Amino Asit Testi Nedir?
Amino asit testi, metabolizma rahatsızlıkların teşhisi, izlenmesi ve bazı metabolik rahatsızlıklarının saptanmasını sağlayan, özel laboratuvarlarda ve gelişmiş yöntemler kullanılarak aminoasit düzeyinin ve çeşidinin tespitinde kullanılan bir testtir.
Amino asit testi, metabolizma rahatsızlıkların teşhisi, izlenmesi ve bazı metabolik rahatsızlıklarının saptanmasını sağlayan, özel laboratuvarlarda ve gelişmiş yöntemler kullanılarak aminoasit düzeyinin ve çeşidinin tespitinde kullanılan bir testtir. Bu test; kan, omurilik sıvısı ve idrardan alınan örnekler üzerinden analiz edilerek sonuçlar elde edilir. Aminoasit analizi, yüksek gelişmiş laboratuvarlarda kan ve idrar örnekleri ile yapılır. Her insanın amino asit profili, kendine özgüdür. Özel müdahaleler gerçekleştirilmediği sürece çok farklı değişiklikler görülmez. Amino asit analizi, günümüzde vücut ile ilgili birçok hastalığın teşhisinde ve tedavisinde kapsamlı bilgiler verir. Özellikle fiziksel ve ruhsal hastalıkların görüldüğü kişilerde, aminoasit seviyelerinde ciddi değişimler meydana gelir. Yapılan amino asit analizi ile;
- Vücuttaki amino asit seviyeleri belirlenebilir.
- Vücuttaki amino asit yetersizliği veya fazlalığı belirlenebilir.
- Birçok sağlık problemi ile ilgili ipuçları verir.
- Vücuttaki vitamin ve mineral yetersizlikleri tespit edilebilir.
- Kişilerin beslenmeleri ile ilgili bilgiler verir.
- Birçok çeşidi bulunan aminoasitleri birbirleri ile ilgili oranları hakkında bilgi sahibi olmayı sağlar.
Amino Asit Nedir?
Aminoasit, proteinlerin en küçük yapı taşına verilen addır. İnsan sağlığı için oldukça önemli olan amino asitler, proteinlerin hormonlara dönüşebilmesi için gereklidir. Vücudumuzun en temel yapı taşlarından olan amino asitler, normal şartlarda insanlara gıdalardan takviye edebilirler ancak bunun yanı sıra aminoasitler, vücuda gıda takviyesi formunda da alınabilir. Amino asitler; esansiyel aminoasitler, esansiyel olmayan aminoasitler ve yarı-esansiyel aminoasitler olmak üzere 3 grupta incelenir. İnsan vücudu 20 çeşit aminoaside ihtiyaç duyar ancak bunlardan bazıları dışarıdan alınmaları gerekebilir. Gıda takviyesi ile alınan amino asitler, vücutta farklı yerlerde kullanılabilir. Özellikle kas yapımı, dokuların yenilenmesi gibi durumlarda beslenme ile alınan proteinler amino asitlerle parçalanarak kullanılır.
Amino Asitlerin Faydaları
Vücut için çok fazla faydası bulunan vücudun yapı taşlarından olan amino asitlerin faydaları şunlardır:
- Amino asit, kas kayıplarının önüne geçer.
- Kişileri, hastalıklara karşı korur.
- Karın yağlarının erimesine yardımcı olur.
- İnsanlara, güç ve enerji verir.
- Uyku problemlerini iyileştirilmesine katkı sağlar.
- Egzersiz performansını artırarak kişinin daha zinde kalmasını sağlar.
İnsan vücudunun sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için vücuda alınan amino asit düzeyinin oranı ve seviyesi oldukça önemlidir. Vücuttaki amino asit düzeyini belirleyebilmek için kan veya idrar tahlilleri yapılabilir.
Amino Asitin Zararları
Vücut için oldukça önemli olan amino asit, çok fazla alındığında zararlı olabilir. Vücutta bulunan hormonların dengesiz bir şekilde büyümesine sebebiyet veren amino asit fazlalığı, bazı problemlerin ortaya çıkmasına neden olur. Amino asitin zararları şunlardır:
- Karın ağrısı
- İshal
- Böbrek hastalıkları
- Karaciğer hastalıkları
- Kan basıncı düşüklüğü
Aminoasit, aslında vücut için oldukça faydalı ve temel yapı taşlarından birisidir. Dengesiz ve sağlıksız beslenme sonucunda fazla alındığında bazı sorunların meydana gelmesine sebebiyet verebilir.
