1 Yaş Aşısı Nedir?
1 yaş aşısı, her hastalığa yakalanabilecek bebeklerin zatürre olma olaılığını düşürmek için “Konjuge Pnömokok Aşısı” yani KPA Aşısının yapılmasıdır.
1 Yaş aşısı, her türlü hastalığa kolayca yakalanabilecek olan bebeklerin zatürre olma olasılığını düşürmek için, bebeklerin aşı takviminde yer alan “Konjuge Pnömokok Aşısı” yani KPA Aşısının yapılmasıdır.
1 yaş aşısı 2008 yılından itibaren Türkiye uygulanmaya başlanmış ve artık rutin bir bebek aşısı olarak yeni doğmuş bebeklerin aşı takvimlerinde yer almaktadır. Zatürre gibi ciddi bir hastalığa karşı Sağlık Bakanlığı tarafından pnömoni (zatürre) bazlı bebek ölümlerinin önüne geçilebilmesi adına başlatılmış bir aşılamadır.
Bebekliğin en erken dönemlerinde başlayarak yapılması öngörülen bu aşı, bulaşıcı hastalıkların önüne geçerek toplum sağlığını da korumaktadır. Ayrıca ailelerin bu aşıya karşı bilinçlendirilmesi ve KPA aşısına karşı tereddütlerin ortadan kalkması için Sağlık Bakanlığı çeşitli kampanyalar düzenleyerek aşının uygulanmasını desteklemektedir.
1 Yaş Aşısı Nasıl Yapılır?
1 yaş aşısı yani KPA, bilinenin aksine bebeklere 1 yaşlarına girdiklerinde yapılmamaktadır. 1 yaş aşısı 3 doz şeklindedir ve son dozu bebek 1 yaşına girdiğinde yapılmaktadır.
Bebeğin aşı takviminde 12.ay aşısı olarak görüldüğü için 1 yaş aşısı olarak biliniyor olsa da aslında erken bebeklik döneminde başlamaktadır ve bitiş aşısı 12.ay olmaktadır.
1 yaş aşısı aşağıdaki gibi yapılmaktadır;
- Aile sağlık merkezlerinde (sağlık ocakları) bebeğin aşı takvimi gösterilerek aşı yapılması istenir.
- Bebeğin kaçıncı aşı dozu olduğuna bakılarak doktor ya da hemşire tarafından kol ya da bacaktan yapılmasına karar verilir. (İlk dozlar bebek birkaç aylık olduğu için bacaktan yapılır)
- Bebeğin aşı yapılması uygun görülen yeri alkol ile dezenfekte edilir.
- Enjektör ile dezenfekte edilen yerden kas içerisine aşı uygulanır.
- Aşı sonrası normal koşullarda aile ve bebek eve gönderilir.
1 Yaş Aşısı Yan Etkileri
Neredeyse tüm aşı ve ilaçların yan etkisi olduğu bilindiği gibi 1 yaş aşısının da yan etkileri mevcuttur. Aşı veya ilaçların yan etkileri metabolizma farklılıklarından dolayı her bireyde aynı şekilde ortaya çıkmamaktadır. İlaçların yan etkilerinin olması, bu yan etkilerin bu ilacı ya da aşıyı yaptıran kişide kesin olacağı koşulunu sağlamaz.
1 yaş aşısı, 3 doz olarak uygulandığı için ilk dozdan itibaren kontroller sağlanmaktadır. Birinci dozun ardından herhangi bir yan etki veya alerjik reaksiyon söz konusu olur ise diğer aşıların yapılması için test ve tetkiklerin tamamlanması gereklidir.
1 yaş aşısı yan etkileri aşağıdaki gibidir;
- Ateş: 1 Yaş aşısı sonrası bebeklerde en yaygın olarak görülen yan etki ateştir. Bu beklenen bir yan etkidir ve bu ateşe karşı doktor ya da hemşire tarafından aile bilgilendirilir. Fakat çok fazla ateş durumunda beklenilmeden hastaneye gidilmesi gerekmektedir.
- Titreme: Aşı sonrası hafif ateşe bağlı olarak bebekte titremeler olabilmektedir.
- Baş ağrısı: Yorgunluk ve baş ağrısı 1 yaş aşısının genel yan etkilerindendir ve bebekte aşı sonrası uyku hali oluşabilmektedir.
- Kusma: 1 yaş aşısı sonrası bebekte kusma durumu çok nadir olarak görülen bir yan etkidir. Kusma durumlarında bebeğin nefes alışverişi kontrol altına alınmalı ve kısa süre içerisinde sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
1 Yaş Aşısı Sonrası
- Bebeklerde 1 yaş aşısı sonrası ateş oldukça fazla görülebilmektedir. Bebeğin ateşinin düşmesine yardımcı olmak adına ılık su ile 1 yaş aşısı sonrası banyo yaptırılmasında herhangi bir sakınca görülmemektedir. Bebeğe banyo yaptırılırken suyun çok soğuk olmamasına dikkat edilmelidir.
- 1 yaş aşısı sonrası ateş durumu için doktorun tavsiye edeceği ateş düşürücü ilaçlar dışında herhangi bir ateş düşürücü ilaç kullanılmamalıdır. Erişkinlerin kullandıkları ilaçların dozlarının yüksek olması nedeniyle bebeklerde aynı ilaçların kullanılması kesinlikle önerilmemektedir.
