AFP Testi Nedir?
AFP testi, hamileliğin 16 ve 20. haftaları arasında rutin olarak yapılan ve fetüsün ürettiği AFP değerlerinin ölçümünü sağlar.
Alfa FetoProtein testi, hamileliğin 16 ila 20. haftaları arasında her kadına rutin olarak uygulanan bir kan testidir. Testte değerlendirilen protein türü, anne karnındaki fetüsün ürettiği bir proteindir. Bir diğer ifade ile yetişkinlerin kanında yer alan albumin adı verilen proteinin, fetüsteki eşdeğeridir. Fetüsün ürettiği alfa fetoprotein, amniyon sıvısına geçer. Amniyon sıvısının (fetüsün anne karnında yaşamasını sağlayan sıvı) bir kısmı buradan annenin kan dolaşımına dahil olur. Gebeliğin son evrelerine doğru orantılı olarak artan AFP değeri, bir test ile izlenebilir. AFP testi tüm gebe kadınlara yapılmalıdır ve bunun için gebelik miktarı veya yaş gibi kriterlere bakılmaz.
AFP Testinin Amacı
Gebelik döneminde üçlü veya dörtlü tarama testine dahil edilebilen AFP testi, tek başına da uygulanabilir. Hamile kadından alınan kan örneği ile uygulanan bu test, fetüste spina bifida (bebekte omurga hastalığı) ve anensefali (bebekte beyin ve kafatası hasarı) gibi problemlerin araştırılmasına ilişkin ipuçları verir. AFP testinin yapılmasının bir diğer amacı da karın defektinin=Omfalosel (fetüsün bağırsaklarının bir bölümünün vücut dışına çıkması) tespit edilmesidir. Bu tür hastalıklar bebeğin anne karnındaki gelişimini önemli ölçüde etkileyeceği gibi; test sayesinde önleyici tedaviler uygulanabilir. AFP (Alfa FetoProtein) Özellikleri
- Anne karnındaki bebeğin karaciğeri tarafından salgılanan protein türü olan alfa fetoprotein, vitellüs kesesi, bağırsak ve mide tarafından da üretilebilir.
- Doğumu takiben ilk 3 ay içerisinde bebeğin karnındaki en temel proteinlerden birisidir.
- Bebeğin bir yaşına ulaşmasıyla beraber AFP miktarı giderek azalır ve en düşük seviyeye iner.
- Yetişkinlerin karnında çok az miktarda Alfa FetoProtein mevcuttur ya da hiç mevcut değildir.
- Bazı yetişkin kanser hastalarının kanında alfa fetoprotein miktarı yüksek olabilir.
Gebeliğin belirli dönemlerinde (ikinci trimester yani, 2. 3 aylık dönem) her kadına yapılan bir laboratuvar testi olan Alfa FetoProtein, doğum kusuru olarak nitelendirilebilecek kusurların saptanmasında oldukça önemlidir. Belirlenen bu kusurlara dayalı erken müdahale tedbirleri alınarak ortaya çıkabilecek hastalığın ya da rahatsızlığın önüne geçilmesi hedeflenir.
Alfa feto protein testi gebelikte üçlü veya dörtlü tarama testleriyle birlikte de uygulanabilir. Üçlü tarama testinde hCG (plasentadan salgılanan hormon miktarının ölçülmesine yarayan test) ve östrojen seviyelerine ek parametre olarak yer alırken, dörtlü tarama testinde inhibin A (kadınlarda üretilen bir hormon) düzeyine ek parametre olarak yer alır. Hamileliğin ikinci trimester’inde bu tür bileşik testlerin uygulandığı gebeler için harici bir AFP testi yapılması gerekmez.
Hamilelerde Normal Olmayan AFP Değerleri
Gebelikte AFP testi değerlerinin normalden az ya da çok olması çeşitli hastalıklara veya problemlere işaret edebilir.
AFP Yüksekliği Nedenleri
Gebelikte AFP testi neticesinde yüksek değerlerin gözlemlenmesi, bebeğin kusurlu doğma ihtimali olduğunu gösterir. Fakat gebelik tarihinin hatalı hesaplanması nedeniyle de AFP yüksekliği görülebilir. Sonuçların değerlendirilmesinden önce kişinin gebeliğin 16 ila 20. haftaları arasında olduğundan emin olunmalıdır.
