Makat kanseri (anal kanser), anüs bölgesindeki hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucu ortaya çıkan nadir ancak ciddi bir kanser türüdür. Genellikle HPV (Human Papilloma Virus) enfeksiyonu ile ilişkilendirilen bu hastalık, erken evrede teşhis edilirse tedavi başarısı yüksektir. Bu yazıda, makat kanserinin risk faktörlerini, belirtilerini, teşhis yöntemlerini, güncel tedavi seçeneklerini ve korunma stratejilerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Makat Kanserinin Risk Faktörleri
Makat kanseri gelişiminde rol oynayan başlıca faktörler şunlardır:

• HPV Enfeksiyonu: HPV tip 16 ve 18, vakaların %90’ından sorumludur.
• Cinsel Aktivite: Çok eşlilik veya anal ilişki, HPV bulaşma riskini artırır.
• Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: HIV pozitif bireylerde risk 30 kat daha fazladır.
• Sigara Kullanımı: Tütün ürünleri, hücre DNA hasarını tetikleyebilir.
• Kronik İltihaplar: Anal fistül veya uzun süreli irritasyon riski yükseltir.

Makat Kanserinin Belirtileri
Hastalık erken evrede belirti vermeyebilir, ancak ilerledikçe şu semptomlar ortaya çıkar:

• Makatta ağrı, kaşıntı veya yanma hissi
• Dışkıda kan (parlak kırmızı renkli) veya mukus
• Ele gelen kitle veya şişlik
• Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik (ishal veya kabızlık)
• Kasık bölgesinde lenf bezlerinin şişmesi

Teşhis Yöntemleri
Şüpheli belirtilerde başvurulan tanı yöntemleri şunlardır:

1. Fizik Muayene: Doktor, anüs bölgesini elle muayene ederek kitle veya anormallik arar.
2. Anoskopi: Özel bir aletle anal kanalın içi görüntülenir.
3. Biyopsi: Şüpheli dokudan alınan örnek patolojik incelemeye gönderilir.
4. Görüntüleme: BT, MRI veya PET-CT ile kanserin yayılımı değerlendirilir.

Tedavi Seçenekleri
Tedavi planı kanserin evresine, tümörün büyüklüğüne ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir:

• Cerrahi: Küçük tümörlerde lokal eksizyon yapılır. İlerlemiş vakalarda abdominoperineal rezeksiyon gerekebilir.
• Radyoterapi: Tümör hücrelerini yok etmek için yüksek enerjili ışınlar kullanılır.
• Kemoterapi: 5-Fluorourasil veya Cisplatin gibi ilaçlarla sistemik tedavi uygulanır.
• Kombine Tedavi: Radyoterapi ve kemoterapi birlikte kullanılarak etkinlik artırılır.

Korunma Yolları
Makat kanserinden korunmak için alınabilecek proaktif önlemler şunlardır:

• HPV Aşısı: 9-26 yaş arası bireylere önerilen Gardasil 9 aşısı, riski %90’a kadar azaltır.
• Güvenli Cinsel İlişki: Prezervatif kullanımı ve partner sayısının sınırlanması HPV bulaşmasını engeller.
• Sigarasız Yaşam: Tütün ürünlerinden uzak durmak DNA onarım mekanizmalarını destekler.
• Düzenli Kontroller: HIV pozitif veya bağışıklığı baskılanmış bireyler yıllık taramalara katılmalı.

Hastalık Sonrası Yaşam ve İzlem
Tedavi sonrası hastalar düzenli aralıklarla kontrol edilmelidir. İlk 2 yıl boyunca her 3-6 ayda bir fizik muayene ve görüntüleme yapılır. Nüks belirtileri (kilo kaybı, gece terlemeleri) acil değerlendirme gerektirir.

Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri
Antioksidan bakımından zengin besinler (nar, yaban mersini, brokoli) bağışıklık sistemini güçlendirir. Lifli gıdalar (tam tahıllar, sebzeler) bağırsak sağlığını koruyarak komplikasyon riskini azaltır. Düzenli egzersiz, tedavi sonrası yaşam kalitesini artırmada etkilidir.