VATS Nedir?

VATS, açılımı “Video Assisted Thoracoscopic Surgery” olan alternatif bir akciğer ameliyatı türüdür. Türkçesi Video Yardımlı Torakoskopik Cerrahi şeklinde karşılanabilecek bu işlemde klasik akciğer ameliyatına göre daha küçük boyutlu kesiler yapılmaktadır. Günümüzde oldukça sık tercih edilen bir yöntem olarak klasik akciğer ameliyatlarındaki uzun iyileşme sürelerinin de önüne geçmektedir.

VATS ameliyatı genel anestezi altında ve göğüs bölgesinde 1.5 ila 2 santimlik (ya da uygun görüldüğü takdirde 5 santime kadar) boyutlarda iki ya da üç adet kesi yapılarak gerçekleştirilmektedir. VATS ameliyatı sırasında akciğerler video yardımlı bir sistemle hekim tarafından gözlemlenir ve varsa kanserli hücrelere hekimin kararları doğrultusunda anında müdahale edilebilmektedir.

VATS ile kapalı akciğer ameliyatı gerçekleştirilebilir. Ancak cerrahi işlem sırasında süreç açık akciğer ameliyatına da dönüştürülebilmektedir. Buna, ameliyat sırasında cerrah tarafından karar verilebilmektedir.   

Minimal invaziv cerrahi, vücutta büyük çaplı kesiler yapılmadan gerçekleştirilen tedavi yöntemlerinin ortak adıdır. VATS da minimal invaziv, yani minimalize edilmiş kesiler yapılarak gerçekleştirilen bir göğüs cerrahisi yöntemidir. Akciğerlerde benign (iyi huylu) ya da malign (kötü huylu) yapıda olan kitlelerin tespit edilebilmesi için VATS ameliyatı, günümüz teknolojisi ile birlikte büyük bir kolaylık sağlamaktadır. Göğüste yapılan kesilerin küçük çaplı olması sayesinde iyileşme süreleri kısalmakta ve ameliyat sonrası hayat kalitesini de ciddi oranlarda artırılabilmektedir.

VATS Ameliyatı

Hekimlerin uygun görmeleri durumunda VATS ameliyatı sırasında kapalı şekilde gerçekleştirilen süreç, açık şekle dönebilmektedir. Eğer kanserli doku biyopsi sonrası tespit edildiyse, sonuçlar doğrultusunda hekim VATS ameliyatı sürecini açık ameliyata çevirebilir ve akciğere müdahale edebilir. VATS akciğer ameliyatı türü olarak öne çıkmasının yanı sıra, birçok cerrahi işlemde kullanılabilmektedir. Bunlar;

• Yemek borusu kaynaklı tümör tespiti sonrası bölgenin bir kısmının ya da tamamının çıkarılması,
• Timüs bezinin herhangi bir kanserli hücre barındırması söz konusuysa bir kısmının ya da tamamının alınması,
• Kalp pili takılması işlemleri,
• Kalpte mitral kapakçığın onarımı,
• Kalpte aritmi (düzensiz atım) söz konusuysa bu sorun kaynaklı kalp ameliyatları,
• Akciğerde ya da çevresinde meydana gelebilen iltihaplı dokuların drenajı,
• Akciğer çevresindeki bazı kanserli hücrelerin çıkarılması,
• Akciğer çevresinde meydana gelebilen sıvı birikmelerinin önüne geçmek için cerrahi müdahaleler 
• Diyafram ya da göğüs duvarında meydana gelen birçok sorunun giderilmesi şeklindedir.

VATS Ameliyatı Avantajları

Klasik akciğer ameliyatı ile kıyaslandığında VATS akciğer ameliyatı çok daha avantajlıdır. VATS akciğer ameliyatı avantajları ise;

• Daha hızlı iyileşme,
• Günlük aktivitelere daha hızlı dönüş,
• Daha düşük ihtimalli komplikasyon riskleri,
• Hastaneden daha kısa sürede taburcu olma,
• Daha az şiddetli ağrılar,
• Daha az miktarda ve dozda ağrı kesici kullanımı,
• Daha küçük boyutlu izler,
• Daha az miktarda kanama, 
• Kaburgalarda herhangi bir kesi yapılmaması şeklinde sıralanmaktadır.

