Femur başı kırığı, kalça eklemini oluşturan femur kemiğinin üst kısmında meydana gelen ve özellikle yaşlı bireylerde ciddi hareket kısıtlılığına yol açan bir yaralanmadır. Bu kırık, düşme veya yüksek enerjili travmalar sonucu oluşabilir ve zamanında müdahale edilmezse kalıcı sakatlık riski taşır. İşte femur başı kırıkları hakkında bilmeniz gereken tüm detaylar:

Femur Başı Kırığı Nedir?
Femur başı, kalça eklemini oluşturan femur kemiğinin yuva şeklindeki üst kısmıdır. Bu bölgede oluşan kırıklar, eklem stabilitesini bozarak yürüme yeteneğini ciddi şekilde etkiler. Osteoporoz (kemik erimesi) olan yaşlılarda basit bir düşme bile kırığa neden olabilirken, gençlerde genellikle trafik kazası veya yüksekten düşme gibi şiddetli travmalar görülür.

Femur Başı Kırığının Risk Faktörleri

• İleri yaş (65 yaş üstü bireylerde risk 4 kat artar)
• Osteoporoz veya kemik yoğunluğunda azalma
• Denge bozukluğuna yol açan nörolojik hastalıklar (Parkinson, demans)
• Düşme riskini artıran görme problemleri
• Kortikosteroid kullanımı gibi kemik kalitesini düşüren ilaçlar

Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Femur başı kırığı olan hastalar genellikle şu şikayetlerle başvurur:

• Kalça veya kasık bölgesinde şiddetli ağrı
• Yaralı bacağı üzerine basamama veya yürüyememe
• Bacakta kısalık ve dışa dönük pozisyon (external rotasyon deformitesi)
• Şişlik ve morarma

Tanı için fizik muayene sonrası kalça röntgeni çekilir. Röntgende kırık hattı net görülemiyorsa manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya bilgisayarlı tomografi (BT) gibi ileri görüntüleme yöntemlerine başvurulur.

Tedavi Seçenekleri
Tedavi planı kırığın tipine, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre belirlenir:

1. Cerrahi Olmayan Tedavi

   • Sadece komplike olmayan stabil kırıklar veya cerrahi riski çok yüksek hastalarda tercih edilir.
   • Yatak istirahati, traksiyon (çekme tedavisi) ve ağrı kesici ilaçlarla semptomlar yönetilir.
   • Bu yöntemde kaynama süresi uzundur ve hareket kısıtlılığı riski yüksektir.

2. Cerrahi Tedavi

   • İnternal Tespit: Genç hastalarda kırık parçaları plak-vida sistemleriyle sabitlenir.
   • Parsiyel veya Total Kalça Protezi: Yaşlı hastalarda kırığın yerine protez yerleştirilir.
   • Cerrahi sonrası 24-48 saat içinde fizik tedaviye başlanarak eklem hareket açıklığı korunmaya çalışılır.

İyileşme Süreci ve Fizik Tedavi
Cerrahi sonrası iyileşme süreci ortalama 6-12 hafta sürer. İlk 6 hafta kısmi yük verme (koltuk değneği kullanımı) önerilir. Fizik tedavi programları şunları içerir:

• Eklem hareket açıklığını artıran egzersizler
• Quadriceps ve kalça kaslarını güçlendiren direnç çalışmaları
• Denge ve yürüme eğitimi

Olası Komplikasyonlar

• Avasküler Nekroz: Femur başına kan akışının kesilmesiyle kemik dokusunun ölmesi.
• Derin Ven Trombozu (DVT): Bacak damarlarında pıhtı oluşumu.
• Enfeksiyon: Cerrahi sonrası gelişebilen yara yeri enfeksiyonları.

Korunma Yöntemleri

• Osteoporoz taraması yaptırarak kemik yoğunluğunu ölçtürmek.
• Ev ortamında düşmeyi önleyici düzenlemeler yapmak (kaymaz halı, iyi aydınlatma).
• Düzenli kalsiyum ve D vitamini takviyesi almak.
• Denge egzersizleriyle kas gücünü artırmak.

Femur başı kırıklarında erken cerrahi müdahale ve doğru rehabilitasyon, fonksiyonel iyileşme şansını önemli ölçüde artırır. Bu nedenle belirtiler ortaya çıktığında zaman kaybetmeden ortopedi uzmanına başvurmak kritik önem taşır.