Kemik Kisti

Kemik Kisti Nedir?

Kemikler normalde vücutta destek görevini sağlayan sert yapılardır ve kemiklerin içinde herhangi bir kist bulunmaz. Ancak bazı durumlarda kemik içinde sıvı dolu boşluklar oluşur. Buna kemik kisti adı verilir. Kemik kistleri çoğunlukla çocuklarda ve genç yetişkinlerde görülür.

Kemik kistleri genellikle herhangi bir semptom göstermez ve iyi huyludur. Kansere dönüşme eğilimleri yoktur. Kişinin sağlığını da bir tehlikeye atmaz ve tesadüfi olarak tespit edilir. Bununla birlikte, daha büyük kistler kemiğin zayıflamasına neden olarak kemikleri kırılmaya karşı daha savunmasız hale getirebilir. Bu durumda ağrı, kistin olduğu bölgede şişme, o bölgede hareket etmede problem gibi semptomlar görülebilir.

Kemik kistine yol açan sıvının birikmesine neyin neden olduğu tam olarak bilinmemektedir. Ancak kemikteki kan damarlarındaki hasar dahil olmak üzere çeşitli durumların sebep olabileceği düşünülmektedir. Küçük olan kistlerin büyümesi gibi durumlarda müdahale gerekebilmektedir.

Kemik Kisti Belirtileri

Kemik kistlerinin genellikle kişinin fark edebileceği herhangi bir semptomu yoktur ve kemik kırılmadan önce veya herhangi bir sebepten röntgen çekilmeden önce tespit edilmezler.

Unikameral Kemik Kisti Belirtileri

Unikameral (basit) kemik kistlerinin çoğu sık görülen ve basit kistler olduğu için kemik kist tarafından aşırı derecede zayıflatılmadıkça herhangi bir belirtiye neden olmaz. Kemik aşırı derecede zayıflatıldığında ve güçsüz bir hale geldiğinde kilo alınması durumunda genelde ağrı hissedilmeye başlanır.

Unikameral kemik kisti sonucu kemikte bir kırılma oluşursa aşağıdakiler gibi semptomların görülmesi muhtemeldir:

1. Kırık bölgesinde ağrı ve şişme
2. Kemik veya eklem çevresindeki yara oluşumu
3. Kırık bölgesindeki ciltte renk kaybı
4. Kırık bölgesinde normalde olmaması gereken bir açılanma
5.  Kist bölgesinde yaralanma ve yaralı bölgede hareket etmede problemler
6. Anevrizmal kemik kisti belirtileri

Anevrizmal kemik kistleri daha nadir görülen bir türdür ve hızlı büyüyebildiği için bir komplikasyon oluşturup belirti verme olasılığı daha fazladır.

Anevrizmal kemik kistinde görülebilecek belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

1. Genellikle zamanla kötüleşen ve kalıcı olabilen donuk bir ağrı
2. Kist bölgesinde şişme
3. Etkilenen vücut kısmında bozulmalar
4. Etkilenen vücut kısmında hareket etme miktarında azalma, o bölgede zayıflık, güçsüzlük veya sertlik
5. Etkilenen bölgedeki ciltte sıcaklık artışı

Omurga içinde anevrizmal kemik kisti gelişirse, sinir sisteminin normal çalışmasını bozabilir ve aşağıdaki gibi ek semptomlara neden olabilir:

1. Kas güçsüzlüğü
2. Bacaklarda veya kollarda şiddetli ağrı
3. Kalıcı baş ağrıları
4. Kollarda ve bacaklarda uyuşma veya karıncalanma hissi
5. Vücudun bir veya daha fazla kasını hareket ettirme yeteneğinin kaybı

Kemik Kisti Nedenleri

Unikameral ve anevrizmal olmak üzere temel iki çeşit kemik kisti bulunur. Unikameral kemik kistine soliter kemik kisti de denilebilmektedir. Ayrıca genelde çene kemiğinde oluşan özel bir tür olan stafne kemik kisti de kemik kisti çeşitlerinden biri olarak sayılabilir. Hem unikameral (basit) hem de anevrizmal kemik kistlerinin tam olarak nedeni belirsizdir.

