Protez Diz Ameliyatı Nedir?

Protez diz, genel olarak aşınmış durumdaki eklem yüzlerinin, polietilen ile özel alaşımlı tıbbi kullanıma uygun metallerdan imal edilen, hastada ağrısız şekilde eklem hareketinin sağlanması amacıyla tasarlanmış özel maddeler ile kaplanıp yapay biçimde bir eklem meydana getirilmesiyle oluşmaktadır.

Kişilerin yürümesini sağlayan diz, ayak bileği ve kalça eklemleri, bir de iş yapmayı sağlayan kol ve eli kullanmaya olanak veren omuz eklemleri için çok sık olarak protez ameliyatları uygulanmaktadır. Dolayısıyla bu eklemler, sıklıkla protez operasyonu yapılan eklemlerdir. Bu protez ameliyatına tıp literatüründe “artoplasti” denmektedir. Bu protez ameliyatları içerisinden ise kalça ile diz protez ameliyatları, en yaygın olarak uygulanan ameliyatlardır.

Protez diz ameliyatı sırasında, bozulmuş durumdaki eklem yüzeylerinin uç bölümleri, tekniğe uygun bir biçimde çıkarılır ve bunların yerine ise protez adı verilen suni tip yüzeyler konulur. Protez diz ameliyatları, temelde bu iki işleme dayanmaktadır.

Yarım protez diz ameliyatı, diz kireçlenme sorunlarında uygulanan ve çok başarılı neticeler getiren bir cerrahi tedavi yöntemidir. Bu yarım diz protezlerinin uygulandığı operasyonların başarılı sonuç vermesinin yanı sıra teknik açıdan da bazı uygulamaları gerektiren önemli cerrahi ameliyatlar olduğu bilinmektedir.

Diz kireçlenme sorunları, özellikle de diz bölgesinin tek bir tarafını etkilemekteyse; bu tip durumlarda hastalara yarım diz protezi yapılması gerekir.

Diz Protezi Ameliyatı Hangi Durumlarda Yapılır?

Diz protezi ameliyatının yapılma nedenleri, hastalarda diz ve bölgesine bağlı birtakım sorunların gelişmesi kaynaklıdır. Bu durumda diz protezi ameliyatı, şu gibi sorunların meydana geldiği durumlarda yapılabilir:

• İleri seviyede diz kireçlenmesi oluşması,
• Dizde çok şiddetli ağrılar yaşanması,
• Dizin şekli üzerinde bozulma meydana gelmesi,
• Hastada uygulanan ilaç tedavisine veya yapılan fizik tedavi yöntemlerine rağmen dizde oluşan rahatsızlığın geçmemesi,
• Dizde bulunan hasarın ileri seviyelere ulaşması gibi durumlarda diz protezi ameliyatı yapılmasına karar verilebilmektedir. 

Protez Diz Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Protez diz ameliyatı yapılışı, pek çok onarım müdahalesine benzer bir prensip ve prosedürde gerçekleştirilir. Bu noktada aşınmış olan parçalar öncelikle çıkarılır ve bu parçaların yerine ise yeni olanları yerleştirilir. Diz ameliyatlarında, genel olarak diz kemikleri üzerinde zarar görmüş olan kısımların çıkarılması ve dizin yüzey kısmına plastik ve metal implantlar takılması işlemleri takip edilir. Diz protezi ameliyatı gerçekleştirileceği gün içerisinde tipik olarak takip edilen adımlar şunlardır:

• Hastanın kol kısmına küçük ebatta bir plastik iğne yerleştirilir. Bu yerleştirilen boruya damar yolu adı verilmektedir, operasyon süresince hem antibiyotik hem de başka ilaçların alınabilmesi amacıyla kullanılmaktadır.
• Ardından hasta, ameliyat odası içerisine alınır ve burada hastaya anestezi uygulanır.
• Anestezi etki etmeye başlar ve hastanın diz kısmı sıvanır; özel yapıda bir çözelti kullanılarak dizi sterilize edilir.
• Bu protez operasyonları, normal şartlarda 1 ila 3 saat kadar bir sürede gerçekleşir ve dizde ekleme ulaşılabilmesi amacıyla diz üstünden kesi atılıp ameliyata başlanmaktadır.
• Cerrah, bu noktada hastanın kemiklerinin hepsini görür. Bu aşamada özel ve hassas yapıda kılavuz ve alet yardımıyla sorunlu olan yüzeyleri alır. Ayrıca implantın kabul edilmesi açısından kemik uç kısımlarına uygun şekil verilir.
• İmplantlar, kemiklere göre belirlenip tespit edilir. Bu anlamda en iyi şekilde diz fonksiyonunun sağlanabilmesi amacıyla dizi çevrelemekte olan bağlarda bir ayarlama yapılması da gerekli olabilir.
• Cerrah, gerek implantların uyum durumundan gerekse fonksiyonundan eğer memnun ise açılan kesi artık kapatılır.
• Operasyon bölgesi üzerinde doğal şekilde gelen sıvıların hastanın vücudundan alınabilmesi amacıyla yara iç kısmına dren (özel bir boru) yerleştirilir.
• Ardından hastaya steril olan bir bandaj yapılır. 
• Son olarak da hasta, ameliyathaneden takip edileceği odaya alınır. 

