Aleksitimi Testi Nedir?

Aleksitimi, insan duygularının yetersiz bir şekilde ifade edilmesine denir. Özellikle kişilerin temel duygularını ifade etme konusunda zorluk yaşadığı bir hastalıktır. Aleksitimi testi ile bu konudaki rahatsızlık ve problemlerin belirlenmesinde önemli bilgiler edinilir.

Aleksitimi testi ile ölçülebilen rahatsızlıklar şunlardır:

• Açıklama
• Tanımlama
• Algılama

Bu konudaki yetersizliklerin ölçüldüğü ve insanlara tedaviye yönelik tanı konulmasında aracılık eden bir testtir. Genellikle kişilerin çocukluğundan gelen bu rahatsızlıklar bazı depresyonların sonucunda da açığa çıkabilmektedir. Özellikle bir yakınını kaybeden, derin bir korkuya kapılarak bir müddet bununla başa çıkmaya çalışan kişilerin anlam ve ifade etme biçimlerinde zorlukların yaşanması doğal karşılanmalıdır.

Bu hastalığa yakalanan kişiler hem kendi duygularını ifade edemez hem de karşı tarafın duygularını anlama konusunda zorluk yaşar. Diğer adı “duygu sağırlığı” olan Aleksitimi’nin bulunduğu hastalar, kendilerini adeta bir kapana kısılmış bir şekilde hisseder. Hastalığa yakalanan kişilerin vücutlarında da birtakım problemler ortaya çıkar ve bu kişiler özellikle karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma gibi rahatsızlıklar ile baş etmek zorunda kalırlar.

Hastalık sonucunda insanlar daha bir stresli olurlar. Bu stres hali ise vücutlarındaki hormonların dengesini bozan en önemli aktördür. Kişinin kendi duygu ve hareketlerini ifade edememesine bağlı olarak bir şekilde arayış içerisine girmesinden kaynaklıdır. Çıkış arayan insan, o çıkışı bulamadığında daha stresli olur ve bunun sonucunda stres, o kişiye kronik ağrı ve yüksek kan basıncı gibi sağlığı bozacak bir belirti şeklinde açığa çıkar.

Aleksitimi Belirtileri

Aleksitimi, kişiden kişiye farklılık gösteren belirtilere sahiptir ancak genel her hastada görülen ortak durumlar şunlardır:

• Dışavurum yapamayan kişilerde ortaya çıkan psikolojik bozulmalar,
• Kendisinin ve karşı tarafın duygu, düşüncelerini anlamakta zorluk çekilmesi,
• Sürekli olarak bayılma gözlemlenmesi,
• Kronik baş ağrılarının ortaya çıkması,
• Kişinin midesinde sürekli bir ağrı hissetmesi,
• Bitmeyen bağırsak ağrıları,
• Kalp atışlarındaki hızlanmaya bağlı olarak görülen taşikardi durumu.

Bu belirtilerin görüldüğü kişilere tanı koymak oldukça zordur. Hastalığın altında farklı nedenler ve başka rahatsızlıklar yatabildiği gibi sadece psikolojik olarak da bu belirtiler açığa çıkabilir. O nedenle Aleksitimi gibi tanısı zor konulan bir hastalıkta, doktorlar genellikle önce iç organlarında bir problem arar, bulamazlarsa o zaman bunun gibi rahatsızlıklar değerlendirilir.

Aleksitimi testi sonrasında kişinin farklı düşünce ve tavırları değerlendirilir. Bu konuda doktorların ele aldığı 3 farklı durum vardır. 

• Soyut olarak anlaşılması gereken duyguların anlaşılamaması ve bedensel hareketlerden varsayım yapılmaya çalışılması,
• Duyguların belli edilmesi ve onların dışavurumu konusunda zorluk çekilmesi,
• Düşünme konusunda büyük problemlerin yaşanmasıdır.

Aleksitimi Testi Neleri İçerir?

Aleksitimi testinde toplamda 20 adet soru bulunmaktadır. Hasta, bu sorulara 1 – 5 arasında puanlamalar verir. Bu puanlamalar;

• 1- Hiç katılmıyorum
• 2- Katılmıyorum
• 3- Kararsızım
• 4- Katılıyorum
• 5- Tamamen katılıyorumdur.

