Alport sendromu, genetik geçişli nadir bir hastalık olup böbrekler, işitme ve gözleri etkileyen bir durumdur. Tip IV kollajen yapısındaki bozukluk nedeniyle ortaya çıkan bu sendrom, özellikle böbrek yetmezliği ile ilişkilidir. Hastalığın tanı süreci, tedavi seçenekleri ve genetik danışmanlık hakkında bilinmesi gerekenleri bu makalede bulabilirsiniz.

Alport Sendromu Nedir?
Alport sendromu, COL4A3, COL4A4 veya COL4A5 genlerindeki mutasyonlar sonucu gelişen kalıtsal bir hastalıktır. Bu genler, böbreklerdeki glomerül bazal membranın yapısını oluşturan tip IV kollajen üretiminden sorumludur. Mutasyonlar, böbrek filtrasyonunu bozarak idrarda kan ve protein kaçağına yol açar. Hastalık X’e bağlı dominant (en yaygın), otozomal resesif veya dominant kalıtım gösterir.

Alport Sendromunun Belirtileri
Hastalığın semptomları genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde ortaya çıkar. İşte en sık görülen belirtiler:

• İdrarda kan (hematüri): Mikroskobik veya gözle görülür şekilde olabilir.
• Proteinüri: İdrarda protein atılımı (günde 3.5 gramı aşarsa nefrotik sendrom işaretidir).
• İşitme kaybı: Özellikle yüksek frekanslı sesleri duymada zorluk.
• Göz problemleri: Lensin ön kısmında koni şeklinde çıkıntı (anterior lentikonus) veya retina lezyonları.
• Böbrek yetmezliği: Hastaların %90’ında 40 yaşına kadar son dönem böbrek yetmezliği gelişir.

Teşhis Süreci ve Kullanılan Yöntemler
Alport sendromunun tanısı klinik bulgular, aile öyküsü ve laboratuvar testleriyle konulur:

• İdrar analizi: Hematüri ve proteinüri varlığı.
• Böbrek biyopsisi: Elektron mikroskobunda glomerül bazal membran incelmesi veya lameller ayrışma.
• Genetik testler: COL4A3/4/5 genlerindeki mutasyonların tespiti.
• Odyometri: Sensorinöral işitme kaybının doğrulanması.
• Göz muayenesi: Retina flekleri veya kornea distrofisi araştırması.

Tedavi Yaklaşımları
Alport sendromunun kesin tedavisi olmamakla birlikte, semptomların yönetimi ve komplikasyonların önlenmesi hedeflenir:

• ACE inhibitörleri veya ARB’ler: Proteinüriyi azaltmak ve böbrek hasarını yavaşlatmak için kullanılır.
• Diyet modifikasyonu: Düşük tuz, düşük proteinli beslenme ile böbrek yükü hafifletilir.
• İşitme cihazları: İletişim becerilerini korumak amacıyla önerilir.
• Böbrek nakli: Son dönem böbrek yetmezliğinde en etkili tedavi seçeneğidir.
• Gen terapisi (deneysel): Mutasyonu düzeltmeye yönelik çalışmalar devam etmektedir.

Genetik Danışmanlık ve Aile Planlaması
Alport sendromu kalıtsal olduğundan, ailelerin genetik danışmanlık alması kritik önem taşır:

• Taşıyıcılık testleri: Aile bireylerinin genetik taramadan geçmesi önerilir.
• Prenatal tanı: Gebeliğin 10-12. haftasında koryon villus örneklemesi ile mutasyon araştırılabilir.
• Tüp bebek (PGT-M): Mutasyonsuz embriyoların seçilerek transferi mümkündür.

Hastalık Yönetimi İçin Öneriler

• Düzenli nefroloji, KBB ve oftalmoloji kontrolleri yaptırın.
• Kan basıncını 130/80 mmHg altında tutmaya özen gösterin.
• NSAİİ ilaçlardan (ibuprofen gibi) kaçının, böbrek hasarını artırabilir.
• Böbrek nakli sonrası immünsupresif ilaçları düzenli kullanın.

Alport Sendromu ile Yaşam
Hastalığın seyri kişiden kişiye değişse de erken teşhis ve tedavi ile komplikasyonlar geciktirilebilir. Psikolojik destek grupları ve hasta dernekleri, bu süreçte duygusal dayanıklılığı artırmaya yardımcı olur.