Protez Diz Ameliyatı Yan Etkileri

Protez diz ameliyatı yan etkileri, hastalarda bazı şikayet ve yakınmalar olarak görülebilir. Bu anlamda genellikle yarım diz protezi ameliyatı geçirmiş olan kişilerin en sık şikayeti de ameliyat sonrası ağrılardır. Bu noktada hastaların ameliyat sonrası başvurma nedenleri, genelde hareket sırasında artış gösteren tipik ağrılardır. Bu ağrı şikayetleri, çoğu zaman dinlenmeyle beraber azalmaktadır. Ancak hastalık sırasında gün geçtikçe oluşan ağrılarda da artma görülmektedir ve bu da geceleri uyku bölünme sorunlarına neden olmaktadır. Bu tip belirti ve şikayetlerin yanı sıra hastalarda protez diz ameliyatına bağlı şu yan etkiler görülebilir:

• Dizlerde hissedilen takılma gibi rahatsız hisler görülmesi,
• Gözle görülebilecek şekilde şişlikler meydana gelmesi,
• Protez dizde tutukluk sorunu yaşanması,
• Yürüme bozukluğu ve hatta hareketlerde kısıtlılık oluşması.

Yarım Diz Protezi Avantajları

Yarım diz protezi avantajları, hastaya pek çok açıdan yarar getirmektedir. Bu durumda yarım diz protezi uygulamasının hastaya sağladığı avantajlar şu şekildedir:

• Başka diz protezlerine göre daha az biçimde bir kesi açılarak ameliyat yapılabilmesi,
• Diz protezlerine kıyasla daha düşük ihtimalde iltihaplanma sorunu meydana geliyor olması,
• Ameliyat sonrası oluşan yaranın çok daha hızlı bir biçimde iyileşiyor olması,
• Kanama oranının çok düşük bir oranda olması,

Yarım diz protezi ameliyatlarında amaç, kişinin dizinin ön–dış bölümündeki bağların ve aynı zamanda anatomik yapıların korunabilmesidir. Bu ameliyatla amaçlanmış bu yöntem sayesinde, kişiler çok daha aktif bir biçimde rutin yaşantılarına devam edebilirler.

Protez Diz Ameliyatı Sonrası

Protez diz ameliyatı sonrası süreçle ilgili hastaların bilmesi ve dikkat etmesi gereken noktalar vardır. Bu konuda hastalar bilgilendirilmeli ve uygun davranarak iyileşme süresini doğru geçirmesi sağlanmalıdır. Hastaların protez diz ameliyatı sonrası süreci şu şekilde ilerler:

• Ameliyatın ertesi günü, hastalar yürüteç kullanarak yürümeye başlar.
• Ameliyattan 1 hafta kadar sonrasında tek bir koltuk değneği kullanarak yürümeleri mümkün olur.
• Ameliyattan 3 hafta kadar sonra ise hastanın iyileşme süreci bitmiş olur.
• Ameliyat sonrası hastaların ilk günler içerisinde sıvı besinlerle beslenmesi gerekir.
• Ameliyat sonrası desteksiz şekilde yürüme mümkün olana kadar yürüteç kullanma süresi uzayabilir.
• Doktor tarafından tavsiye edilen egzersizlerin, ameliyat sonrası süreçte önerilen sıklık içinde yapılması gerekir.
• Hasta taburcu olduktan sonra, 2 günde bir olacak şekilde operasyon bölgesi üzerine pansuman yaptırabilmek için bir polikliniğe gitmelidir. 
• Ameliyat sonrası süreçte dikişlerin alınmasından tam 2 gün sonra hastalar banyo yapabilir.
• Ameliyat sonrası doktorun yazdığı reçeteye uygun şekilde ilaç tedavisine uygun görülen süre boyunca devam edilmelidir.
• Taburcu olunmasının ardından 6. haftada, 3. ve 6. ayda doktor kontrollerine gidilmesi gerekir.
• Ameliyat sonrası süreçte doktorun anlattığı biçimde solunum fizyoterapi egzersizleri yapılmaya devam edilmelidir.
• Yine hastaya tarif edildiği gibi varis çorabının kullanılması gerekir.
• Ameliyat sonrası sigara içilmemesi gerekir.
• Ameliyat sonrası ilk 3-6 aylık süreçte protez takılmış olan yöne ağırlık verilmemesi gerekir.
• 3 hafta süresince ziyaretçiler sınırlı tutulmalıdır. 
• Ameliyat sonrası cinsel hayatla ilgili problemler konusunda doktora danışılabilir.
• Ayrıca ameliyat sonrası süreçte operasyon bölgesi üzerinde ağrı, şişlik, kızarıklık gibi durumlar oluştuğunda doktora bilgi verilmelidir.