Nükleer Tıp Nedir?

Nükleer tıp bölümü, hastalıkların teşhis ve tedavisini radyoaktif maddeler kullanarak gerçekleştirmekten sorumlu olan tıp branşıdır. Nükleer tıp sayesinde kalp, beyin, kemik, böbrek ve tiroid gibi organlardaki tümör oluşumları, travmalar ya da enfeksiyonlar kolaylıkla anlaşılabilir. 

Ayrıca bu organların işlevlerini yerine getirip getiremediklerini görüntülemek de mümkün hale gelmektedir.

Nükleer tıp, diğer tetkik yöntemlerine oranla birçok hastalığın erken teşhis edilmesini sağladığı için oldukça önemli bir branştır. Özellikle kanser ve benzeri ciddi sağlık sorunlarında erken tanı konulması, tedavinin başarı şansını büyük ölçüde arttırmaktadır. 

Nükleer tıp testlerinin uygulanması için öncelikle ağız ya da damar içerisinde radyoaktif izotop içerikli ilaçlar verilir. Ardından özel kameralar aracılığıyla vücudun istenen bölgesinden sintigrafi adı verilen görüntüler alınır. 

Sonuçlar, nükleer tıp uzmanı ve ilgili branş hekimi tarafından detaylı şekilde analiz edilir. Bu sayede hastalıkların doğru teşhisi mümkün olur.

Görüntüleme öncesinde hastalara verilen özel ilaçlar (farmasötik ilaç grubu), tanı aşamasında gama ışınları yayılmasını sağlarlar. Bu sayede gama kamerası ile detaylı görüntüler alınabilir. 

Tedaviye yönelik yapılan uygulamalarda ise radyoaktifler beta ışını yayılmasını sağlar. Böylece zararlı dokulara hasar vererek yok edilmesi mümkün hale gelir. Özellikle melanom ve meme kanseri gibi hastalıkların tedavisinde sık kullanılan bir tedavi seçeneğidir.

Nükleer Tıp Uzmanı Nedir? Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

Nükleer tıp uzmanı, radyoaktif izotopların kullanımı ile hastalıkların tanı ve tedavilerinde rol oynayan hekimlerdir. Uzmanlık için öncelikle 6 senelik temel tıp eğitiminin tamamlanması ve ardından Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS) ile 4 senelik Nükleer Tıp Uzmanlık Eğitiminin kazanılması gerekir. 

Eğitim sürecinde başarı gösteren adaylar, uzman unvanı kazanarak görev yapabilir. 

Nükleer tıp uzmanlarının görev ve sorumlulukları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Kanser hastalıkları için uygulanan taramalarda hastaya hangi yolla ve ne miktarda radyoaktif ilaç verileceğinin belirlenmesi,
• PET (Pozitron Emisyon Tomografisi), gama kamera ya da diğer tıbbi görüntüleme cihazları ile gereken tetkiklerin uygulanması,
• Tetkik sonuçlarının detaylı şekilde analiz edilerek objektif ve doğru şekilde yorumlanması,
• Gerekli görülmesi halinde test sonuçları için diğer branş hekimleri ile işbirliği kurulması,
• Görüntüleme sırasında hastanın yatmak ya da ayakta durmak gibi eylemlerinin belirlenmesi ve uygulanması,
• Tedavi planlaması öncesinde hastanın genel sağlık durumunun değerlendirilmesi,
• Tedavinin ne kadar süreceğinin ve hangi dozda uygulanacağının belirlenmesi,
• Tedavi sırasında görülmesi muhtemel olan risklerin saptanması ve gerekli ön hazırlıkların yapılması,
• Komplikasyonlar hakkında hasta ve hasta yakınlarına bilgi verilmesi,
• Uzun süreli tedavilerde hasta takibin sağlanması ve genel sağlık durumunun beklenen aralıkta tutulması,
• Dokulardaki ya da vücut sıvılarındaki enzim, hormon, ilaç, vitamin ve benzeri maddelerin seviyelerinin ölçülmesi,
• Hastaya verilecek radyoaktif ilaçların kalite kontrol işlemlerinin yapılması,
• Bölüm çalışanlarının radyasyondan ve zararlı etkilerinden korunması için gereken önlemlerin alınması,
• Uygulama sonrasında radyoaktif maddelerin çevre ve insan sağlığını olumsuz etkilememesi için gereken çalışmaların yürütülmesi,
• İhtiyaç duyulması halinde uygulama sürecinde hastaya yardımcı olunmasıdır.