VATS uygulaması sonrasında her birey için farklı iyileşme süreleri görülmektedir. Sağlık öyküsü, vücut yapısı, tümörlü hücre varlığı ve cerrah deneyim düzeyi gibi faktörler, VATS işlemi sonrası beklentileri şekillendirebilmektedir.

VATS Ameliyatı Öncesi Yapılması Gerekenler 

Ameliyat öncesinde, uzman hekim tarafından bildirilen tüm maddelere dikkat edilmelidir. Uzman hekim uyarıları, ameliyat sırasında ve sonrasında yaşanabilecek olası komplikasyonları azaltırken başarı oranını artırmaktadır. VATS ameliyatı öncesi yapılması gerekenler aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır ve maddeler her hasta için değişiklik gösterebilmektedir:

• Kan sulandırıcı ilaçlar bırakılmalıdır.
• Ameliyat öncesi sigara içilmemelidir.
• Günlük hafif egzersizler yapılmalıdır.
• VATS ameliyatından 12 saat önce yeme ve içmeye ara verilmelidir.

Uzman hekim, işlemin kesinleşmesinin ardından hastaya çeşitli uyarılarda bulunmaktadır. Bu uyarılar, hasta ve işlem boyutuna bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.

VATS Akciğer Ameliyatı Nasıl Yapılır?

VATS akciğer ameliyatı adım adım şu süreçlerle yapılmaktadır:

• VATS ameliyatı için hasta genel anestezi altına alınır.
• Anestezi tam olarak etkisini gösterdikten sonra ameliyat sırasında kullanılmak üzere her iki akciğer için ayrı ayrı solunum tüpü yerleştirilir.
• Hasta kesiye uygun hale getirildikten sonra ameliyata başlanır.
• Cerrah göğüs duvarında kaburgaların arasına denk gelecek şekilde her biri 1 ila 5 santim aralığında olmak üzere birkaç kesi yapar. Kesi sayısı ameliyatı yapan cerrah tarafından uygun görülen miktarda yapılır. 
• Yapılan kesi sonrasında cerrah, ameliyat sırasında akciğeri gözlemlemek üzere kamera destekli aletleri kaburgaların arasına yerleştirir.
• Akciğerlerden biyopsi işleminde kullanılmak üzere parça alınır. Ameliyat hekim kararına göre açık ya da kapalı bir şekilde devam ettirilebilir. 
• Ameliyatın sonlandırılması için cerrah VATS materyallerini vücuttan çıkarır. 
• Ayrıca ameliyat sonunda akciğerlere destek olabilmesi ve sıvı birikimini engellemesi için göğse bir solunum tüpü yerleştirilir. 
• Hastanede iyileşme durumuna göre birkaç gün kalınabilir. Göğüs tüpü hastanede misafir olunan süre boyunca yerinde kalır ve taburcu olmadan önce yerinden çıkarılır.

Açık akciğer ameliyatıyla mukayese edildiğinde VATS akciğer ameliyatı sonrası iyileşme süreci oldukça kısadır. Hastalar istirahatlerini çok uzun süreler devam ettirmek zorunda kalmaz ve gündelik hayatlarına 1 ila 3 haftalık bir zaman dilimi içinde dönebilmektedirler.

VATS Ameliyatı Riskleri

Bütün cerrahi işlemlerde olduğu gibi VATS’ta da bazı riskler mevcuttur. Bunlar;

• Enfeksiyon,
• Kanama,
• Ağrı,
• Aritmi,
• Akciğerlerden hava sızması,
• Kısmi çökmüş akciğer (atelektazi),
• Pnömoni,
• Kan pıhtısı,
• Şok,
• Anestezi komplikasyonları şeklinde sıralanmaktadır.

VATS Ameliyatı Sonrası 

Ameliyat sonrası uzman hekim tarafından bildirilen tavsiye ve uyarıların dikkate alınması gereklidir. Bu uyarılar, iyileşme sürecinin daha hızlı ve başarılı şekilde sonuçlanmasını sağlamaktadır. VATS ameliyatı sonrası:

• 2 ila 3 hafta boyunca ağır kaldırmamalı,
• Uzman hekimin önerdiği şekilde hafif egzersizler yapılmalı,
• Hekimin önerdiği diyete uygun beslenilmeli,
• Doktor tarafından reçete edilen ilaçlar düzenli kullanılmalı,
• Uyku düzenine dikkat edilmeli,
• Kontrollere düzenli olarak gidilmelidir.