Gebe olmayanlarda AFP testinin yüksek olmasının nedenleri şunlardır:
- Çeşitli kanser hastalıkları (testis, akciğer, meme, lenf, karaciğer, pankreas)
- Karaciğer hastalıkları
- Tümör varlığı
- Vitellüs kesesinin varlığı
- Hepatit hastalıkları
- Siroz
AFP Düşüklüğü Nedenleri
Gebelikte AFP değerlerinin normalin altında olması, bebeğin beyin ve kafatası gelişiminde bir sorun olduğunun işareti olabilir. Genellikle bu sorunlar genetiktir. Sonuç olarak Down Sendromu gibi bazı önemli problemlerle karşılaşabileceği anlamına gelebilir. Diğer olası nedenleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Erken doğum
- İkiz veya daha çoklu gebelik
- Spina bifida (ayrık omurga hastalığı)
- Bebekte kromozom sayısı ve/veya yapısındaki bozukluk ( Down Sendromu gibi)
- Karın iç duvarında kusur olması
- Omurga sisteminde kusur olması
- Sinir sisteminde kusur olması
AFP Testi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
AFP testi kaç olmalı?
Erkeklerde ve hamile olmayan kadınlarda AFP'nin normal değerleri 0-40 ng/mL aralığında olmalıdır. Bu değerlerin dışında olan miktarlar normal olarak nitelendirilmez. Hamile kadınlarda ise 10-150 ng/mL aralığı normaldir.
Afp testi aç karnına mı yapılır?
AFP testi uygulamasında aç ya da tok olunması sonucu etkilemez. Testi etkileyen parametreler: hamileliğin kaçıncı haftasında uygulandığı, gebenin yaşı ve fiziksel özellikleridir. Doğru bir değerlendirme için yalnızca 16 ila 20. gebelik haftasında testin uygulanması gerekir.
AFP testi riskli midir?
Alfa FetoProtein testinin normal kan testinden daha az ya da daha çok riskli olduğu söylenemez. Standart testlerde olduğu gibi kan damarlarından alınan kan örneği ile gerçekleştirilir. Steril bir ortamda enjeksiyon yöntemiyle uygulanan kan alımı sonucu test uygulanır.
AFP tümör belirteci nedir?
Karaciğer kanseri, yumurtalık kanseri ve testis kanseri gibi bazı hastalıkların tanısında ve tedavinin izlenmesi amacıyla AFP tümör belirteci testi uygulanmaktadır. Koldan alınan kan örneği ile AFP değerleri incelenir. Kronik hepatit ve siroz hastalıklarının izlenmesinde de AFP Tümör testi istenebilir. Test için herhangi bir hazırlık yapılması gerekmez.
AFP testini kimler yaptırmalıdır?
Alfa FetoProtein testini anne adaylarının tümü yaptırmalıdır. 35 yaş ve üzerinde gebe kalanlar, doğum kusurları olan kişiler, önceden doğum kusuru olan bir çocuk doğuranlar, gebelik sürecinde zararlı ilaç kullananlar ve şeker hastalığı öyküsüne sahip olanlar mutlaka AFP testi yaptırmalıdır.
AFP testi sonucu hatalı olabilir mi?
AFP testi değeri hamilelik süresince artar ve bazı durumlarda gebelik düşünülenden daha ileride olabilir. Gebelik hesaplaması hatalı olan gebelerde bu durum sıklıkla görülür. İkiz ya da daha çoklu gebeliklerde AFP değeri yüksek olabilir ve bu durum normaldir. Test sonuçlarında anormallik varsa doktor testin tekrarlanmasını isteyebilir. Yapılan araştırmalar gebelik sürecinde AFP testi yaptıran her 1000 kadından 25 ila 50’sinde anormal değerlerle karşılaşıldığını ortaya koymaktadır. Fakat bu anormallikler, testin hatalı olduğu anlamını taşımaz.