Aminoasit Bozuklukları
Vücudun yapı taşlarından olan amino asitler, proteinlerin içerisinde 20 çeşit kadar bulunur. Bu aminoasitler, vücudun içerisinde belirli bir kural içerisinde oluşur. Metabolizmada oluşan bazı aksaklıklar, aminoasit döngüsünün duraklamasına sebebiyet verir. Bunun sonucu olarak vücutta bazı hastalıklar meydana gelir.
Dengesiz olarak amino asidin kanda birikmesi sonucunda:
- Zeka geriliği,
- Gelişme geriliği
- Büyümenin durması gibi ciddi sağlık sorunları oluşmaktadır.
Çocukluk çağında yaşanan amino asit metabolizması bozuklukları ise:
Aminoasit Analizi ile Hangi Hastalıklar Teşhis Edilebilir?
Amino asit analizi ile ilgili vücutta görülen sağlık sorunları veya henüz görülmemiş ama görülmesi muhtemel olan hastalıklar hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. Gelişmekte olan hastalıkların erken teşhisinde, aminoasit analizine başvurulabilir. Amino asit analizi ile teşhis edilmesi mümkün olan hastalıklar şunlardır:
- Karaciğer ve böbrek sorunları
- Kronik yorgunluk ve oksidatif stres
- Sindirim sistemi bozuklukları
- Bağırsakta meydana gelen bazı sorunlar
- Cinsel problemler
- Metabolik rahatsızlıklar
- Kanser
- Psikolojik rahatsızlıklar
- Nörolojik rahatsızlıklar
- Kardiyolojik hastalıklar
Aminoasit Metabolizma Bozukluklarında Görülen Bulgular
- Gelişim geriliği ve beslenme güçlüğü
- Yürüme bozuklukları
- Davranış değişiklikleri
- Büyüme geriliği
- Beslenme güçlüğü
- Saç kaybı
- Deri problemleri
- İdrar rengi ve kokusunda değişiklik
Kalıtsal metabolizma hastalığında, şüphelenilen çocuklardan alınan örneklerle değerlendirme yapılır. Kalıtsal metabolik hastalıklar dışında beslenme bozukluklarında, böbrek yetmezliği ve yanıklarda da bu tahlillere başvurulur.
Aminoasit Analizi Nasıl Yapılır?
Amino asit metabolizma bozukluklarının teşhisi ve tedavisi için kişilere, amino asit testi uygulanır. Bu test; idrar, kan veya beyin omurilik sıvısından alınan örneklerle yapılabilmektedir. Meydana gelen amino asit metabolizma bozuklukları 1 veya birkaç amino asidin yıkımından kaynaklı görülebilir. Meydana gelen aminoasit metabolizma bozuklukları ile ilgili bulgular, yenidoğan veya yetişkin yaşlarda ortaya çıkabilir ancak özellikle yenidoğan ve infant döneminde, bulgular kendini göstermeye başlar. Aminoasit testi aşağıda belirtilen hususlara göre yapılır.
- Amino asit testi için tam kan, idrar ya da beyin omurilik sıvısından örnekler alınarak yapılır.
- Özel olarak oluşturulmuş biyokimya laboratuvarlarında test için alınan idrar örneği donmuş (24 saat donmuş olmalı) ya da spot numune üzerinden GC/MS yöntemi ile çalışılır.
- GC yöntemi ile kapiller kolonları ve özel teknikler kullanılarak ayrıştırma işlemi yapılır.
- Ayrıştırılan numune kütle spektrometresi denilen cihaz yardımıyla analiz edilir.
Amino Asit Tedavisi Nerelerde Kullanılır?
Aminoasit, birçok sağlık problemini tedavisinde kullanılabilir. Özellikle yaşlanma ile ortaya çıkan kırışıklık, cilt sarkmaları, saç dökülmesi ve tırnakların kırılması gibi durumlarda aminoasit tedavisine başvurulabilir. Amino asitin kullanıldığı alanlar şunlardır:
- Bağışıklık sistemini güçlendirmede
- Panik atak ve dikkat eksikliğinde
- Kronik yorgunluklarda
- Okul çağındaki çocuklarda fiziksel ve zihinsel gelişim
- Migren ağrılarında
- Ameliyat sonrası daha hızlı iyileşebilmek için
- Bağırsak rahatsızlıklarında
Amino asit tedavisi için uzman ve deneyimli hekimler ile irtibata geçilip gerekli tahlil ve tetkiklerin yapılıp; daha sonra tedaviye başlanması gerekmektedir.
Amino Asit Testi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Amino asit analizi nerede yapılır?
