Pankreas nakli, özellikle Tip 1 diyabet hastalarında kan şekeri kontrolünü sağlamak ve diyabete bağlı komplikasyonları önlemek amacıyla gerçekleştirilen bir organ nakli türüdür. Bu prosedür, genellikle böbrek yetmezliği gibi ek sorunları olan hastalarda kombine nakil (pankreas ve böbrek) şeklinde uygulanır. Pankreas naklinin kimler için uygun olduğu, süreçte izlenen adımlar ve nakil sonrası dikkat edilmesi gerekenler hakkında detaylı bilgileri bu makalede bulabilirsiniz.

Pankreas Nakli Kimler İçin Uygundur?
Pankreas nakli öncelikle aşağıdaki durumlara sahip hastalar için değerlendirilir:

• Tip 1 Diyabet Tanısı: Vücudun insülin üretememesi nedeniyle kan şekeri kontrolünün mümkün olmadığı hastalar.
• Böbrek Yetmezliği: Diyabetik nefropati nedeniyle diyaliz gerektiren veya böbrek nakli bekleyenler.
• Hipoglisemi Farkındalık Kaybı: Kan şekeri düşüklüğünü hissedememe ve sık hipoglisemi atakları yaşayanlar.
• Diyabetik Komplikasyonlar: Retinopati, nöropati gibi ilerleyici organ hasarları olanlar.

Pankreas Nakli Türleri

• Tekli Pankreas Nakli: Sadece pankreasın nakledildiği durumlar (nadiren tercih edilir).
• Böbrek-Pankreas Kombine Nakli: Böbrek yetmezliği olan Tip 1 diyabet hastalarında aynı anda her iki organın nakli.
• Pankreas Sonrası Böbrek Nakli: Önceden pankreas nakli yapılmış hastalara böbrek naklinin eklenmesi.

Nakil Sürecinde İzlenen Adımlar

1. Hasta Değerlendirmesi: Endokrinolog, nefrolog ve cerrahlardan oluşan bir ekip tarafından hastanın fiziksel ve psikolojik uygunluğu kontrol edilir.
2. Donör Bulma: Kadavra donörlerden alınan pankreaslar, doku uyumu (HLA testleri) ve organ kalitesine göre seçilir.
3. Ameliyat Hazırlığı: Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar (immünsupresifler) başlanır ve enfeksiyon taramaları yapılır.
4. Cerrahi Prosedür: Pankreas, karın alt bölgesine yerleştirilir. Bağlantılar; kan damarları, ince bağırsak ve mesane ile yapılır.
5. Ameliyat Sonrası İzlem: Yoğun bakım sürecinde organ fonksiyonları ve komplikasyonlar takip edilir.

Nakil Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

• İlaç Tedavisi: Ömür boyu immünsupresif kullanımı gereklidir (Tacrolimus, Mycophenolate).
• Enfeksiyon Riski: Bağışıklık sistemi baskılandığı için hijyen kurallarına sıkı uyulmalıdır.
• Kan Şekeri Takibi: Nakil sonrası insülin ihtiyacı ortadan kalkar ancak düzenli kontroller şarttır.
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve sigaradan uzak durma önemlidir.

Pankreas Naklinin Avantajları ve Riskleri

• Avantajları:

  • İnsülin iğnesi ve kan şekeri takibi gereksinimi ortadan kalkar.
  • Diyabete bağlı böbrek, göz ve sinir hasarı riski azalır.
  • Yaşam kalitesi belirgin şekilde artar.

• Riskleri:

  • Organ reddi (akut veya kronik).
  • İmmünsupresif ilaçlara bağlı yan etkiler (enfeksiyon, böbrek hasarı).
  • Cerrahi komplikasyonlar (kanama, pıhtı oluşumu).

Başarı Oranları ve Uzun Vadeli Sonuçlar
Pankreas nakli sonrası 1 yıllık başarı oranı %85-90, 5 yıllık oran ise %60-70 arasındadır. Kombine böbrek-pankreas naklinde böbreğin korunması, pankreasın ömrünü uzatır. Başarıyı etkileyen faktörler arasında donör yaşı, alıcının vücut kitle indeksi ve sigara kullanımı yer alır.

Türkiye’de Pankreas Nakli
Türkiye’de pankreas nakli, donör sayısının sınırlı olması nedeniyle genellikle böbrek nakli ile birlikte gerçekleştirilir. Nakil merkezleri, HLA uyumuna ek olarak hastanın genel sağlık durumunu detaylı şekilde değerlendirir. Sağlık Bakanlığı’nın organ nakli bekleme listesi, aciliyet ve tıbbi kriterlere göre düzenlenir.

Sık Sorulan Sorular

• Pankreas naklinden sonra diyabet tekrarlar mı?
  Nakil başarılı olduğu sürece diyabet tekrarlamaz. Ancak organ reddi durumunda insülin ihtiyacı yeniden başlayabilir.
• Nakil için ideal yaş aralığı nedir?
  Genellikle 18-55 yaş arası hastalar tercih edilir, ancak bu bireysel değerlendirmeye bağlıdır.
• Ameliyat süresi ne kadar?
  Kombine nakillerde ortalama 6-8 saat sürer.