Ancak olabilecek nedenler şu şekilde sıralanabilir:

Unikameral Kemik Kisti Nedenleri

Unikameral kemik kistleri vücudun herhangi bir yerinde oluşabilmektedir. Ancak vakaların % 90'ı üst kol kemiğini veya uyluk kemiğini etkiler. Parmakta kemik kisti ise nadir görülen bir durumdur. Bu tür kemik kistlerinde herhangi bir komplikasyona ya da belirtiye neden olmadığı sürece genellikle herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmaz.

Unikameral kemik kistleri çoğunlukla 5 ila 15 yaş arasındaki küçük çocukları etkiler ve ortalama tanı yaşı dokuzdur. Erkeklerde unikameral kemik kisti görülme olasılığı kızlara göre 2 kat daha fazladır.

Unikameral kemik kisti oluşumunda neden olarak düşünülen en sık durum, kemikte oluşan yüksek basınç ve tıkanma sonucunda belli bölgelerde sıvı birikmesidir. Bu durumun özellikle çocukluk döneminde hızlı kemik büyümesi sonucu normal işlevin değişmesiyle meydana geldiği düşünülmektedir. Ayrıca bir kişide unikameral kemik kisti geliştirme olasılığını artırabilecek bazı genetik mutasyonlar olabileceği düşünülse de bunun hakkında kesin bir kanıt bulunamamıştır.

Anevrizmal Kemik Kisti Nedenleri

Anevrizmal kemik kistleri de vücudun herhangi bir yerinde gelişebilir. Ancak çoğunlukla uyluk, alt bacak, üst kol kemiği omurga kemikleri gibi yerlerde görülmektedir.

Anevrizmal kemik kistlerinin çok nadir olduğu düşünülür ve herhangi bir yılda her milyon kişiden sadece birini etkiler. Kanserli yani kötü huylu bir oluşum değildirler ancak hızla büyüyebilir ve etkilenen kemiğin normal işleyişini bozabilirler.

Çoğu anevrizmal kemik kisti vakası 10 ila 20 yaş arasındaki gençleri etkiler. Anevrizmal kemik kistlerinin kadınlarda biraz daha yaygın olduğu düşünülmektedir.

Anevrizmal kemik kistinde, kist içerisinde biriken sıvı genellikle kandır. Bu yüzden anevrizmal kemik kisti oluşumunda, kemik içerisinde yer alan kan damarlarındaki anormalliğin bir sebep olabileceği düşünülmektedir. Bununla birlikte, tam olarak ne tür bir anormallik olduğu veya bu durumun tam olarak nedeni belirsizdir.

Bir teoriye göre, kemikte daha önce meydana gelen bir yaralanmanın kan damarlarına zarar verebileceği ve kemik içinde kan birikmesine neden olabileceğidir. Başka bir teori ise kemik içindeki diğer kanserli olmayan büyümelerin (iyi huylu tümörler) kan akışını bozabileceği ve anevrizmal kemik kisti oluşumuna neden olabileceğidir.

Kemik Kisti Teşhisi

Kemik kistleri genellikle çocukta herhangi bir nedenle çekilen röntgenler incelenirken ortaya çıkar. Kemik içerisindeki boşluklar bu grafilerde görülebilmektedir. Direkt olarak herhangi bir kisti görmek için röntgen çekmek nadir bir durumdur. Çünkü kistler çoğu zaman belirti vermez ve doktor tarafından şüphelenilmez. Kırık gibi durumlarda röntgen çekildiğinde durum fark edilir. Bazı durumlarda daha fazla test ve tanı yöntemi gerekebilmektedir.

Bu durumlar şu şekilde sıralanabilir:

1. Kist hala büyümekte olan uzun bir kemiğin sonunda oluştuysa çocuğun fiziksel görünümü etkilenebileceği için ek testler yapılabilir.
2. Açıklanamayan kilo kaybı gibi ek semptomlar varlığında kemik kanseri olasılığına karşı ek testler yapılabilir. Ancak kemik kanseri oldukça nadir görülen bir durumdur.
3. Kistin aşırı büyüdüğü durumlarda etkilenen kemikte kırılma olasılığına karşı ek testler yapılabilir.

