Gastrostomi, mideye cerrahi veya endoskopik yöntemle bir tüp yerleştirilerek beslenme desteği sağlanması işlemidir. Bu yöntem, uzun süreli beslenme ihtiyacı olan, yutma güçlüğü çeken veya ağızdan beslenemeyen hastalarda sıklıkla tercih edilir. İşlemin nasıl yapıldığı, bakım süreci ve olası riskler hakkında bilgi sahibi olmak, hasta ve hasta yakınları için büyük önem taşır.

Gastrostomi Kimlere Uygulanır?
Gastrostomi, çeşitli tıbbi durumlarda başvurulan bir yöntemdir. İnme sonrası yutma fonksiyonunu kaybeden hastalar, ileri evre ALS veya Parkinson hastaları, doğumsal yutma bozuklukları olan çocuklar ve bazı kanser tedavisi gören bireyler bu gruba dahildir. Ayrıca travma sonrası uzun süreli komada kalan hastalarda da beslenme desteği için gastrostomi tüpü kullanılır.

Gastrostomi Türleri ve Uygulama Yöntemleri
Gastrostomi işlemi iki temel yöntemle gerçekleştirilir:

1. PEG (Perkütan Endoskopik Gastrostomi): Endoskop yardımıyla karın duvarından mideye tüp yerleştirilir. Lokal anestezi altında yapılır ve işlem süresi ortalama 20-30 dakikadır.
2. Açık Cerrahi Gastrostomi: Genel anestezi altında karın bölgesine yapılan kesi ile tüp yerleştirilir. Özellikle anatomik anomalisi olan hastalarda tercih edilir.

İşlem Öncesi Hazırlık Süreci
Hastanın kan sulandırıcı ilaçları (aspirin, warfarin) işlemden 5 gün önce kesilir. Enfeksiyon riskini azaltmak için antibiyotik profilaksisi uygulanır. İşlem öncesi 8 saatlik açlık ve 4 saatlik sıvı kısıtlaması gereklidir.

Gastrostomi Bakımı Nasıl Yapılır?

• Tüp Temizliği: Tüp çevresi günde iki kez antiseptik solüsyonla silinmeli ve kuru tutulmalıdır.
• Beslenme Sonrası: Her beslenmeden sonra tüpün 30-50 ml su ile yıkanması tıkanmayı önler.
• Pansuman Değişimi: Tüpün cilde temas ettiği bölgeye steril gazlı bez konulmalı ve 2 günde bir değiştirilmelidir.
• Tüp Pozisyonu: Tüpün deriye sıkıca temas etmemesi için flanş ile cilt arasında 1-2 mm boşluk bırakılmalıdır.

Olası Komplikasyonlar ve Çözüm Önerileri

• Enfeksiyon: Kızarıklık, şişlik veya iltihaplı akıntı durumunda doktora başvurulmalıdır.
• Tüp Yerinden Oynama: Tüp çıkar veya hareket ederse acil tıbbi müdahale gerekir.
• Cilt Tahrişi: pH dengesizliği nedeniyle oluşabilir. Bariyer kremler ve düzenli temizlik önerilir.

Evde Beslenme İpuçları
Gastrostomi tüpüyle beslenen hastalar için özel formül mamalar veya püre haline getirilmiş ev yemekleri kullanılabilir. Beslenme öncesi mama oda sıcaklığında olmalı ve 30-45 dereceyi geçmemelidir. Her öğün sonunda tüpün 30 ml su ile temizlenmesi, bakteri üremesini engeller.

Hasta ve Yakınları İçin Pratik Öneriler

• Tüpün bağlantılarını düzenli olarak kontrol edin.
• Beslenme pompasının hızını doktorun önerdiği şekilde ayarlayın (genellikle 100-150 ml/saat).
• Tüp etiketindeki son kullanma tarihini aylık olarak takip edin.

Gastrostomi Tüpü Değişim Süreci
Tüpün değişim sıklığı markasına göre değişir. Silikon tüpler 6-12 ayda bir, poliüretan tüpler ise 2-4 ayda bir değiştirilmelidir. Değişim işlemi genellikle endoskopi ünitesinde 10 dakika içinde tamamlanır.

Gastrostomi ile Yaşam Kalitesini Artırma Yolları
Hastaların sosyal yaşamdan kopmaması için taşınabilir beslenme pompaları kullanılabilir. Yüzme gibi aktivitelerde tüpün su geçirmez bantla kapatılması önerilir. Beslenme programını kişiye özel planlamak, mide kramplarını ve ishal gibi yan etkileri azaltır.