Diz hastalıkları, hareket kabiliyetini kısıtlayarak yaşam kalitesini önemli ölçüde düşüren ve her yaş grubunda görülebilen sağlık sorunlarıdır. Diz eklemi, vücudun en kompleks eklemlerinden biri olup kemikler, bağlar, menisküsler ve kaslardan oluşur. Bu yapıların herhangi birinde oluşan hasar veya dejenerasyon, yürüme, merdiven çıkma gibi temel aktiviteleri zorlaştırabilir. İşte diz hastalıkları hakkında bilmeniz gerekenler:

Diz Hastalıklarının Yaygın Türleri
Diz problemleri genellikle travmatik yaralanmalar, dejeneratif süreçler veya inflamatuar durumlar sonucu ortaya çıkar. Osteoartrit (kireçlenme), özellikle 50 yaş üstü bireylerde eklem kıkırdağının aşınmasıyla karakterizedir. Menisküs yırtıkları, ani dönüşler veya spor yaralanmaları nedeniyle oluşabilir. Ön çapraz bağ (ACL) yaralanmaları ise futbol veya basketbol gibi temas sporlarında sık görülür. Bunların yanı sıra tendinit (aşil tendonu iltihabı) ve bursit gibi inflamatuar rahatsızlıklar da diz ağrısının yaygın nedenlerindendir.

Diz Hastalıklarının Belirtileri

• Şiddetli veya hafif diz ağrısı (istirahatte veya hareket sırasında)
• Dizde şişlik, kızarıklık veya ısı artışı
• Eklemden gelen çıtırtı sesi (krepitasyon)
• Merdiven inip çıkarken zorlanma
• Dizde kilitlenme veya stabilite kaybı
• Bacakta güçsüzlük ve hareket kısıtlılığı

Teşhis Yöntemleri

• Fizik Muayene: Doktorun dizin hareket açıklığını, şişliğini ve hassasiyetini değerlendirmesi.
• Görüntüleme:
  • Röntgen: Kemik yapıları ve osteoartrit bulgularını gösterir.
  • MR (Manyetik Rezonans): Bağlar, menisküs ve yumuşak doku hasarını detaylandırır.
• Artroskopi: Minimal invaziv bir yöntemle eklem içinin kamera ile incelenmesi.

Tedavi Seçenekleri
Cerrahi Olmayan Tedaviler:

• İstirahat ve Buz Uygulama: Akut yaralanmalarda şişliği azaltır.
• Fizik Tedavi: Kas güçlendirme ve esneklik egzersizleri.
• İlaç Tedavisi: NSAİİ’ler (ibuprofen) veya kortikosteroid enjeksiyonları.
• PRP (Plateletten Zengin Plazma): Kronik tendinitlerde iyileşmeyi hızlandırır.

Cerrahi Tedaviler:

• Artroskopik Cerrahi: Menisküs yırtığı veya bağ onarımı için.
• Diz Protezi: İleri derecede osteoartrit vakalarında eklem replasmanı.
• Osteotomi: Kemik hizasını düzeltmek için kemik kesisi.

Korunma Yöntemleri
Diz sağlığını korumak için alınabilecek önlemler şunlardır:

• Kilo Kontrolü: Her 5 kg fazlalık, dizlere 20 kg ek yük bindirir.
• Doğru Ayakkabı Seçimi: Dengeyi artıran ve şoku emen tabanlıklar.
• Egzersiz Öncesi Isınma: Kasları hazırlamak için 10-15 dakika dinamik esneme.
• Dizlik Kullanımı: Spor sırasında eklem stabilitesini sağlar.

Egzersiz ve Rehabilitasyon
Diz çevresindeki kasları güçlendirmek, eklem sağlığı için kritiktir. Bacak uzatma, duvar squat ve hamstring esnetme hareketleri diz stabilitesini artırır. Yüzme veya bisiklet gibi düşük etkili aktiviteler, ekleme binen yükü azaltır. Fizik tedavi uzmanı eşliğinde yapılan özel programlar, ameliyat sonrası iyileşmeyi hızlandırabilir.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci
Artroskopik cerrahi sonrası hastalar genellikle 4-6 haftada normal aktivitelerine döner. Diz protezi ameliyatlarında tam iyileşme 3-6 ay sürebilir. Bu dönemde fizik tedavi, ağrı yönetimi ve enfeksiyon kontrolü büyük önem taşır.