Bacak damar tıkanıklığı, periferik arter hastalığı (PAD) olarak da bilinen ve bacaklara kan taşıyan damarların daralması veya tıkanmasıyla ortaya çıkan ciddi bir sağlık sorunudur. Genellikle ateroskleroz (damar sertliği) nedeniyle oluşan bu durum, özellikle diyabet, sigara kullanımı ve yüksek kolesterolü olan bireylerde daha sık görülür. Tedavi edilmediğinde kangren veya uzuv kaybı gibi komplikasyonlara yol açabileceğinden erken teşhis ve müdahale kritik önem taşır.

Bacak Damar Tıkanıklığının Belirtileri
Hastalık sıklıkla sinsi başlar ve ilerledikçe belirtiler şiddetlenir. En yaygın semptomlar şunlardır:

• Yürüme sırasında baldırlarda, uylukta veya kalçada hissedilen keskin ağrı (klodikasyo)
• Dinlenirken bile devam eden bacak ağrısı (ilerlemiş vakalarda)
• Bacaklarda soğukluk, uyuşma veya renk değişimi (soluklaşma/morarma)
• Tırnaklarda kalınlaşma veya yavaş uzama
• Ayaklarda iyileşmeyen yaralar veya ülserler

Teşhis Sürecinde Kullanılan Yöntemler
Bacak damar tıkanıklığının teşhisi için klinik muayene ve ileri görüntüleme teknikleri bir arada kullanılır. Fizik muayenede nabızların zayıf olması veya alınamaması önemli bir ipucudur. Doppler ultrason, damarlardaki kan akım hızını ölçerek tıkanıklığın yerini belirler. Anjiyografi ise tıkalı damarların net bir şekilde görüntülenmesini sağlayarak cerrahi planlamada yol göstericidir. Ek olarak, AYBİ (Ayak-Bileği Kol İndeksi) ölçümü ile bacak ve koldaki kan basıncı karşılaştırılarak tanı desteklenir.

Tedavi Seçenekleri
Tedavi yaklaşımı, tıkanıklığın şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir:

• İlaç Tedavisi: Kan sulandırıcılar (aspirin, klopidogrel) ve kolesterol düşürücü ilaçlar (statinler) damar sağlığını korur.
• Minimal İnvaziv Yöntemler: Balon anjiyoplasti veya stent yerleştirme ile tıkalı damarlar açılır.
• Cerrahi Müdahale: Bypass ameliyatları ile kan akımı alternatif yollardan sağlanır.
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sigaranın bırakılması, düzenli egzersiz ve diyabet kontrolü hastalığın ilerlemesini yavaşlatır.

Risk Faktörleri ve Korunma Yolları
Bacak damar tıkanıklığı riskini artıran faktörler arasında sigara kullanımı, diyabet, yüksek tansiyon ve obezite öne çıkar. Korunmak için:

• Sigaradan tamamen uzak durulmalı.
• Haftada en az 150 dakika tempolu yürüyüş yapılmalı.
• Doymuş yağ ve trans yağ içeren besinler tüketilmemeli.
• Kan şekeri ve kolesterol düzeyleri düzenli olarak kontrol edilmeli.

Beslenme ve Fiziksel Aktivitenin Rolü
Akdeniz diyeti gibi antioksidan ve liften zengin beslenme modelleri damar sağlığını destekler. Zeytinyağı, ceviz ve omega-3 içeren balıklar inflamasyonu azaltır. Düzenli yürüyüş, bacak kaslarının kan ihtiyacını artırarak kollateral damarların gelişimini teşvik eder.

Erken Teşhisin Önemi
Özellikle 50 yaş üstü bireylerin yıllık kontroller yaptırması, hastalığın erken evrede yakalanmasını sağlar. Aile öyküsü olanlar veya diyabet hastaları bu konuda daha dikkatli olmalıdır.