Lökoplaki

Lökoplaki Nedir?

Lökoplaki, diş etlerinde, yanakların iç kısımlarında, ağzın alt kısmında ve bazen dilde kalınlaşmış beyaz lekeler oluşması durumudur. Bu lekeler genellikle serttir ve kazınma veya soyulma gibi durumlarla dökülmez. Yapılan araştırmalar lökoplakiye neyin sebep olduğunu tam olarak ortaya koyamasa da tütün kullanımına bağlı olarak kronik yani uzun süreli tahriş, tütsülenmiş gıdaların fazla tüketilmesi ana neden olarak belirlenmiştir.

Lökoplaki lezyonlarının çoğu iyi huyludur yani kanserli değildir. Ancak bazıları erken kanser belirtileri gösterebilmektedir. Ağız içi kanserler, lökoplaki bölgelerinin yanında ortaya çıkabilir. Kırmızı alanlarla karışan beyaz alanlar (benekli lökoplaki) kanser potansiyelini daha çok gösterir. Bu nedenle, ağızda olağandışı, kalıcı değişikliklerin olması durumunda bir hekime başvurmak en doğrusu olacaktır. Bazen oral kıllı lökoplaki veya hairy lökoplaki olarak adlandırılan bir tür lökoplaki, özellikle HIV / AIDS olmak üzere hastalık nedeniyle bağışıklık sistemleri zayıflamış kişileri etkiler.

Lökoplaki Belirtileri

Lökoplaki, ağız gibi mukozal dokuya sahip vücut kısımlarında oluşur. Genellikle de ağız içinde anormal beyaz yamalar ile kendini gösterir. 

Bu lezyonların görünüşü zamanla değişebilir ve aşağıdaki gibi olabilir:

• Ağız içinde beyaz veya gri renkli lekeler
• Kalın, sert, mukoza yüzeyinden yüksek lezyonlar
• Tüylü lökoplaki için tüy benzeri görünümlü lezyonlar
• Nadir de olsa kırmızı lekeler

Daha önce beyaz olan bir lökoplaki lezyonunun kızarması kanserleşme öncesi bir durum olarak kendini gösterebilir. Bu yüzden böyle bir durumda hekime başvurulmalıdır. Lökoplaki diş etlerinde, yanakların iç kısmında, dilin altında veya üstünde ve hatta dudaklarda meydana gelebilir. Lezyonların gelişmesi birkaç hafta sürebilir. Nadiren hastalar ağrı hisseder.

Bazı kadınlarda, cinsel organların dışında vulva adı verilen bölgede ve vajinanın içinde lökoplaki gelişebilir. Bu genellikle menopoz dönemindeki kadınlarda görülür. İyi huylu bir durumdur. Bu lezyonlar dışında ek semptomları olan hastalar bir doktora başvurmalıdır.

Lökoplaki Nedenleri

Lökoplaki nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, sigara dahil tütün kullanımından kaynaklanan kronik tahriş, çoğu vakadan sorumlu gibi görünmektedir. Genellikle sigara kullanıcılarının dumanı daha çok tuttukları veya aldıkları bölgede lökoplaki oluşma eğilimi vardır. Bu bölgelerdeki mukoza dokusu gittikçe genişlemeye ve kalınlaşmaya başlar. Bunun sonrasında da doku kendini değiştirmeye başlar. Sigara haricinde olası nedenler doktor tarafından değerlendirilir ve hastaya iletilir.

Sigara içme dışında olası tahriş ve lökoplaki nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Dil yüzeyine sürtünen pürüzlü, kırık veya keskin dişler
• Kırık veya uygun olmayan diş protezleri
• Uzun süreli alkol kullanımı

Tüylü lökoplaki genelde Epstein-Barr virüsü (EBV) enfeksiyonundan kaynaklanır. EBV ile enfekte olunduğunda, virüs ömür boyu vücutta kalır. Normalde virüs uyku halindedir, ancak bağışıklık sistemi özellikle HIV / AIDS nedeniyle zayıflarsa, virüs yeniden aktive olur ve bu da tüylü lökoplaki gibi durumlara yol açar. Human papilloma virüs (HPV) adı verilen virüs türüyle enfekte olmak lökoplakilerin kansere dönüşme olasılığını arttırır. Ayrıca kötü ağız hijyeni de hem lökoplaki oluşumunda hem de ilerlemesinde sorumlu tutulabilmektedir.