Nükleer tıp uzmanları devlet hastanelerinde, üniversite hastanelerinde, nükleer tıp merkezlerinde, özel hastanelerde ya da eğitim ve araştırma hastanelerinde görev yapabilirler. 

Ancak nükleer tıp bölümü olan devlet hastaneleri, ülkemizde yalnızca gelişmiş şehirlerde bulunmaktadır. Bu nedenle diğer sağlık kuruluşlarının tercih edilme sıklığı daha yüksektir.

Nükleer Tıp Hangi Hastalıklara Bakar? Hangi Hastalıkların Teşhisinde Kullanılır?

Nükleer tıp bölümü, tüm vücut sistemlerinde görülen deformasyonları, işlev kayıplarını ya da tümöral oluşumları teşhis etmekte kullanılabilir. Aynı zamanda tümör küçültme operasyonlarında da sıklıkla nükleer tıp tedavilerinden yardım alınır. 

Nükleer tıp bölümünün tanı ve tedavisinde rol aldığı durumlar ise şu şekilde sıralanabilir:

• Felç hastalıklarının teşhis edilmesi,
• Demans (bunama) vakalarının tanısı,
• Cerrahi operasyon planlaması yapılan sara (epilepsi) hastalıklarının değerlendirilmesi,
• Tümöral oluşumların yerlerinin saptanması,
• Boyun-beyin damarlarına uygulanacak cerrahi operasyonlar için uygunluk değerlendirmesinin yapılması,
• Tümöral oluşumların hangi evrede olduğu ve yayılıp yayılmadığı gibi kriterlerin tespit edilmesi,
• Kemik dokusunda gelişen enfeksiyonların teşhis edilmesi,
• Diğer görüntüleme teknikleriyle belirlenemeyen gizli kemik kırıklarının teşhis edilmesi,
• Saptanan tümörlerin küçültülmesi için tedavi planlanması ve uygulanması,
• Kemik kanseri hastalarında sık görülen ağrı şikayetinin giderilmesi,
• İdrar yollarında gelişen darlık ya da tıkanıklıkların görüntülenmesi,
• Böbreklerde enfeksiyon ya da idrar kaçağı gibi sağlık sorunlarının olup olmadığının kontrol edilmesi,
• Yüksek tansiyon hastalığının sebebini belirlemek için araştırma yapılması,
• Koroner arter hastalıklarının teşhis edilmesi için görüntüleme işlemlerinin yapılması,
• Böbrek nakli yapılan hastaların sağlık takiplerinin yapılması,
• By-pass ameliyatı geçiren hastaların takibinin yapılması,
• Akciğerlerde kan pıhtısı varsa yerinin teşhis edilmesi,
• Gizli enfeksiyon şüphesi bulunan hastalara gerekli uygulamaların yapılması,
• Mide ve yemek borusunda görülen sağlık sorunlarının teşhis edilmesi,
• Guatr hastalığından şüphelenilmesi halinde tanı ve tetkik işlemlerinin uygulanması,
• Safra kesesi tıkanıklığı ve enfeksiyonları gibi durumların saptanması,
• Lenf yollarının genel durumunu analiz edebilmek için görüntüleme tekniklerinin kullanılması,
• Bağırsaklarda kanama olup olmadığının belirlenmesi,
• Tükürük bezlerinin işlevlerini kontrol edebilmek için analiz yapılması,
• Gözyaşı kanallarının görüntülenmesi ve sağlık sorunlarının analiz edilmesidir.

Nükleer tıp bölümü tarafından yürütülen teşhis ve tetkik uygulamaları, hastanın şikayetlerinden sorumlu olan branşın hekimleri tarafından istenir. Ancak tetkik sonuçları nükleer tıp uzmanları tarafından değerlendirilir.

Bu nedenle teşhis aşamasından sorumlu olan hekimler, nükleer tıp uzmanlarıdır. Tedavi sürecinde de gerek görülmesi halinde ilgili branş hekimleri ve nükleer tıp uzmanları bir arada çalışabilir. 

Hastalıkların erken teşhis edilmesi, tedavi yöntemi ve iyileşme süreci açısından hayati önem taşır. 

Organ ve doku tahribatlarının ilerlememesi, fonksiyon kayıplarının oluşmaması, hastalıkların diğer vücut sistemlerine yayılmaması, genel sağlık durumunun korunması ve günlük yaşam konforunun kaybolmaması için belirtiler ilk görüldüğünde bir uzmana başvurulması önemlidir. 

Bu nedenle düzenli aralıklarla genel sağlık taramalarının yaptırılması tavsiye edilmektedir.