Akupunktur, binlerce yıllık geçmişi olan ve kökeni Geleneksel Çin Tıbbı’na dayanan bir tedavi yöntemidir. Vücuttaki belirli noktalara ince iğnelerin batırılmasıyla enerji akışının düzenlendiği bu yöntem, günümüzde hem tamamlayıcı tıp hem de bazı kronik hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılıyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), akupunkturu çeşitli sağlık sorunları için etkili bir terapi olarak tanımlıyor.

Akupunkturun Tarihçesi ve Temel Prensipleri
Akupunkturun temeli, "Qi" adı verilen yaşam enerjisinin vücutta meridyenler aracılığıyla dolaştığı inancına dayanır. Bu enerji akışındaki dengesizliklerin hastalıklara yol açtığı düşünülür. Terapi, 12 ana meridyen üzerinde bulunan 365’ten fazla noktadan belirlenenlere iğne batırılarak enerji akışının yeniden dengelenmesini amaçlar. Modern tıp ise akupunkturun etkisini, sinir sistemi üzerinden endorfin salınımını tetiklemesiyle açıklar.

Akupunkturun Etki Mekanizması
Akupunktur iğneleri, deri altındaki sinir liflerini uyararak beyne elektrokimyasal sinyaller gönderir. Bu sinyaller:

• Ağrı kesici etki sağlayan endorfin ve enkefalin salınımını artırır.
• Kan dolaşımını hızlandırarak dokuların oksijenlenmesini iyileştirir.
• Bağışıklık sistemini düzenleyen sitokin üretimini modüle eder.
• Stres hormonu kortizol seviyelerini düşürerek parasempatik sinir sistemini aktive eder.

Akupunkturun Klinik Faydaları

• Kronik Ağrı Yönetimi: Migren, bel ağrısı ve osteoartrit semptomlarını %40-60 oranında azaltır.
• Stres ve Anksiyete: Kortizol seviyelerini düşürerek kaygı bozukluklarında etkilidir.
• Uyku Kalitesi: Uykuya dalma süresini kısaltır ve REM uykusunu derinleştirir.
• Sindirim Sistemi: İrritabl bağırsak sendromu (IBS) semptomlarını hafifletir.
• Bağımlılık Tedavisi: Sigara bırakma sürecinde nikotin isteğini azaltır.

Hangi Durumlarda Akupunktur Tercih Edilir?

• Fibromiyalji ve romatizmal ağrılar
• Kemoterapiye bağlı bulantı/kusma
• Allerjik rinit ve astım semptomları
• Depresyon ve post-travmatik stres bozukluğu (PTSD)
• Infertilite tedavilerine destek

Akupunktur Seansı Nasıl İlerler?
Terapi öncesinde hastanın tıbbi öyküsü detaylıca değerlendirilir. Sterilize edilmiş tek kullanımlık iğneler, 0.12-0.35 mm kalınlığında ve 15-90 mm uzunluğundadır. İğneler, seçilen noktalara 1-25 mm derinliğe batırılarak 10-30 dakika bekletilir. Seans sırasında hafif bir karıncalanma veya ısı hissi normal kabul edilir.

Bilimsel Araştırmalar Ne Diyor?

• Migren: 2022’de Neurology dergisinde yayınlanan bir meta-analiz, akupunkturun migren atak sıklığını %50 azalttığını gösterdi.
• Kronik Bel Ağrısı: JAMA’da yayınlanan çalışmada, 6 haftalık tedavi sonrası ağrı şiddetinde %35 düşüş gözlendi.
• Kemoterapi Bulantısı: 400 hasta üzerinde yapılan araştırmada, bulantı epizodları %70 oranında azaldı.

Potansiyel Yan Etkiler ve Riskler
Akupunktur genellikle güvenli kabul edilse de nadiren şu yan etkiler görülebilir:

• İğne batırılan bölgede hafif morluk veya şişlik
• Baş dönmesi ve geçici yorgunluk
• Sterilize edilmemiş iğnelerden kaynaklanan enfeksiyon riski

Kimler Akupunktur Yaptırmamalı?

• Kanama bozukluğu olanlar (hemofili vb.)
• Kalp pili kullanan hastalar (bazı elektroakupunktur teknikleri)
• Ciddi psikiyatrik rahatsızlığı olanlar

Akupunktur ve Geleneksel Tıp İlişkisi
Akupunktur, modern tıbbın alternatifi değil tamamlayıcısı olarak kabul edilmelidir. Özellikle kronik ağrı ve stres yönetiminde ilaç tedavilerine ek olarak uygulandığında sinerjistik etki gösterir. Tedaviye başlamadan önce mutlaka hekim onayı alınmalıdır.