Lökoplaki Teşhisi

Lökoplaki teşhisinde genellikle hekimin sırayla uyguladığı bir algoritma bulunur. Çoğu zaman ilk öncelikle hastanın tıbbi öyküsü ve olası risk faktörleri öğrenilir. Daha sonra ağızda oluşan lökoplaki yaraları incelenir. Bundan sonra da hem diğer lezyonları dışlamak hem de tanıyı doğrulamak için çeşitli testler uygulanabilir. Bunun dışında en önemli dışlanması gereken durum ağız içi kanserlerdir. Bunun için bunlara yönelik testler uygulanır.

Bu testler şu şekilde sıralanabilir:

• Ağızdan fırça biyopsisi: Ağızdan fırça biyopsisinde, ağız içindeki lezyondan küçük, dönen bir fırça ile parçalar alınır. Daha sonra bu parça laboratuvarda incelenir. Bu, non-invaziv yani cerrahi olmayan bir işlemdir ancak her zaman kesin bir tanı ile sonuçlanmaz.
• Eksizyonel biyopsi: Eksizyonel biyopsi, lökoplaki yamasından dokunun cerrahi olarak çıkarılması veya küçükse tüm yamanın çıkarılması durumudur. Eksizyon biyopsisi daha kapsamlıdır ve genellikle kesin tanı ile sonuçlanır.

Biyopsi kanser için pozitifse ve doktor tüm lökoplaki yamasını çıkaran eksizyonel bir biyopsi yaptıysa, daha fazla tedaviye ihtiyaç olmayabilir. Ağızdaki lökoplaki lezyonu büyükse, hasta tedavi için bir kulak burun boğaz uzmanına veya ağız konusunda uzman bir cerraha yönlendirilebilir. Tüylü lökoplakiye sahip olduğu belirlenen hastalarda, genellikle bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilecek durumlar değerlendirilir.

Lökoplaki Tedavisi

Lökoplaki tedavisi, özellikle lezyon tek bir tane olduğunda ve küçük olduğunda başarıyla yapılabilmektedir. Çünkü lezyon erken aşamalarda yakalanmış olur. Ayrıca ağızda normal olmayan bölgeler için düzenli olarak kontrole gitmek de gerekebilmektedir. Çoğu insan için, tütün veya alkolü kesmek gibi durumlar tahriş kaynağının ortadan kaldırılmasını sağlayarak tedavi için yeterli olabilmektedir. Tüm bunlar etkili olmadığında veya lezyonlar erken kanser belirtileri gösterdiğinde farklı tedaviler uygulanır.

Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Lökoplaki yamalarının çıkarılması: Lökoplaki lezyonları, bir neşter, lazer veya kanser hücrelerini donduran ve yok eden aşırı soğuk bir prob (kriyoprob) kullanılarak çıkarılabilir.
• Lezyon çıkarılmasından sonra kontrol: Lökoplaki lezyonlarının çıkarılmasından sonra, nüksler oldukça yaygın olarak görülmektedir. Bu yüzden kesinlikle doktor kontrolüne gelinmelidir.

Tüylü lökoplaki için genellikle bir tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Durum genellikle hiçbir belirti vermez ve muhtemelen ağız kanserine de yol açmaz.

Ancak tedavi gerektiği durumlarda da aşağıdakiler önerilebilir:

• İlaç tedavisi: Olası var olan virüs için antiviral ilaçlar gibi tüm sistemi etkileyen bir haplar reçete edilebilir. Bu ilaçlar, tüylü lökoplaki nedeni olan Epstein-Barr virüsünü baskılar. Topikal tedavi de kullanılabilir.
• Takip: Tedavi bırakıldığında, beyaz kıllı lökoplaki ağız içinde tekrarlayabilmektedir. Bunun için tedaviden sonra düzenli olarak takip yaptırmak gerekir.

