarla ve az yeme alışkanlığının kazandırılması, sabah ve öğle yemeği sonrası harcanan enerjiyi azaltmak gereklidir.
• Stresle başa çıkabilme eğitimleri
  

Kalp Sıkışmasına Ne İyi Gelmez?

Kalp sıkışmasını tetikleyen en önemli faktörlerden biri duygusal streslerdir. Gülerken, ağlarken, stresten, ara ara kalp sıkışması olur.

Kalp sıkışmasını tetikleyen faktörler:

• Fiziksel ve duygusal stres
• Kalitesiz uyku
• Doymuş yağlardan zengin yiyecekler
• Yüksek tansiyon
• Obezite
• Hareketsiz yaşam
• Diyabet
• Sigara, alkol, madde kullanımı
• Kirli ve gürültülü ortamlar
• Doğum kontrol hapları
• Kansızlık
• LDL yüksekliği(kötü kolesterol)
• HDL düşüklüğü(iyi kolesterol)

Kalp Sıkışması İlaçları

LDL yüksekliği için: Statin grubu ilaçlar

HDL düşüklüğü için: Niasin ve fibratlar

Kalbin kanlanmasını arttıran ilaçlar:

• Nitratlar: Dilaltı şeklinde olan 0,4-0,6 miligramlık tabletler kullanılmaktadır. Nitrogliserin, isosorbid dinitrat vs.
• B-blokerler: Kalp damar hastalıklarında kullanılan en önemli ilaçlardan biridir. Kalp krizinden sonra ölüm oranlarını belirgin azaltmaktadır. Propranolol, metoprolol, atenolol vs.
• Kalsiyum kanal blokerleri: Nifedipin, verapamil, diltiazem vs.

Damar tıkanmasını engelleyenler:

• Aspirin, klopidogrel, tikagrelor vs.

Pıhtı oluşumu engelleyen ilaçlar:

• Heparin, warfarin, apiksaban, rivaroksaban, dabigatran vs.

Kalp Sıkışması Ameliyatı

Kalp sıkışması için damar tıkanıklığı durumunda cerrahi işlemler uygulanır. 

Cerrahi işlem olarak girişimsel koroner anjiyografi ve koroner bypass ameliyatı yapılır:

Girişimsel koroner anjiyografi: Bu işlemde kısmen tıkanmış bir damara, ucunda balon bulunan bir kateter sokulur. Balon şişirildiğinde damarı genişletir. Tıkanmaların yaklaşık %20-30 birkaç gün ya da hafta içinde yeniden tıkanırsa da çoğu başarıyla yeniden açılabilir. Bu işlem uygun damar tıkanıklığı olan hastalarda bypass ameliyatına bir alternatif oluşturur. İlk başarı oranı deneyimli ellerde çok yüksektir. 

Koroner arter bypass ameliyatı: Koroner arter bypass ameliyatında vücudun başka bir bölümünden alınan damar tıkalı damarla yer değiştirilir. Açık cerrahi işlemdir. Seçilmiş hastalarda çok etkili bir yöntemdir. İkinci kez bypass ameliyatı yapılacak olan hastalarda ölüm oranı ilk bypasstı olduğundan 3-5 kat daha yüksektir; bu nedenle ilk bypass için iyi zamanlama yapılması önem taşır.

Hamilelikte Kalp Sıkışması

Gebelerde vücut ekstra, kanı bebeğe de göndereceği için kan miktarı artar. Kalbin kanı daha hızlı ve güçlü pompalaması gerekir. Bu sebepten dolayı kalp sıkışması, çarpıntı gibi belirtiler çok fazla olmamak şartıyla normal kabul edilebilirler.

Ancak aşırı derecede sıkıştırıcı ağrı; ellerde, parmaklarda, dudaklarda morluk, yüksek tansiyon, bayılmalar gibi belirtileriniz varsa vakit kaybetmeden doktora başvurunuz!

Çocuklarda Kalp Sıkışması

Çocuklardaki görülen göğüs bölgesinde ağrı çoğunlukla erişkinlerdeki ciddi kalp hastalıkları ağrısını yansıtmaz.

Çocuklardaki kalp sıkışmasının nedenleri: 

Doğumsal kalp damar anormallikleri, kawasaki hastalığı (damar iltihabı), ailesel trigliserit yükseklikleri, hiperhomosisteinemi (homosistein proteini yüksekliği) gibi doğumsal nedenler sayılabilir. 

Kalp Sıkışması için Hangi Doktora Gidilir?

Kalp sıkışması için bir ‘Kardiyoloji Bölümüne’, doktor olarak da bir ‘Kardiyoloji uzmanına’ başvurulmalıdır.

Göğüs bölgesinde, sol omuz bölgesinde, sol kolun iç tarafında, sırt, boyun, çene ve mide bölgesine sıkıştırıcı tarzda ağrı;

Sol kol ve omuzda uyuşma, karıncalanma hissi, çarpıntı, terleme, bulantı, kusma hissi, nefes darlığı, nefes alamama, nefes alırken kalp sıkışması, bayılma, yorgunluk hissi, egzersiz ile belirtilerin artması ve dinlenme ile azalması, yüksek veya düşük tansiyon gibi belirti ve bulgularınız varsa vakit kaybetmeden doktora başvurunuz!