Kişi, buna göre toplamda en fazla 100 en az ise 20 puan alarak testi tamamlayabilir. Aldığı puana göre testin sonunda doktor tarafından yapılan değerlendirmede belirli seviyeler bulunmaktadır. Bu seviyeler;

• 51 ve altında puan alan kişilerde Aleksitimi hastalığı yoktur.
• 52 – 60 puan aralığında alan kişilerde Aleksitimi varlığından şüphe edilir.
• 61 ve üzerinde puan alan kişilerde ise Aleksitimi varlığı kesin olarak bilinir ve tanı konur.

Bu tanının konulmasından itibaren hastanın artık tedavi işlemlerine başlanılmaktadır. Tedavide kullanılan yöntemlerin belirlenmesi ve hastanın bir müddet sonra tekrar aynı testi olarak tedaviye verdiği tepkinin ölçülmesi gerekir. 

Aleksitimi Tedavisi

Aleksitimi psikolojik bir rahatsızlıktır. Bu nedenle hastanelerin psikiyatr bölümündeki doktorlar tarafından tedaviye başlanılır. Bu tedavi esnasında izlenilen yollar şunlardır:

• Hastaya psikolojik ilaçlar vermek
• Hastanın belirli periyotlar ile doktora gelmesini sağlamak
• Doktorun hastayı gözlemlemesi ve olası değişkenliklerden haberdar olmasını sağlamaktır.

Doktor, hasta ile sürekli olarak diyalog halinde kalır. Özellikle belirli periyotlarda doktora giden ve seanslara katılan hastanın durumu yakından takip edilmiş olur. Buna göre hasta, öncelikli olarak iyileşme etkileri göstermeye başlar. Bunun akabinde doktor bunu fark eder ve uygun bir vakitte testi tekrar yapar. Test sonucunda 51 ve altında puan alan hasta için doktor artık iyileşme tanısı koyar. 

Hastanın iyileşmesi akabinde belirli şikayetlerinde de gözle görülür bir azalma meydana gelir. Karın ağrısı, kusma, bayılmalar artık tamamen biter. Buna bağlı olarak hal ve hareketlerinde de değişimler meydana gelir ve etrafındaki olaylara karşı bakışı, davranışı değişir. Bu durumu öncelikli olarak birinci dereceden hasta ile ilgilenen yakınları fark eder. Tedavi sonrasında iyileşen kişinin durumu yine sürekli olarak takip edilmeli ve doktor tarafından verilen seans aralıklarında yine kişinin doktora gitmesi gerekir. Hastalığın tekrar nüksetmesi, bunun önlenmesi gibi durumlar doktor tarafından değerlendirilir ve hastaya gereken uyarılar, ilaçlar tekrar verilebilir.

Hasta, tedavi süresince psikolojik olarak kendisini zorlayacak olan olaylardan uzak durmalıdır. Yaşadığı yerde sert ve şiddetli kavgalar, bağrışmalar onun iyileşmesini kötü yönde etkiler. Bu nedenle Aleksitimi hastalarının rahat, huzurlu ve sakin bir ortamda iyileşmesi sağlanmalı, onun yanında duran yakınlarının da bu konulara oldukça fazla dikkat etmeleri gerekir.

Aleksitimi testi yapıldığında kadınlarda erkeklere oranla bu hastalığın daha fazla görüldüğü bilinir. Bu hastalara karşı davranışların devamlı yumuşak ve sevgi dolu olması, yaptığı hareketlerin karşı tarafta bıraktığı etki hem doktorlar hem de yakınları tarafından sürekli olarak kişiye telkin edilmelidir. Hasta, bir hareketi yaptığında karşı tarafta nasıl yankı bulduğunu iyi bilmelidir. Buna bağlı olarak kişi tedavi süreci boyunca bu reaksiyonlar ile kişiden kişiye değişen ancak ortalama olarak 6 ay – 1 yıl süren bir süreçte tekrar eski günlerindeki sağlıklı haline geri dönebilir.