Livedo retikularis, ciltte morumsu-ağ benzeri bir desenle kendini gösteren ve genellikle damar dolaşım bozukluklarına işaret eden bir durumdur. Soğuk havalarda daha belirgin hale gelen bu görünüm, bazen altta yatan ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Bu yazıda, livedo retikularisin nedenlerini, klinik özelliklerini ve tedavi yaklaşımlarını detaylandıracağız.
Livedo Retikularis Nedir?
Livedo retikularis, deri yüzeyindeki küçük damarların (arterioller) spazmı veya tıkanıklığı sonucu oluşan ağsı mor lekelerle karakterizedir. Genellikle bacaklarda, kollarda veya gövdede ortaya çıkar ve cilt sıcaklığı düştüğünde belirginleşir. İki ana tipi vardır:
- Primer (Fizyolojik) Livedo Retikularis: Soğuğa bağlı geçici bir durumdur ve zararsızdır.
- Sekonder Livedo Retikularis: Altta yatan otoimmün, hematolojik veya damarsal hastalıklarla ilişkilidir.
Nedenleri ve İlişkili Hastalıklar
Sekonder livedo retikularis aşağıdaki durumlarla bağlantılı olabilir:
- Otoimmün Hastalıklar: Lupus, antifosfolipid sendromu, vaskülitler.
- Kan Pıhtılaşma Bozuklukları: Trombofili, kriyoglobulinemi.
- Enfeksiyonlar: Hepatit C, sifiliz.
- İlaç Yan Etkileri: Amantadin, interferon gibi ilaçlar.
- Nörolojik Bozukluklar: Otonom sinir sistemi disfonksiyonu.
Klinik Belirtiler ve Tanı Süreci
- Fiziksel Bulgular: Deride ağ şeklinde mor-kırmızı lekeler, soğukta artan renk değişimi.
- Eşlik Eden Semptomlar: Üşüme, uyuşukluk, nadiren ağrı.
- Tanı Yöntemleri:
- Deri Biyopsisi: Damar yapılarını ve inflamasyonu değerlendirmek için.
- Kan Testleri: ANA, antifosfolipid antikorları, kriyoglobulinler.
- Görüntüleme: Doppler USG ile damar tıkanıklığı araştırması.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene odaklanır:
- Primer Livedo Retikularis: Soğuktan korunma ve ısıtıcı giysiler önerilir.
- Sekonder Livedo Retikularis:
- Otoimmün Hastalıklar: Kortikosteroidler, immünsupresif ilaçlar.
- Kan Pıhtılaşma Bozuklukları: Antikoagülan tedavi (warfarin, heparin).
- Enfeksiyon Kaynaklı: Antiviral veya antibiyotik tedavisi.
- Semptomatik Tedavi: Vazodilatör ilaçlar (nifedipin) ve topikal kremler.
Korunma ve Yaşam Tarzı Önerileri
- Soğuk havalarda eldiven, kalın çorap gibi koruyucu giysiler kullanın.
- Sigara kullanımı damar sağlığını olumsuz etkilediğinden bırakılmalıdır.
- Düzenli egzersiz yaparak kan dolaşımını destekleyin.
- Altta yatan kronik hastalıkların düzenli takibi önemlidir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Livedo retikularis ile birlikte aşağıdaki belirtiler varsa acilen uzmana danışılmalıdır:
- Cilt lezyonlarının aniden yayılması.
- Eklem ağrısı, ateş veya halsizlik gibi sistemik semptomlar.
- Bacaklarda şişlik veya nefes darlığı (pulmoner emboli şüphesi).
Beslenme ve Damar Sağlığı
Omega-3 yağ asitleri (ceviz, somon) ve C vitamini (portakal, biber) damar duvarını güçlendirir. Trans yağlardan kaçınmak ve Akdeniz diyeti benzeri bir beslenme modeli inflamasyonu azaltır.