AFP (Alfa-fetoprotein) testi, kandaki AFP protein seviyesini ölçen bir kan analizidir. Bu protein, normalde fetüsün karaciğeri tarafından üretilir ve hamilelik sırasında anne kanında belirli seviyelerde bulunur. Yetişkinlerde ise yüksek AFP seviyeleri, karaciğer hastalıkları veya bazı kanser türlerinin habercisi olabilir. İşte AFP testi hakkında merak edilen tüm detaylar:

AFP Testi Neden Yapılır?
AFP testi başlıca iki durumda kullanılır: hamilelik takibi ve yetişkinlerde kanser taraması. Hamilelikte, bebekte nöral tüp defekti (örneğin spina bifida) veya Down sendromu gibi anomalilerin riskini değerlendirmek için yapılır. Yetişkinlerde ise karaciğer kanseri (hepatosellüler karsinom), testis kanseri veya yumurtalık kanseri şüphesi olduğunda doktorlar bu testi isteyebilir. Ayrıca kronik karaciğer hastalığı (siroz, hepatit) olan kişilerde düzenli AFP takibi önerilir.

Test Nasıl Yapılır?

• Kan örneği kolunuzdaki bir damardan alınır.
• Açlık gerektirmez, ancak bazı laboratuvarlar 8-12 saatlik açlık önerebilir.
• Sonuçlar genellikle 1-3 iş günü içinde raporlanır.

Normal AFP Değer Aralıkları

• Hamile Olmayan Yetişkinler: 0-40 ng/mL (laboratuvara göre küçük farklılıklar olabilir).
• Hamilelikte:
  • 15-20. Hafta: 10-150 ng/mL
  • 20-25. Hafta: 150-300 ng/mL
• Yenidoğanlarda: Doğumdan sonraki ilk ayda yüksek seviyeler görülebilir, zamanla düşer.

AFP Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

• Karaciğer Kanseri: Hepatosellüler karsinomlu hastaların %70’inde AFP >200 ng/mL olur.
• Germ Hücreli Tümörler: Testis veya yumurtalık kaynaklı kanserler.
• Karaciğer Hastalıkları: Siroz veya aktif hepatit ataklarında geçici yükselmeler görülebilir.
• Hamilelikte Anomaliler: Nöral tüp defekti veya abdominal duvar defektleri.

AFP Düşüklüğü Önemli Midir?
Hamilelikte beklenenden düşük AFP seviyeleri, Down sendromu riskini işaret edebilir. Yetişkinlerde düşük seviyeler genellikle normal kabul edilir ve ek bir araştırma gerektirmez.

Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
AFP testi tek başına tanı koydurmaz. Doktorunuz şu faktörleri dikkate alarak değerlendirme yapar:

• Hamilelik haftası (gebelikte yapılıyorsa)
• Diğer tarama testleri (hamilelikte üçlü/ dörtlü test kombinasyonu)
• Karaciğer ultrasonu veya MR gibi görüntüleme bulguları
• Karaciğer fonksiyon testleri (ALT, AST)

AFP Testinin Sınırlılıkları

• Yalancı pozitiflikler olabilir (örneğin çoğul gebeliklerde).
• Düşük riskli hastalarda yüksek AFP, gereksiz endişeye yol açabilir.
• Karaciğer kanserli bazı hastalarda AFP normal sınırlarda olabilir.

Kimler AFP Testi Yaptırmalı?

• Kronik hepatit B/C veya siroz tanısı olanlar (6 ayda bir kontrol).
• Ailesinde karaciğer kanseri öyküsü bulunanlar.
• Hamilelikte 15-20. haftalar arasında rutin tarama yaptıran kadınlar.

Test Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Kan sulandırıcı ilaç (aspirin, warfarin) kullanıyorsanız doktorunuza bildirin.
• Hamilelikte kesin gebelik haftasının bilinmesi sonuçların doğru yorumlanması için kritiktir.

AFP ile İlişkili Diğer Testler

• HCG ve LDH: Germ hücreli tümörlerde birlikte bakılır.
• Des-gamma-karboksi protrombin (DCP): Karaciğer kanseri tanısında AFP’ye ek olarak kullanılır.
• Amniyosentez: AFP yüksekliği durumunda gebelikte kesin tanı için önerilir.