- Çok fazla ateşlenme durumu ya da 48 saat içerisinde geçmeyen hafif ateş durumları normalin üzerinde sayılmaktadır ve bu durumlarda acilen hastaneye gidilmesi gerekmektedir.
- 1 yaş aşısı sonrası bebeğin aşı yapılan yerinde şişlik ve kızarıklık olabilir. Aynı zamanda bebekte yorgunluk durumu söz konusu olabileceği için bebekte uyku hali görülebilir. Bebekte aşının yapıldığı kas bir miktar ağrıyacağı için bebek uyurken aşının yapıldığı tarafına doğru yatırılmamalıdır.
- 1 yaş aşısı sonrası döküntü nadir de olsa bebeklerde 4. ve 5.günlerde görülebilmektedir. Bu döküntü alerjik kaynaklı olmaktadır. Döküntüler kırmızı renkli olup birkaç gün içerisinde solgun bir görünüm almaktadır. Ortalama 7-10 gün arasında tamamen kaybolmaktadır. Döküntülerin çok fazla vücuda yayılma ve geçmeme durumlarında hastaneye gidilmelidir.
1 Yaş Aşısı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
1 Yaş aşısı kaç tane yapılır?
1 Yaş aşısı bebek 2 aylıkken 1.doz, 4 aylıkken 2.doz, ve 12 aylıkken son pekiştirme dozu olmak üzere toplamda 3 kez yapılır. Bu aşılar bebekte baş gösterebilecek olan alerjik reaksiyon durumuna göre sınırlandırılabilmektedir. Alerji genel olarak ilk dozda kendisini göstermektedir. Bu durumlarda aşı sonlandırılabilmekte ya da doktor tetkikleri sonunda devam ettirilmektedir.
1 Yaş aşısı nereden yapılır?
Genel olarak bebeğin ilk 2 ay aşısı bebek henüz küçük olduğu için bacaktan yapılmaktadır. 12 aylık olan diğer aşısı ise bebeğin kilo ve sağlık durumu da göz önüne alınarak koldan yapılabilmektedir. Aşılama sürecinin ayrıntıları bebeğin aşı takviminin yer aldığı aşı kartının arka tarafında ayrıntılı olarak yer almaktadır. Bu kartın arka yüzü incelenerek yapılacak aşıların yan etkileri hakkında da bilgi edinilebilmektedir.
1 Yaş aşısı ateş yapar mı?
Bebek aşılarının birçoğu bebekte hafif bir ateş yapmaktadır. 1 yaş aşısı da bu aşılar gibi bebeklerde yaygın olarak hafif bir ateş ve titreme yapabilmektedir. Bebeklerdeki 1 yaş sonrası ateş durumu hakkında detaylı bilgi hem aşı kartının arka yüzeyinde yer aldığı gibi hem de aşı sonrası doktor ya da hemşire tarafından ebeveynlere bizzat iletilmektedir. Ayrıca küçük dozlarda ateş düşürücü ilaç alınması da önerilebilmektedir.
1 Yaş aşısı ne zaman yapılmalı?
Diğer tüm aşılarda olduğu gibi 1 yaş aşıları da tam vaktinde yapılması gerekmektedir. 1 Yaş aşısı gecikirse bebekler zatürreye yakalanma durumu ile karşılaşılabilmektedir. Zatürreye yakalanan bebeğe hastalık durumunda 1 yaş aşısı yapılamamaktadır. Hastalık durumu atlatıldıktan sonra 1 yaş aşısı yapılabilmektedir.
Zatürreye karşı önlem olarak yapılan 1 yaş aşısı yapılmadan zatürreye yakalanan bebeklerde hastalık ciddi sonuçlar doğurabilmektedir. Ayrıca hastalık oldukça ağır geçmektedir. Bu sebepler yüzünden 1 yaş aşısı bebek 2 aylıkken yapılmaya başlanmalıdır.
1 Yaş aşısı ishal yapar mı?
1 Yaş aşısı yani KPA, ishal yapmamaktadır. Bebeklerde rota virüsü aşısından sonra ishal durumu gözlemlenmektedir. 1 yaş aşılarından sonra ishal durumu beklenen bir durum değildir. Beslenme düzenine bağlı olarak oluşabilecek ishal durumu aşıdan sonra gözlemlendiyse eğer bir müddet beklenmeli ve herhangi bir ilaç kullanılmamalıdır. Eğer beslenme düzeniyle ilgili bir değişiklik yapılmadıysa ve ishal durumunun direkt olarak aşıdan sonra başladığı düşünülüyorsa doktora danışılmalıdır.
1 Yaş aşısı ateşi kaç gün sürer?
1 Yaş aşısı sonrası bebekte oluşabilecek olan ateş genel olarak hafif bir ateş olmakla beraber 24 ila 48 saat arasında sürmektedir. En geç 48 saat ila 72 arasında geçmeyen ya da hiçbir şekilde hafifleyerek düşmeyen ateş durumlarında acilen doktor görüşü almak için hastaneye gidilmeli ve ateşin kaç saattir sürdüğü belirtilmelidir.