Kemik metastazı, kanser hücrelerinin primer tümörden kemik dokusuna yayılmasıyla ortaya çıkan ciddi bir komplikasyondur. Meme, prostat, akciğer ve böbrek kanserleri gibi tümörler sıklıkla kemik metastazına neden olur. Bu durum, kemik ağrısı, kırıklar ve hareket kısıtlılığı gibi belirtilerle kendini gösterir. Kemik metastazının tedavisinde multidisipliner bir yaklaşım benimsenerek yaşam kalitesinin korunması ve semptomların kontrol altına alınması hedeflenir.
Kemik Metastazı Nedir?
Kemik metastazı, kanserli hücrelerin lenf veya kan dolaşımı yoluyla kemik dokusuna ulaşarak burada çoğalmasıdır. Metastazlar en sık omurga, pelvis, kalça ve uyluk kemiğinde görülür. Osteolitik (kemik yıkımına neden olan) ve osteoblastik (kemik oluşumunu artıran) olmak üzere iki tip kemik metastazı vardır.
Kemik Metastazının Belirtileri
- Şiddetli ve geçmeyen kemik ağrısı (özellikle gece artış gösteren)
- Kemik kırıkları (patolojik kırık olarak adlandırılır)
- Kalsiyum seviyelerinin yükselmesine bağlı halsizlik, kabızlık ve bilinç bulanıklığı
- Omurga metastazlarında sinir sıkışması sonucu uyuşma veya felç
- İlerleyen dönemde kemik iliği baskılanmasına bağlı anemi ve enfeksiyon riski
Teşhis Yöntemleri
Kemik metastazının teşhisi, klinik şüphe üzerine görüntüleme ve laboratuvar testleriyle doğrulanır:
- Kemik Sintigrafisi: Tüm vücut taramasıyla metastatik odakları gösterir.
- BT ve MRI: Kemiğin yapısal hasarını ve tümörün yayılımını detaylandırır.
- PET-CT: Metastazların metabolik aktivitesini değerlendirir.
- Biyokimyasal Testler: Kanda kalsiyum, ALP (alkalen fosfataz) ve tümör belirteçleri ölçülür.
Kemik Metastazı Tedavi Seçenekleri
Tedavi planı, primer kanserin türüne, metastazın yaygınlığına ve hastanın genel durumuna göre kişiselleştirilir:
-
Sistemik Tedaviler
- Kemoterapi: Hızlı büyüyen tümörlerde (örn. akciğer kanseri) tercih edilir.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: Meme kanserinde CDK4/6 inhibitörleri (Palbociclib), prostat kanserinde hormon tedavileri.
- İmmünoterapi: PD-1/PD-L1 inhibitörleri (Pembrolizumab) bağışıklık sistemini aktive eder.
-
Radyoterapi
- Eksternal Radyoterapi: Ağrılı metastaz odaklarına yönelik 5-10 seanslık uygulamalarla ağrı %50-80 azaltılır.
- Radyofarmasötikler: Stronsiyum-89 veya Samarium-153 gibi ajanlar kemik ağrısını uzun süreli kontrol eder.
-
Cerrahi Müdahaleler
- Profilaktik İç Sabitleme: Kırık riski yüksek kemiklere plak/vida yerleştirilir.
- Deformite Düzeltme: Omurga metastazlarında spinal füzyon veya vertebroplasti uygulanır.
-
Kemik Güçlendirici İlaçlar
- Bifosfonatlar (Zoledronik Asit): Kemik yıkımını yavaşlatarak kırık riskini azaltır.
- Denosumab: RANKL inhibitörü olarak osteoklast aktivitesini baskılar.
Yaşam Kalitesini Artırmaya Yönelik Destekleyici Tedaviler
- Ağrı Yönetimi: Opioidler (Morfin), NSAID’ler ve nöropatik ağrı ilaçları (Gabapentin) kombine kullanılır.
- Fizik Tedavi: Yürüme yardımcıları ve egzersiz programları hareket kabiliyetini korur.
- Psikolojik Destek: Kronik ağrı ve hastalık kaygısıyla başa çıkmak için terapiler önerilir.
Korunma ve İzlem
Primer kanserin erken teşhisi ve etkin tedavisi, kemik metastazı riskini azaltır. Düzenli kemik taramaları (özellikle yüksek riskli hastalarda) ve D vitamini takviyesi önerilir. Beslenmede kalsiyum ve protein alımına dikkat edilmesi kemik sağlığını destekler.