Nörolojik, psikiyatrik, gastro intestinal, kardiyovasküler, renal, dermatolojik, oftalmolojik gibi farklı alanlarda görülen hastalıkların teşhis ve tedavilerinde önemli bir ölçüt olarak değerlendirilen amino asit analizleri, en önemli bulguların elde edildiği bir sonuçtur. Amino asit analizi, hastanelerin ve özel sağlık kuruluşlarının laboratuvarlarında yapılmaktadır. Hastaların sağlık kuruluşlarına başvurmaları sonucunda gerekli örnekler alındıktan sonra laboratuvarlara gönderilmektedir. Amino asit analizi sonuçları yine sağlık kuruluşları aracılığıyla öğrenilmektedir.
Amino asit testi devlet hastanesinde yapılır mı?
Amino asit testi devlet hastanesi başta olmak üzere özel hastaneler, üniversitelerin eğitim ve araştırma hastaneleri, vakıf hastaneleri ve özel sağlık merkezlerinde yaptırılmaktadır. Sağlık Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyetlerini sürdüren sağlık kuruluşlarının amino asit testini uygulayacak laboratuvarı var ise işlemin gerçekleştirilmesinde herhangi bir engel bulunmamaktadır. Amino asit analizi sırasında farklı teknikler kullanılsa da sonuçların güvenilirliği yüksektir.
Aminoasit analizi HPLC nedir?
Amino asit analizinde kullanılan sıvı kromatografi, diğer ismi ile HPLC yöntemi en yaygın kullanılan yöntemlerden birisidir. Bu yöntem; amino asit analizi yapılırken ayrıştırma, ölçüm ve saflaştırma gibi farklı amaçlar için kullanılmakla birlikte sağlık alanında, sanayi ve tarım sektörleri olmak üzere birçok alanda kullanılan bir yöntemdir. Amino asit analizi HPLC yöntemi, yaygın ve etkin bir yöntemdir. HPLC cihazı ile HPLC maddeleri, kolondan çıkış zamanlarına göre ölçülendirme yapılarak analiz yapılır. Biyokimyasal moleküllerin tanımlanmasında kullanılan kromatografi yönteminde, özel bir karışım içerisine konulan madde kimyasal ve fiziksel özelliklerine ayrıştırılarak sonuçların elde edildiği bir alandır.
Amino asitler vücuttan neden eksilir?
Vücut için oldukça önemli olan amino asitler, belirli nedenlerden dolayı vücutta azalabilir. Amino asidin eksilmesi yaşlanma, depresyon, kronik rahatsızlıklar, düşük proteinli diyetler gibi durumlar sonucunda oluşabilir. Bunun yanı sıra düzensiz beslenme, sindirim sistemi bozuklukları, emilim bozuklukları, vücudun vitamin ve mineral dengesizliği gibi durumlar vücuttaki amino asit miktarının azalmasına sebebiyet verebilir. Aminoasit azalmasının diğer bir sebepleri ise kişilerin yaşadığı travmalar, bazı ameliyatlar, endüstriyel ürünlerin fazla tüketilmesi gibi durumlarıdır.
Amino asit hangi yiyeceklerde bulunur?
Vücut için oldukça faydalı olan aminoasit, bazı yiyecek ve besinlerde çokça bulunur. Vücudumuzun ihtiyacı olan toplam 20 aminoasitten 9 tanesi, vücut tarafından sentezlenemez. Amino asidin bulunduğu yiyecekler şunlardır:
- Kuzu ve dana eti
- Balık ve tavuk eti
- Yumurta
- Peynir, yoğurt gibi süt ürünleri
- Bazı bitkisel kaynaklı proteinler
Amino asit analizinin kalp rahatsızlıkları için önemi nedir?
Amino asit analizi ile vücutta bulunan birçok rahatsızlığın teşhis edilmesi ve daha önceden belirlenmesi mümkündür. Dünya'da birçok kişinin karşı karşıya kaldığı kalp krizi durumlarında, amino asit analizi, riski önceden bildirir. Kalp krizine sebebiyet verecek diyabet, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, şişmanlık gibi durumlar için önceden tedbirlerin alınması ve gerekli tedavi yöntemlerinin izlenmesi gerekir. Yapılan bilimsel çalışmalarda, amino asitlerin kalbin daha sağlıklı ve dengeli çalışmasını sağladığı, ayrıca kalbi koruduğu ispatlanmıştır.
Kilo kontrolünde amino asit etkisi nedir?
Yapılan yanlış beslenme şekilleri ve diyetler sonrasında başarısız sonuçlar elde edilir. Kısa süresi içinde tekrar verilen kilonun, kat kat fazlası alınır. Kişiler dengeli ve sağlıklı beslendiğinde, kilo problemi ortadan kaldırmak mümkündür. Aminoasitler, yediğimiz gıdalar aracılığı ile vücuda alınır. Fazla yemek yemek, vücuda daha fazla aminoasit alınacağı anlamına gelmez. Vücuda dengeli bir şekilde aminoasit alınması ile aşırı yeme eğilimi azaltılabilir.