Lökoplaki Tedavi Edilmezse

Lökoplaki genellikle ağızdaki dokularda kalıcı hasara neden olmaz. Bununla birlikte bazı durumlarda lökoplaki lezyonları sonucunda ağız kanseri riski artar. Ağız kanserleri sıklıkla lökoplakinin oluştuğu yerlerin yakınında oluşur ve yamaların kendileri kanserli değişiklikler göstererek kansere dönüşebilir. Tüm bu kanser oluşum riskleri, lezyonları çıkarıldıktan sonra bile devam eder. Bu yüzden lökoplaki olduğundan şüphelenilen durumlarda bir hekime başvurup en azından doktor tarafından değerlendirilmelidir. Tüylü lökoplaki ise genellikle kansere yol açmaz.

Lökoplakiye Ne İyi Gelir?

Lökoplaki, ağızda oluşan anormal lezyonlardır. Bu duruma iyi gelen veya tedavi sürecine katkı sağlayan bazı durumlar bulunmaktadır. İyi ağız hijyeni uygulamak ve ağız mukozasına zarar veren veya baskı yapan aktiviteleri durdurmak, lökoplakiyi yönetmenin ve önlemenin en kolay yoludur.

Bunların haricinde lökoplakiyi ve komplikasyonlarını önlemenin önerilen yolları şu şekilde sıralanabilir:

• Her türlü tütün ürünlerinden kaçınmak
• Esrar, karanfil ve reçine dahil olmak üzere solunan veya tütsülenmiş ürünlerden kaçınmak
• Alkol tüketimini azaltmak veya durdurmak
• Rutin olarak kişinin kendi kendine muayene yapması veya bir doktor tarafından muayene yaptırmak
• Rutin diş muayenelerine katılmak ve diş hijyenini korumak
• Beyazlatıcılar gibi aşındırıcı diş hijyeni ürünlerinden kaçınmak
• Protezler ve diş telleri gibi diş cihazlarının pürüzlü veya açık kenarlar olmadan iyi yaptırılmasını sağlamak
• Ağız yaralarını temiz tutmak
• İçmeden önce sıcak içeceklerin veya yiyeceklerin soğumasını beklemek
• Pürüzlü kenarları olan veya ağız tahrişine neden olan şeker veya çiğneme ürünlerinden kaçınmak
• Besin dengesizliklerini veya eksikliklerini önlemek için sağlıklı, dengeli bir diyet uygulamak

Lökoplaki için Hangi Doktora Gidilir?

Lökoplaki için gidilmesi gereken bölüm Kulak, Burun ve Boğaz hastalıklarıdır. Bu alanda uzman bir hekim hem hastalığın teşhisi hem de tedavisinde hastaya yardımcı olacaktır.

Ağızdaki beyaz lekelerin çoğu endişelenecek bir şey değildir. Bununla birlikte, kanser riski dahil ciddi riskler de olduğu için herhangi bir lekede doktora görünmek de doğru olacaktır. Lökoplaki kanser olmamasına rağmen, uzmanlar genellikle lökoplakiyi prekanser yani kanser öncesi durum olarak kabul eder. Bazen ağız tümörleri, kalıcı, ağrılı veya şiddetli lökoplaki lezyonları içinde gelişir.

Bu yüzden özellikle aşağıdaki durumları fark eden kişiler bir doktora başvurmalıdır:

• Kabarık, beyaz lekeler
• Koyu veya kırmızı lekeli beyaz topaklar
• Düzensiz dokuya sahip lezyonlar
• Çeneyi hareket ettirirken, yerken ve yutarken ağrı veya zorlanma
• İyileşmeden 2 haftadan uzun süren yaralar
• Ağızdaki çevre dokularda değişiklikler
• Kulak ağrısı