Meckel divertikülü, embriyonel gelişim sırasında vitellin kanalının tamamen kapanmaması sonucu oluşan konjenital bir anomalidir. İnce bağırsağın distal ileum bölgesinde yer alan bu yapı, toplumun yaklaşık %2-3’ünde görülür ve çoğunlukla belirti vermeden kalır. Ancak bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara yol açarak acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

Meckel Divertikülü Nasıl Oluşur?
Embriyonel dönemde, yolk kesesi ile fetal bağırsaklar arasındaki bağlantıyı sağlayan vitellin kanalı, normalde gebeliğin 7. haftasında kapanır. Bu kanalın kapanmaması durumunda, ileum duvarında divertikül adı verilen kesemsi bir çıkıntı oluşur. Divertikülün iç yüzeyinde bazen mide veya pankreas mukozası bulunabilir. Bu ektopik doku, asit salgılayarak ülserasyon ve kanama riskini artırır.

Meckel Divertikülü Belirtileri
Belirtiler genellikle çocukluk çağında ortaya çıkar. Yetişkinlerde ise daha nadir görülür. İşte en sık karşılaşılan semptomlar:

• Ağrısız rektal kanama: Divertikülde bulunan mide mukozasının asit salgısı, bağırsak duvarında ülser oluşturarak kanamaya neden olur.
• Karın ağrısı: Divertikülit (divertikül iltihabı) veya intestinal obstrüksiyon durumunda kramp tarzında ağrı görülür.
• Bulantı ve kusma: Bağırsak tıkanıklığına bağlı olarak gelişir.
• Dışkıda parlak kırmızı kan veya katran rengi dışkı: Üst gastrointestinal kanamanın tipik belirtileridir.

Teşhis Yöntemleri
Meckel divertikülünün teşhisi, sıklıkla acil klinik tablolarda şüphe üzerine konulur. Kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

• Meckel Sintigrafisi (Teknesyum-99m Perteknetat Taraması): Divertiküldeki ektopik mide mukozasını tespit etmek için kullanılır. Çocuklarda %85 doğruluk oranına sahiptir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): İntestinal obstrüksiyon veya divertikülit şüphesinde başvurulur.
• Laparoskopi: Tanısal belirsizlik durumunda direkt görsel inceleme sağlar.
• Kan Testleri: Hemoglobin düzeyi, kanamaya bağlı anemi varlığını gösterir.

Tedavi Seçenekleri
Asemptomatik Meckel divertikülü genellikle tedavi gerektirmez. Ancak aşağıdaki durumlarda cerrahi eksizyon uygulanır:

• Kanama: Divertiküldeki ülserasyon nedeniyle kontrol edilemeyen kanama.
• İntestinal Obstrüksiyon: Divertikülün bağırsak düğümlenmesine yol açması.
• Divertikülit: İltihabın perforasyon riski taşıması.
  Cerrahi işlemde, divertikülün tabanı ile birlikte çıkarılması (wedge rezeksiyon) veya etkilenen bağırsak segmentinin kesilip yeniden birleştirilmesi (segmenter rezeksiyon) tercih edilir. Laparoskopik teknikler, iyileşme sürecini hızlandırır.

Komplikasyonlar ve Klinik Önem
Meckel divertikülü, özellikle çocuklarda gastrointestinal kanamanın en sık nedenlerinden biridir. Tedavi edilmezse aşağıdaki komplikasyonlar gelişebilir:

• Perforasyon: Ülserin bağırsak duvarını delmesi sonucu peritonit.
• İntussusception: Divertikülün bağırsağın iç içe geçmesine yol açması.
• Enfeksiyon: Divertikülit nedeniyle abse oluşumu.

Önlem ve İzlem
Meckel divertikülünü önlemek mümkün değildir, çünkü konjenital bir anomalidir. Ancak tekrarlayan karın ağrısı veya açıklanamayan kanama öyküsü olan çocuklarda sintigrafi ile tarama önerilir. Cerrahi sonrası hastalar, komplikasyon belirtileri açısından takip edilmelidir.

Hasta ve Aileler İçin Bilinmesi Gerekenler

• Ağrısız rektal kanama durumunda acil servise başvurulmalı.
• Tekrarlayan karın ağrısı şikayetleri ihmal edilmemeli.
• Cerrahi sonrası dönemde lifli gıdalarla beslenme, bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olur.