Bu gibi durumlarda bilgisayarlı tomografi gibi yöntemlerle daha ayrıntılı görüntüler elde edilir. Aynı şekilde daha ayrıntılı görünümler elde etmek için emar kullanılabilmektedir.

Kemik Kisti Tedavisi

Birçok kemik kisti herhangi tedaviye ihtiyaç duymaz. Sadece belli dönemlerde yapılan takipler yeterli olmaktadır. Bununla birlikte, kist ağrıya neden oluyorsa veya kemikte herhangi bir kırılmaya yatkınlık durumu yaratıyorsa tedavi gerekebilmektedir.

Unikameral Kemik Kisti Tedavisi

Kist küçükse ve etkilenen kemik güçlü ise sadece belli aralıklarla takip yapılır. Takip, kistin büyüme olasılığına karşı yapılmaktadır. Büyüme meydana geldiğinde durum tekrar değerlendirilip tedavi yöntemleri tekrar düşünülür. Yaklaşık dört unikameral kemik kistinden biri, tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden iyileşir.

Kist iyileşme belirtisi göstermiyorsa veya kemiğin kırılma riski yüksek olduğu düşünülüyorsa steroid enjeksiyonu, kemik iliği enjeksiyonu, küretaj ve kemik greftleme gibi tedavi yöntemleri uygulanabilmektedir. Her üç teknik de genel anestezi altında gerçekleştirilir ve kişi herhangi bir acı hissetmez. Bazı durumlarda, iki veya üç tekniğin bir kombinasyonu kullanılabilir.

Steroid Enjeksiyonu

Bu tip tedavi için tercih edilen steroid, metilprednizolon asetat adı verilen bir steroid türüdür. Metilprednizolon asetat, prostaglandin adı verilen ve kistin büyümesini önlemeye yardımcı olan bir kimyasalın uyarılmasını teşvik ederek etkisini göstermektedir.

Hekim, steroidi enjekte etmeden önce sıvıyı kistten boşaltır ve daha sonra ilacı enjekte eder. Kist tamamen iyileşene kadar bir yıl boyunca birkaç ayda bir tekrarlanan enjeksiyonlar gerekebilir.

Steroid enjeksiyonu nispeten basit bir tedavi tipi olduğundan, genellikle kullanılan ilk tedavidir. Ek tedavi seçenekleri sadece kist iyileşme belirtisi göstermezse kullanılır.

Kemik İliği Enjeksiyonu

Kemik iliği enjeksiyonu, steroid enjeksiyonu ile benzerlik gösterir. Cerrah kist içerisine genellikle pelvis yani kalça kemiği içerisinden aldığı kemik iliğini enjekte eder.

Kemik iliği, kisti iyileştirmeye teşvik etmesi gereken özel hücreler içerir. Bu hücreler sayesinde kist içeriği zamanla boşalır ve durum normale döner. Çoğu zaman, tek bir kemik iliği enjeksiyonu yeterli olmaktadır.

Küretaj ve Kemik Grefti

Küretaj ve kemik grefti yönteminde hekim kiste girebilmek için kemiğe girer. Daha sonra kistin içindeki sıvı boşaltılır ve kistin sınırları küret adı verilen bir alet kullanılarak kazınır. Sonuçta kemik içinde oluşan boşluk, hastanın diğer kısımlarındaki veya bağışlanmış kemiklerle birlikte doldurulur.

Vakaların yaklaşık % 10-20'sinde, özellikle büyük kistlerde veya gençlerde, tedaviden sonraki ilk iki yıl içinde kemik kistleri tekrarlayabilir. Bu nedenle, daha önce etkilenen kemiğin durumunu değerlendirmek için hastanın düzenli aralıklarla röntgen görüntülerini çektirmeleri gerekebilmektedir.

