Amniyosentez, gebelik döneminde bebeğin içinde bulunduğu amniyon sıvısından örnek alınarak yapılan bir prenatal tanı testidir. Genellikle belirli risk faktörleri taşıyan gebeliklerde, bebekte genetik veya kromozomal anormalliklerin tespiti için uygulanır. Bu yazıda amniyosentezin hangi durumlarda önerildiğini, nasıl yapıldığını, risklerini ve alternatif yöntemleri detaylı şekilde açıklayacağız.

Amniyosentez Hangi Durumlarda Önerilir?
Amniyosentez rutin bir test değildir ve yalnızca tıbbi gereklilik halinde önerilir. Aşağıdaki durumlarda doktorunuz bu testi tavsiye edebilir:

• Anne adayının 35 yaş üzerinde olması (ileri anne yaşı)
• Daha önce kromozomal anomalili (Down sendromu gibi) gebelik öyküsü
• Ailede genetik hastalık taşıyıcılığı (kistik fibrozis, talasemi vb.)
• İkili, üçlü veya dörtlü tarama testlerinde yüksek risk çıkması
• Ultrasonografide fetal anomali şüphesi
• Rh uyuşmazlığında bebeğin durumunu değerlendirmek

Amniyosentez Nasıl Yapılır?
Amniyosentez işlemi genellikle gebeliğin 15-20. haftaları arasında yapılır. İşlem öncesinde ultrasonla bebeğin pozisyonu ve plasentanın yerleşimi kontrol edilir. İşlem adımları şu şekildedir:

1. Karın cildi antiseptik bir solüsyonla temizlenir.
2. Ultrason eşliğinde ince bir iğne karından amniyon kesesine ilerletilir.
3. Yaklaşık 20-30 ml amniyon sıvısı enjektörle çekilir.
4. İşlem sonrası bebeğin kalp atışları tekrar kontrol edilir.
   İşlem genellikle 10-15 dakika sürer ve lokal anestezi gerektirmez.

Amniyosentez Riskleri ve Olası Komplikasyonlar
Amniyosentez güvenli bir prosedür olmakla birlikte bazı riskler taşır:

• Düşük Riski: %0.1-0.3 oranında (300’de 1)
• Enfeksiyon: Nadir görülür, steril koşullarda yapıldığında risk minimaldir.
• Sıvı Sızıntısı: İğne giriş yerinden az miktarda sıvı gelebilir, genellikle kendiliğinden durur.
• Bebekte Yaralanma: İğnenin bebeğe temas etme riski ultrason sayesinde oldukça düşüktür.

Amniyosentez Sonuçları Ne Zaman Çıkar?
Alınan sıvı örneği laboratuvarda kromozom analizi veya genetik testler için kullanılır. İlk sonuçlar (FISH yöntemiyle) 48-72 saat içinde bildirilebilir. Detaylı kromozom analizi ise 2-3 hafta sürebilir. Sonuçlar normal çıksa bile ultrason takipleri ihmal edilmemelidir.

Amniyosentez Alternatifi Testler
Amniyosentez riskinden kaçınmak isteyen çiftler için alternatif yöntemler mevcuttur:

• NIPT (Non-Invaziv Prenatal Test): Anne kanından fetal DNA analizi yapılır. Down sendromu taramasında %99 doğruluk sağlar.
• Koryon Villus Örneklemesi (CVS): 10-13. haftalarda plasentadan doku örneği alınır.
• Detaylı Ultrason: 18-23. haftalarda fetal anatomi detaylı şekilde incelenir.

Amniyosentez Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
İşlem sonrası 24-48 saat ağır fiziksel aktiviteden kaçınılmalıdır. Ateş, şiddetli karın ağrısı veya vajinal kanama gibi durumlarda derhal doktora başvurulmalıdır. Çoğu hasta işlem sonrası normal hayatına dönebilir.

Amniyosentez ve Psikolojik Süreç
Test öncesi ve sonrasında çiftlerde kaygı düzeyi yükselebilir. Genetik danışmanlık hizmeti almak, süreci anlamak ve karar vermek için kritik önem taşır. Yanlış pozitif sonuç riskine karşı testler mutlaka tecrübeli merkezlerde yapılmalıdır.