OGTT (Oral Glukoz Tolerans Testi), vücudun şeker metabolizmasını değerlendirmek için kullanılan önemli bir tanı yöntemidir. Özellikle gebelik şekeri, prediyabet ve tip 2 diyabet teşhisinde kritik rol oynar. Bu test, kişinin açlık ve glukoz yüklemesi sonrası kan şekeri seviyelerini ölçerek insülin direnci veya pankreas fonksiyon bozukluğunu ortaya çıkarır.
OGTT Testi Hangi Durumlarda İstenir?
OGTT genellikle aşağıdaki durumlarda önerilir:
- Açlık kan şekeri sınırda yüksek çıkan bireylerde (100-125 mg/dL arası)
- Gebelikte şeker yükleme testi olarak (24-28. haftalar arası)
- Tip 2 diyabet risk faktörleri taşıyan kişilerde (aile öyküsü, obezite)
- Polikistik over sendromu (PCOS) gibi insülin direnciyle ilişkili hastalıklarda
Test Öncesi Hazırlık Süreci
Testin güvenilir sonuçlar vermesi için bazı hazırlık kurallarına uyulması gerekir:
- Testten 3 gün önce karbonhidrat alımı normal seviyede tutulmalı (günde 150-200 gram).
- Test öncesi 8-12 saat aç kalınmalı (su hariç).
- Sigara, alkol ve kafein tüketimi test günü yasaktır.
- Egzersiz yapmak veya stresli aktivitelerden kaçınmak önemlidir.
OGTT Nasıl Uygulanır?
Test süreci genellikle şu adımları içerir:
- Açlık Kan Şekeri Ölçümü: Kol damarından alınan kan örneği ile başlangıç değeri belirlenir.
- Glukoz İçeceğinin Tüketimi: 75 gram glukoz, 250-300 ml suda çözülerek 5 dakika içinde içilir.
- Zamanlı Kan Alımı: Glukoz alımından sonra 1. saat ve 2. saatte tekrar kan örnekleri alınır.
- Sonuçların Değerlendirilmesi: Elde edilen değerler Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) kriterlerine göre yorumlanır.
OGTT Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
- Normal Değerler:
- Açlık: <92 mg/dL
-
- Saat: <180 mg/dL
-
- Saat: <153 mg/dL
- Prediyabet (Gizli Şeker):
- Açlık: 92-125 mg/dL
-
- Saat: 140-199 mg/dL
- Diyabet:
- Açlık: ≥126 mg/dL
-
- Saat: ≥200 mg/dL
Gebelikte OGTT ve Önemi
Gebelik şekeri (gestasyonel diyabet), hem anne hem de bebek için risk oluşturabilir. Bu nedenle gebeliğin 24-28. haftalarında 75 gram glukoz ile tek aşamalı test yapılır. Sonuçlarda açlık değeri ≥92 mg/dL veya 2. saat değeri ≥153 mg/dL çıkarsa gebelik şekeri tanısı konulur. Tedavide diyet, egzersiz ve gerektiğinde insülin kullanılır.
OGTT Testinin Yan Etkileri ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Test sırasında yüksek glukoz alımına bağlı olarak bulantı, baş dönmesi veya terleme görülebilir. Nadiren hipoglisemi (düşük kan şekeri) atakları yaşanabilir. Test öncesi kortizon gibi ilaçlar kullanılıyorsa doktora bilgi verilmelidir çünkü bu ilaçlar sonuçları etkileyebilir.
OGTT Sonrası Süreç ve Tedavi Seçenekleri
Test sonucuna göre prediyabet veya diyabet tanısı alan kişilerde yaşam tarzı değişiklikleri ilk adımdır. Düşük glisemik indeksli beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve kilo kontrolü önerilir. Tip 2 diyabet vakalarında oral antidiyabetik ilaçlar (metformin) veya insülin tedavisi başlanabilir.
OGTT ile İlgili Sık Sorulan Sorular
- OGTT aç karnına mı yapılır? Evet, en az 8 saat açlık gereklidir.
- Test sırasında su içilebilir mi? Glukoz içimi dışında su tüketimi serbesttir.
- Çocuklarda OGTT uygulanır mı? Tip 1 diyabet şüphesinde nadiren kullanılır.