Anevrizmal Kemik Kisti Tedavisi

Anevrizmal kemik kistleri tipik olarak unikameral kemik kistindeki tedavi yöntemlerinden biri olan kürtaj ve kemik greftleme yöntemi kullanılarak tedavi edilir.

Bazı durumlarda, kist dokusunu yok etmek için soğuk bir madde olan sıvı azot (çok soğuk bir madde) gibi ek tedaviler kullanılabilir. Bazı anevrizmal kemik kistleri basit bir biyopsiyi takiben kendiliğinden iyileşir. Yaklaşık beş anevrizmal kemik kistinden biri, neredeyse her zaman ilk 18 ay içinde tedaviyi takiben tekrar eder.

Kemik Kisti Tedavi Edilmezse

Kemik kistleri özellikle de unikameral yani basit kemik kistleri tedavi edilmediği takdirde büyük bir probleme yol açmaz. Hatta hiçbir belirti vermeden bile kalıcı olabilir. Ancak anevrizmal kemik kistleri veya büyük unikameral kistler kemik yapısını bozarak kırıklara neden olabilir. Ayrıca büyüme çağındaki çocuklarda büyümeyi bozabilir.

Çocuklarda Kemik Kisti

Kemik kistlerinin çoğu çocukluk ve genç erişkinlik döneminde ortaya çıkmaktadır. Basit bir kemik kisti olarak bilinen unikameral kemik kisti, kemikte sıkıştırılmış lifli doku ile kaplı sıvı dolu bir boşluktur. Yüzde 50-60 oranında unikameral kistler büyüyen bir çocuğun uzun kemiklerinde, özellikle üst kol kemiği yani humerusun üst kısmında ortaya çıkar. Yüzde 25-30 oranında da femurun üst kısmında ortaya çıkar. Ancak diğer kemikler de etkilenebilir.

Unikameral kistler genelde 5 ila 15 yaş arasındaki çocukları etkiler. Büyük çocuklarda ve yetişkinlerde, düz kemiklerde (pelvis, çene, kafatası veya göğüs kafesi gibi) veya büyük topuk kemiğinde ortaya çıkma eğilimindedirler.

Unikameral kemik kistleri iyi huylu olarak kabul edilir. Kemiğin dışına yayılmaz. Bazıları kendiliğinden iyileşirken bazıları gittikçe büyür. Çocuklarda özellikle büyüme döneminde kemik kistlerinin büyümesiyle kırıklar oluşabilmektedir. Bu durumda şiddetli ağrılar yaşanabilir. Çocuklar acıya yetişkinlere göre daha dayanıksız olduğu için ufak büyümelerde bile çocuklarda rahatsızlık hissi yaşanabilir.

Kemikler doğal olarak çocuk büyüdükçe büyür ve değişir. Bununla birlikte, uzun bir süreç boyunca bazen anormallikler ortaya çıkabilir. Anevrizmal kemik kistleri bu anormalliklerden biridir. Anevrizmal kemik kistlerinde çocuklarda kemiğin genişlemesi sonucunda ağrı, şişme ve kırıklar oluşabilir. Ancak basit kistler gibi yine iyi huyludurlar ve yayılma eğiliminde değillerdir.

Anevrizmal kemik kistleri en sık olarak ergenlik dönemindeki çocuklarda görülür. Kollar, bacaklar, gövde veya kafatasının yanı sıra omurga ve dizdeki hemen hemen her kemikte oluşabilirler. İyi huylu olsa da, oldukça yıkıcı olabilirler. Çünkü kemiğin yapısını bozup kırıklara neden olabilirler.

Kemik Kisti için Hangi Doktora Gidilir?

Kemik kisti için gidilmesi gereken bölüm Ortopedi ve Travmatolojidir. Hekim kemik kistini takip edebilir ve tedaviye gerek olup olmadığına karar verebilir. Kemik kisti herhangi bir semptoma yol açmıyorsa veya büyümede bir sorun yaratmıyorsa hekime başvurmak gerekmeyebilir. Ama semptom yarattığı an kırıklara neden olabildiği için bir hekime muayene olmak gerekir.