Alerji, bağışıklık sisteminin polen, toz, besin gibi zararsız maddelere aşırı tepki vermesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen alerjiler, hafif semptomlardan hayatı tehdit eden reaksiyonlara kadar geniş bir yelpazede kendini gösterir. Bu yazıda, alerji türlerini, belirtilerini, teşhis yöntemlerini, güncel tedavi seçeneklerini ve korunma stratejilerini detaylıca ele alacağız.

Alerji Türleri ve Tetikleyicileri
Alerjiler temas edilen alerjene göre farklı kategorilere ayrılır. Besin alerjileri (süt, yumurta, kabuklu deniz ürünleri), solunum yolu alerjileri (polen, ev tozu akarları), ilaç alerjileri (penisilin, aspirin) ve cilt alerjileri (nikel, kozmetik ürünler) en yaygın türlerdir. Böcek sokmaları (arı, sivrisinek) veya lateks gibi maddeler de ciddi reaksiyonlara yol açabilir.

Alerjilerin Yaygın Belirtileri

• Solunum Yolu: Hapşırma, burun akıntısı/tıkanıklığı, nefes darlığı
• Cilt: Kaşıntı, kurdeşen (ürtiker), egzama, şişlik (anjioödem)
• Sindirim Sistemi: Karın ağrısı, ishal, bulantı/kusma
• Genel Reaksiyonlar: Anafilaksi (şok, bilinç kaybı, tansiyon düşüklüğü)

Teşhis Yöntemleri
Alerjinin kaynağını belirlemek için çeşitli testler kullanılır:

• Deri Prick Testi: Cilde küçük miktarda alerjen damlatılıp tepkime gözlemlenir.
• Kan Testi (IgE): Spesifik alerjenlere karşı antikor seviyesi ölçülür.
• Eliminasyon Diyeti: Şüpheli besinler diyetten çıkarılıp semptomlar takip edilir.

Güncel Tedavi Seçenekleri

• Antihistaminikler: Kaşıntı, hapşırma gibi semptomları baskılar (Loratadin, Setirizin).
• Kortikosteroidler: Şiddetli inflamasyonu kontrol eder (Burun spreyleri, kremler).
• Adrenalin Oto-enjektörü: Anafilaksi durumunda hayat kurtarıcıdır.
• İmmünoterapi (Aşı Tedavisi): Alerjene karşı tolerans geliştirmeyi amaçlar (3-5 yıl sürebilir).

Alerjiden Korunma Stratejileri
Alerji yönetiminde tetikleyicilerden kaçınmak en etkili yöntemdir. Ev tozu akarlarına karşı yatak kılıflarını haftada 60°C’de yıkamak, polen mevsiminde penceleri kapalı tutmak önemlidir. Besin alerjisi olanlar etiket okuma alışkanlığı edinmeli ve dışarıda yemek yerken içerikleri sorgulamalıdır. Evde HEPA filtreli hava temizleyiciler kullanmak solunum yolu alerjilerini azaltabilir.

Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri
Anti-inflamatuar besinler (zencefil, zerdeçal, omega-3 kaynakları) bağışıklık sistemini dengeler. Probiyotikler (yoğurt, kefir) bağırsak florasını güçlendirerek alerji riskini düşürür. D vitamini eksikliği alerjik reaksiyonları şiddetlendirebileceğinden güneşlenmeye özen gösterilmelidir.

Çocuklarda Alerji Yönetimi
Erken çocukluk döneminde inek sütü veya yumurta alerjisi sık görülür. Anne sütüyle beslenmenin alerji riskini azalttığı bilinmektedir. Çocuklarda şüpheli belirtilerde zaman kaybetmeden çocuk alerji uzmanına başvurulmalıdır.

Alerji ve Mevsimsel Değişimler
Bahar aylarında polenler, kışın ise kapalı ortamlarda artan küf mantarları alerjik semptomları tetikleyebilir. Mevsime göre önlem almak (maske kullanımı, ev nemlendirme) şikayetleri hafifletir.